NHẬN ĐỊNH LẠI VỀ NHÂN HỌC ỨNG DỤNG: QUÁ KHỨ, HIỆN TẠI VÀ TƯƠNG LAI

Mối quan tâm ngày càng tăng về tác động của nhân học trong cả giới và trong khung cảnh xã hội rộng lớn đã dẫn đến việc đòi hỏi phải có một nền nhân học "công chúng" hơn và phù hợp hơn. Trong thập kỷ qua người ta ngày càng ý thức hơn về nhân học nói chung, về nhu cầu phải có một vai trò nhập cuộc nhiều hơn của ngành học trong cả giới học vấn lẫn công chúng xã hội cũng như có sự đòi hỏi về sự phù hợp cao hơn trong tiếp cận các vấn...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NHẬN ĐỊNH LẠI VỀ NHÂN HỌC ỨNG DỤNG: QUÁ KHỨ, HIỆN TẠI VÀ TƯƠNG LAINhà nhân học Mỹ, tập 108, Số 1, tr. 178–190, ISSN 0002-7294, Bản điện tử ISSN:1548-1433. Bản quyền 2006 bởi Hiệp hội Nhân học Hoa Kỳ.Quyền và phép xuất bản trực tuyến tại website:http://www.ucpress.edu/journals/rights.htmlBARBARA RYLKO-BAUERMERRILL SINGERJOHN VAN WILLIGEN NHẬN ĐỊNH LẠI VỀ NHÂN HỌC ỨNG DỤNG: QUÁ KHỨ, HIỆN TẠI VÀ TƯƠNG LAI Người dịch: PGS.TS. Nguyễn Xuân ThơmTóm tắt: Mối quan tâm ngày càng tăng về tác động của nhân học trong cả giới vàtrong khung cảnh xã hội rộng lớn đã dẫn đến việc đòi hỏi phải có một nền nhânhọc “công chúng” hơn và phù hợp hơn. Trong bài báo này, chúng tôi mở rộngtrên hướng đó bằng cách kêu gọi một sự tham gia có hệ thống của lý thuyết xã hộiphê phán vào ứng dụng và tham gia thực tế với các vấn đề đương thời. Chúng tôilập luận ủng hộ việc tái định vị nhân học ứng dụng như là một thành phần cốt tửcủa ngành học rộng lớn và nêu ý kiến rằng nó cần phục vụ như là một khung xâydựng một ngành nhân học nhập cuộc nhiều hơn nữa. Trong rà soảt lại lịch sử củangành học và các phê phán về nhân học ứng dụng, chúng tôi biểu thị vai trò trungtâm của ứng dụng trong suốt tiến trình vận động của nhân học, đề cập những quanniệm sai lầm từng làm rào cản đối với sự hội nhập thực tế của ngành học, khảo sátvai trò của việc đề xướng một sự nhập cuộc lớn hơn cúng như mối quan hệ của lýthuyết đối với thực tiễn và kết luận là một đánh giá về một công việc đa dạng vốnsẵn tồn tại trong cơ cấu tổng thể của nhân học ứng dụng”[Từ khoá: Nhân học ứng dụng, nhập cuộc, lịch sử nhân học, thực hành nhân học,đề xướng] Trong thập kỷ qua người ta ngày càng ý thức hơn về nhân học nói chung về nhucầu phải có một vai trò nhập cuộc nhiều hơn của ngành học trong cả giới học vấnlẫn công chúng xã hội cũng như có sự đòi hỏi về sụ phù hợp cao hơn trong tiếpcận các vấn đề xã hội và cấu trúc sản sinh và duy trì các vấn đề đó. Phầnlớn cuộcthảo luận này được tiến hành trong phạm vi giới học vấn và tập trung tiêu điểmváo các cách tiếp cận mới (ví như nhân học công chúng) và các phương thứckhác các nhà nhân học có thể mở rộng tác động của ý tưỏng của học và gắn với 1một công chúng rộng lớn hơn. (Basch và những người khác 1999; Borofsky 2000;Forman 1995).Một số lượng đáng kể các nhà nhân học đã chăm chú để mắt theo dõi các vấn đềxã hội ập đến với họ. Nhưng viết với một mong muốn hướng tới một cộng đồnghọc thuật rộng lớn là chưa đủ. Như James Peacock đã lưu ý , “Nếu để cho ngànhhọc dành được sự thừa nhận và có một bản sắc giá trị, nó phải có công trạng riêngcủa nó; nó phải hoạt động tích cực vượt lên một chiến lược phân tích. Tính thựctiễn và tìm tòi sự phê phán là những thứ nó không nên lảng tránh” (1997:12).Chúng tôi mở rộng theo hướng suy nghĩ này bằng cách kêu gọi một sự tham giamang tính hệ thống của lý thuyết xã hội phê phán vào ứng dụng và vì mục đíchnhập cuộc thực tế với các vấn đề đương thời của các thế giới xã hội và vật thể.Trong bài báo này chúng tôi ủng hộ việc định vị lại nhân học ứng dụng bằng cáchnêu ra ý tưởng rằng nó nên trở thành một trong những khung cho mục đích nhậpcuộc thực tế của ngành học. Trong khi đưa ra lập luận của chúng tôi. Chúng tôitrước hết đề cập một số vấn đề hoang đường và nguỵ biện xung quang vấn đề ứngdụng, bằng cách rà soát lại (và, bằng cách đó, nhận định lại) lịch sử ngành họctrong khi biểu thị tính phức tạp và đa dạng của công việc làm nền móng cho nhânhọc ứng dụng. Chúng tôi kết luận bằng cách đánh giá hiện trạng của việc nhậpcuộc của nhân học, trong khi lập luận rằng nếu nhân học chỉ thuần tuý liên quanđến câu chữ về nhập cuộc thì đường hướng thực tế của việc ứng dụng nó phảiđóng vai trò trung tâm cho ngành học. Việc tách rời lý thuyết và thực tiễn là mộthiện tượng đặc thù phương Tây. Ở nhiều vùng khác của thế giới, trái lại, sự phânbiệt ứng dụng lý thuyết là hoàn toàn không phù hợp bởi vì công việc của nhân họctiến hành bởicác học giả trong ngành học thường được đẩy vào các vấn đề cấu trúcvà kinh tế xã hội phê phán, qua đó gắn lý thuyết với thực tiễn (Baba and Hill 1997;Gonz´alez 2004; Guerr´on-Montero 2002).Chúng tôi tập trung chủ yếu trong bài báo này về lịch sử như để đề cập các nguỵbiện của nhiều người đã ngáng trở việc tái thống nhất nhân học. Một ví dụ đượcbiểu thị trong đoạn dưới đây, là đoạn văn xuất hiện trong một lời mở đầu lãe ra làphải sâu sắc về vấn đề bạo lực: Cái gọi là “nhân học ứng dụng” mang màu sắc của lịch sử. Sinh ra như một đứa con nhặt của chủ nghĩa thức dân …. Nó đến tuổi trưởng thành trong thời chiến tranh lạnh …. để thấy mình trưởng thành thành một phái của toàn cầu hoá theo chủ nghĩa tự do mới nhân danh sự nhậy cảm văn hoá có vẻ tốt bụng và dịu dàng hơn và đôi khi nó tỏ ra chỉ là một nghiên cứu chi phí - hiệu quả dựa trên cơ sở thị trường [Scheper-Hughes and Bourg ...