NGUYÊN PHI TRẦN THỊ DUNG - HOÀNG HẬU CUÓI CÙNG NHÀ LÝ

Tham khảo bài viết nguyên phi trần thị dung - hoàng hậu cuói cùng nhà lý, tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NGUYÊN PHI TRẦN THỊ DUNG - HOÀNG HẬU CUÓI CÙNG NHÀ LÝNGUYÊN PHI TRẦN THỊ DUNG - HOÀNG HẬU CUÓI CÙNG NHÀ LÝTrần Thị Dung (chữ Hán 陳氏庸;?-1259) là hoàng hậu cuối cùngcủa nhà Lý, vợ vua Lý Huệ Tông, mẹ nữ hoàng duy nhất trong lịch sửViệt Nam là Lý Chiêu Hoàng.Sau khi Lý Huệ Tông mất, bà trở thành vợ thái sư Trần Thủ Độ nhàTrần.Thân thếTrần Thị Dung vốn có tên là Trần Thị Ngừ [1]. Do họ Trần xuất thânchài lưới nên thường đặt tên theo tên các loài cá. Bà người thôn GiaLưu, Hải Ấp (nay là Làng Lưu Xá, xã Canh Tân, huyện Hưng Hà, tỉnhThái Bình). Bà là con gái Trần Lý, em gái kế của Trần Thừa và TrầnTự Khánh, tức là cô ruột của Trần Thái Tông (1226 – 1258).Cuộc đờiThái tử phiNăm 1209 đời Lý Cao Tông, khi xảy ra loạn Quách Bốc, thái tử LýSảm chạy về miền Hải Ấp quê bà, nương nhờ cha bà là Trần Lý. TrầnLý và cậu ruột bà là Tô Trung Từ nhân cơ hội giúp nhà Lý để pháttriển thế lực nên gả bà cho thái tử Sảm và tập hợp lực lượng thamgia dẹp Quách Bốc.Nguyên phiLoạn Quách Bốc bị dẹp, Trần Lý tử trận, người cậu Tô Trung Từ trởthành đại thần nhà Lý.Đầu năm 1210, nhân vua Cao Tông bệnh nặng, muốn đón thái tửSảm về kinh, Tô Trung Từ bèn giả mang quân bản bộ đi đánh quânphiến loạn ở Khoái châu, nhân đó Trung Từ về Hải Ấp nắm lấy tháitử Sảm. Cuối năm 1210, Lý Cao Tông mất, thái tử Sảm lên ngôi, tức làLý Huệ Tông.Vừa lên ngôi, vua Huệ Tông sai đón bà về triều, nhưng Trần TựKhánh không cho, vì lúc trước Trung Từ giành lấy Huệ Tông từ tayanh em họ Trần nên nảy sinh mâu thuẫn với Tự Khánh.Vua Cao Tông chết chưa kịp chôn, Tô Trung Từ và các đại thần có thếlực cũ của nhà Lý đã xung đột dữ dội để tranh quyền. Trung Từ giếtĐỗ Kính Tu, Đỗ Thế Quy và giằng co với Đỗ Quảng.Đầu năm 1211, Huệ Tông lại sai người đi đón Trần Thị Dung. Lầnnày thì Trần Tự Khánh đồng ý để bà về triều, sai hai tỳ tướng PhanLân, Nguyễn Ngạnh cầm quân hộ tống. Khi quân hộ tống bà tớiThăng Long, đúng lúc Tô Trung Từ đang đánh nhau to với Đỗ Quảng.Trung Từ hợp binh với hai tướng Phan, Nguyễn phá tan quân củaQuảng và bắt giết Quảng.Trần Thị Dung được phong làm nguyên phi. Bà sinh được 2 con gáivới Lý Huệ Tông là công chúa Thuận Thiên Lý Ngọc Oanh và côngchúa Chiêu Thánh (Phật Kim) - sau này trở thành Lý Chiêu Hoàng.Hoàng hậuSau khi cậu Tô Trung Từ bị giết, do anh bà là Trần Tự Khánh xungđột với các hào trưởng địa phương thân với nhà Lý