Nhận diện 'sát thủ' sudan

Sudan thuộc nhóm các azo (chất có liên kết N=N trong cấu tạo phân tử). Sudan và nhiều chất khác thuộc nhóm azo được sử dụng để tạo màu và nhuộm màu trong công nghiệp (nhuộm cotton, dung môi hòa tan, đánh bóng...); trong nghiên cứu sinh hóa học (nhuộm các mô chứa lipid, dịch phủ hỗn hợp của các phản ứng PCR...); trong mỹ phẩm. Vài năm trước đây rất nhiều loại thực phẩm và thức ăn chế biến sẵn có chứa sudan lưu hành tại các nước châu Âu. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhận diện “sát thủ” sudan Nhận diện “sát thủ” sudan Sudan thuộc nhóm các azo (chất có liên kết N=N trong cấu tạo phântử). Sudan và nhiều chất khác thuộc nhóm azo được sử dụng để tạo màuvà nhuộm màu trong công nghiệp (nhuộm cotton, dung môi hòa tan, đánhbóng...); trong nghiên cứu sinh hóa học (nhuộm các mô chứa lipid, dịch phủhỗn hợp của các phản ứng PCR...); trong mỹ phẩm. Vài năm trước đây rấtnhiều loại thực phẩm và thức ăn chế biến sẵn có chứa sudan lưu hành tại cácnước châu Âu. Theo Cơ quan đánh giá tiêu chuẩn thực phẩm Anh, khoảng400 mặt hàng có khả năng chứa sudan đã được các cơ sở chế biến công bốdanh sách trước khi Anh và nhiều nước châu Âu có quy định cấm lưu hànhthực phẩm chứa sudan. Trong số các loại thức ăn có thể chứa sudan ta thấynhiều tên quen thuộc như bột ớt, tương ớt, cari, bánh pizza, mỳ ăn liền,nhiều loại đồ hộp chế biến từ hải sản và các loại thịt... Sau khi các nhà khoahọc chứng minh sudan có khả năng làm biến đổi cấu trúc của gen và gây ungthư, nhiều nước đã cấm sử dụng sudan trong mỹ phẩm và thực phẩm. Tuyvậy, sudan vẫn được sử dụng trong công nghiệp và trong phòng thí nghiệm. Cơ chế gây độc của sudan Sau khi được đưa vào cơ thể theo thức ăn, đồ uống hay qua da vàniêm mạc (mắt, mũi), sudan sẽ có cơ hội có mặt tromg máu để chu du đếnnhiều cơ quan khác như gan, thận, bàng quang... Cũng như nhiều loại hóachất khác, quá trình biến đổi sudan chủ yếu xảy ra trong gan (tại đây sudanvà dẫn chất của nó sẽ tác động mạnh mẽ đến các quá trình sinh hóa của tếbào). Trong các thí nghiệm tiêm trực tiếp sudan vào gan và bàng quang c ủachuột thí nghiệm, sudan gây các khối u ở những cơ quan này. Sudan cũng đãđược chứng minh là có khả năng gây u tuyến giáp trạng của bê. Nhiềunghiên cứu đưa sudan vào cơ thể chuột theo đường miệng đã công bố kếtquả âm tính. Tuy nhiên đa số các thí nghiệm đều không phải là thí nghiệmtrường diễn... Công bố đầu năm 2007 của An Y và cộng sự cho rằng sudan I tácđộng “phá vỡ” cấu trúc của ADN và nhiễm sắc thể khi đưa vào môi trườngnuôi cấy tế bào. Trước đó nhiều kết luận khoa học đã “kết tội” sudan gâybiến đổi ADN thông qua tác động đến các enzym trong hệ thống truyền điệntử của tế bào. Khả năng ôxy hóa của sudan có thể được thực hiện bởi ionbenzenediazon. Các quá trình biến đổi làm sudan có khả năng kết hợp vớicác ADN tạo liên kết sudan-ADN (sudan-ADN adducts). Đặc biệt,Cytochrome P450 1A1 (CYP1A1)- một trong những enzym quan trọng thamgia vào quá trình biến đổi các chất gây ung thư, cũng được chứng minh là cóliên quan đến biến đổi của sudan và các dẫn chất của nó để tạo ionbenzenediazon (Stiborowa và cộng sự, 1995). Nhiều phương pháp hiện đại khác nhau trong sinh học phân tử đãđược dùng để chứng minh sự can thiệp của sudan vào cấu trúc ADN. Bằng phương pháp thí nghiệm sử dụng Baculovirus tái tổ hợp manggen CYP1A1 của người, nhóm nghiên cứu của Stiborowa đã chứng minhkhả năng gây biến đổi ADN của sudan hoàn toàn có thể xảy ra khi nó “tiếpxúc được” với hệ thống enzym vận chuyển điện tử trong các tế bào của cơthể người. Lời cảnh báo có muộn? Trong khi nhiều nước đã có quy định về việc cấm sử dụng sudan trongchế biến thực phẩm, mỹ phẩm thì ở nước ta thông tin về sự có mặt của sudantrong các mặt hàng kể trên có vẻ còn thụ động (theo bản tin trên, sau khi cóthông tin từ các nhà chức trách Trung Quốc thì chúng ta mới có lời cảnh báocũng như kiểm tra xử lý) và lúc đó sudan đã chu du khắp nơi rồi! Nguy hiểm hơn, sudan không những chỉ được dùng khi sản xuất mỹphẩm mà cả trong chế biến thực phẩm. Ta đã có thể kiểm tra và phát hiệnsudan trong tương ớt, thịt hộp, bột cari, mỳ ăn liền ... hay chưa? Ngoài việc thông báo một cách bị động như thế này, nên chăng chúngta (cũng như Trung Quốc) chủ động kiểm tra, phát hiện và xử lý kịp thời cáctrường hợp vi phạm quy định vệ sinh an toàn thực phẩm, dược phẩm nóichung và các mặt hàng có sudan nói riêng. Hiện nay các nhà khoa học TrungQuốc đang tiến hành nghiên cứu nhiều phương pháp khác nhau (bên cạnhviệc phát triển nâng cao độ nhạy của phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao- HPLC) nhằm phát hiện nhanh và chính xác nhất sự có mặt của sudan trongnhững sản phẩm kể trên. Việc tư vấn cho các cơ sở sản xuất và chế biến thực phẩm, dược phẩmhay sử dụng sudan trong công nghiệp và nghiên cứu cũng quan trọng khôngkém những lời cảnh báo đến người tiêu dùng trên các phương tiện thông tinđại chúng vì có như thế những thông tin về tác hại của sudan cũng như củacác hóa chất gây hại khác mới được nhận thức một cách đầy đủ nhất, khoahọc nhất và kinh tế nhất. ...