Nguyên lý thủy văn ( NXB ĐH Quốc gia Hà Nội ) - Chương 1

Thuỷ văn học là môn khoa học nghiên cứu về nước trên trái đất, về sự xuất hiện, phân bố và hoàn lưu của nó, các đặc tính hoá học cũng như vật lý của nước và tương tác của nó với môi trường. Quyển sách này tập trung vào các nguyên lý thuỷ văn mà phần lớn là thuỷ văn vật lý và có lúc được hiểu như là thuỷ văn môi trường. Trong quyển sách này tài nguyên nước được xem như các tài nguyên đất, tài nguyên rừng, tài nguyên khí hậu và như một phần...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nguyên lý thủy văn ( NXB ĐH Quốc gia Hà Nội ) - Chương 1 Ch¬ng 1 Giíi thiÖu1.1. Giíi thiÖu chung vÒ níc Thuû v¨n häc lµ m«n khoa häc nghiªn cøu vÒ níc trªn tr¸i ®Êt, vÒ sù xuÊthiÖn, ph©n bè vµ hoµn lu cña nã, c¸c ®Æc tÝnh ho¸ häc còng nh vËt lý cña níc vµt¬ng t¸c cña nã víi m«i trêng. QuyÓn s¸ch nµy tËp trung vµo c¸c nguyªn lý thuûv¨n mµ phÇn lín lµ thuû v¨n vËt lý vµ cã lóc ®îc hiÓu nh lµ thuû v¨n m«i trêng.Trong quyÓn s¸ch nµy tµi nguyªn níc ®îc xem nh c¸c tµi nguyªn ®Êt, tµi nguyªnrõng, tµi nguyªn khÝ hËu vµ nh mét phÇn tö cña tù nhiªn ®îc nghiªn cøu vµ hiÓumét c¸ch c¬ b¶n nhÊt theo tÝnh chÊt vËt lý vµ thµnh phÇn hãa häc. Níc, chñ ®ÒchÝnh cña thuû v¨n häc thêng ph©n bè kh«ng ®Òu vµ kh«ng ®ång nhÊt theo thêi gianvµ kh«ng gian. Nã ®îc t×m thÊy ë bÊt kú ®©u trong hÖ sinh häc cña tr¸i ®Êt vµ n㮶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi. Tuy nhiªn, níc trong tù nhiªn tån t¹i ë d¹ngchÊt láng v« c¬ vµ chØ lµ hîp phÇn ho¸ häc tån t¹i díi d¹ng r¾n, láng vµ khÝ. Sù ph©nbè cña nã trªn tr¸i ®Êt lµ hoµn toµn ph©n bè kh«ng ®Òu nhau theo kh«ng gian vµ thêigian. Níc ®ãng vai trß c¬ b¶n trong ph©n bè cña c¸c chÊt ho¸ häc th«ng qua vai trßchÝnh cña trong c¸c ph¶n øng ho¸ häc, sù vËn chuyÓn c¸c c¸c chÊt ho¸ häc hoµ tan vµsù xãi mßn còng nh l¾ng ®äng cña bïn c¸t. H¬i níc lµ mét khÝ nhµ kÝnh c¬ b¶n cñatÇng khÝ quyÓn bao quanh tr¸i ®Êt, nã chiÕm tØ lÖ nhiÒu h¬n so víi khÝ CO2 vµ ®ãngvai trß quan trong thø hai trong c¸c khÝ nhµ kÝnh (Trenberth, 1992). Kho¶ng 97% (phô thuéc vµo ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n) lîng níc tån t¹i díid¹ng níc mÆn ë trong c¸c biÓn vµ ®¹i d¬ng. ChØ cã kho¶ng 3% tån t¹i díi d¹ngníc ngät vµ h¬n mét nöa lîng níc ngät nµy l¹i ë d¹ng t¶ng b¨ng hoÆc s«ng b¨ngvµ mét phÇn ®îc lu gi÷ díi d¹ng níc ngÇm. Thùc sù th× chØ cã kho¶ng 0.3%lîng níc ngät nµy di chuyÓn, thêng xuyªn ph©n bè díi d¹ng ma, bèc h¬i vµ ëc¸c dßng s«ng. C¸c gi¸ trÞ íc tÝnh cña tr÷ lîng vµ lu lîng níc toµn cÇu ®îctrinh bµy trong b¶ng 1.1. Nh÷ng íc lîng nµy ph¶i ®îc xö lý cÈn thËn bëi v× nh÷ngkhã kh¨n trong viÖc ®o ®¹c vµ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c dung lîng ë mét tØ lÖ lín. VÝ dônh thÓ tÝch cña níc trong c¸c ®¹i ®¬ng vµ c¸c khèi b¨ng phô thuéc vµo ®¸y biÓn vµh×nh thÕ cña c¸c khèi b¨ng, gÇn ®©y ®©y míi ®îc x¸c ®Þnh víi mét ®é chÝnh x¸c hîplý. Lîng níc ngÇm ë díi s©u rÊt khã tiÕp cËn vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c, c¸c®¸nh gi¸ ®îc kiÓm tra ®Þnh kú thêng x¸c ®Þnh vît qu¸ tr÷ lîng thùc (nh trênghîp c¸c má dÇu). ThÓ tÝch níc ngÇm ë vÞ trÝ n«ng h¬n th× dÔ tiÕp cËn vµ dÔ ®¸nh gi¸h¬n, mÆc dï tû lÖ níc kh«ng mÆt sö dông ®îc vÉn khã x¸c ®Þnh cô thÓ. Lîng h¬iníc trong khÝ quyÓn thêng ®îc ®o b»ng bãng th¸m kh«ng ®îc th¶ ra hµng ngµykho¶ng 1500 vÞ trÝ kh¸c nhau trªn tr¸i ®Êt hoÆc b»ng m¸y ®o quang phæ kÕ ®îc g¾ntrong c¸c vÖ tinh thêi tiÕt. Nhng do sù cã mÆt cña c¸c ®¸m m©y nªn m¸y ®o quangphæ kÕ IR rÊt khã thÓ hiÖn ®îc c¸c líp kh«ng khÝ gÇn bÒ mÆt tr¸i ®Êt nhÊt n¬i tån t¹inhiÒu h¬i níc nhÊt (Boucher, 1997). B¶ng 1.1 Ph©n bè cña níc trªn tr¸i ®Êt §Þa ph¬ng Tæng lîng níc Tû sè % 12 m3 97.13 §¹i d¬ng 317.000.000 Níc mÆt 2.24 B¨ng vµ s«ng b¨ng 7.300.000 0.009 Hå níc ngät 30.000 0.008 Hå níc mÆn, biÓn néi ®Þa 25.000 0.0001 S«ng suèi 300 2.26 Tæng níc mÆt 7.355.300 Níc s¸t mÆt 0.0018 §é Èm ®Êt 6.000 0.31 1.000.000 1 Dßng ch¶y ngÇm  dÆm 2 0.31 1.000.000 1 Dßng ch¶y ngÇm  dÆm 0.6218 2.006.000 2 Tæng dßng ch¶y s¸t mÆt 0.0001 3.100 Níc trong kh«ng khÝ Tæng 326.000.000 100.00 Do ®ã cã thÓ hiÓu ®îc ...