và có lần xungđột với quân của Huệ Tông nên bà bị thái hậu Đàm thị là mẹ HuệTông ghét. Huệ Tông nghe lời mẹ, phế truất ngôi phi của bà, cho làmngự nữ.Tuy nhiên, sau đó các phe thân nhà Lý cũng như chính Lý Huệ Tôngbị Trần Tự Khánh đánh bại. Vì yêu bà, đầu năm 1216, Huệ Tông lạilập bà làm Thuận Trinh phu nhân. Đàm Thái hậu cho Trần Tự Khánhlà kẻ phản trắc, thường chỉ Trần Thị Dung mà nói là bè đảng củagiặc, bảo Huệ Tông đuổi bỏ đi. Sau đó Đàm thái hậu lại sai người nóivới bà, bảo phải tự sát. Huệ Tông biết bèn ngăn lại. Đàm Thái hậu bỏthuốc độc vào món ăn uống của phu nhân. Mỗi bữa ăn Huệ Tôngthường chia cho bà một nửa và không lúc nào cho rời bên cạnh.Tháng 4 năm 1216, các tướng ở Cảo Xã (Nhật Tảo, Từ Liêm, Hà Nội)là Đỗ Át, Đỗ Nhuế chống lại triều đình. Lý Huệ Tông dựa vào Lý Bát,sai Bát đánh lại, nhưng không thắng. Trước tình thế đó, Huệ Tôngđành lại quay về nương nhờ anh em họ Trần.Khi đó trong triều, Đàm Thái hậu ngày ngày muốn giết Trần ThịDung, sai người cầm chén thuốc độc bắt bà phải chết. Huệ Tông ngănlại không cho, rồi đêm ấy cùng với bà lẻn đi đến chỗ quân của TựKhánh; gặp khi trời đã sáng, phải nghỉ lại ở nhà tướng quân Lê Mịchở huyện Yên Duyên, gặp tướng của Tự Khánh là Vương Lê đem binhthuyền đến đón.Huệ Tông bèn đỗ lại ở bãi Cứu Liên và truyền cho Tự Khánh đếnchầu. Tự Khánh, vì ý đồ chính trị của họ Trần nên khi đón được HuệTông vẫn kính cẩn phò trợ.Họ Trần nắm quyền trong triều, bà được Huệ Tông phong làm hoànghậu.Thái thượng hoàng hậuTrần Tự Khánh chết (1223), em họ bà là Trần Thủ Độ lên thay. ThủĐộ buộc Huệ Tông lập công chúa nhỏ là Lý Phật Kim làm thái tử, rồiép Huệ Tông lên làm Thái thượng hoàng để nhường ngôi cho PhậtKim mới lên 7 tuổi.Năm 1225, Huệ Tông nhường ngôi cho Phật Kim và đi tu. Phật Kimlên ngôi, tức là Lý Chiêu Hoàng. Trần Thị Dung trở thành Tháithượng hoàng hậu nhà Lý. (Khi Thái thượng hoàng còn sống, thìkhông gọi là Hoàng thái hậu mà là Thái thượng hoàng hậu)Công chúa triều TrầnNăm sau, 1226, Trần Thủ Độ sắp đặt để Lý Chiêu Hoàng lấy TrầnCảnh - con Trần Thừa, cháu ruột bà - tức là vua Trần Thái Tông. Thếlà Nữ hoàng trở thành Hoàng hậu, còn Thái thượng hoàng hậu TrầnThị Dung của triều Lý bị giáng thành Công chúa Thiên Cực của triềuTrần. Sau đó Trần Thủ Độ ép Lý Huệ Tông phải tự tử. Với triều Lý, bàtrở thành Hoàng thái hậu, nhưng chỉ là công chúa của triều Trần.Không lâu sau bà lấy Trần Thủ Độ. Hai con gái bà, ngoài Lý ChiêuHoàng lấy Trần Thái Tông, còn công chúa Thuận Thiên (lớn) lấy anhTrần Cảnh là Trần Liễu.Theo Đại V ...