Nhân nhanh in vitro cây hoắc hương (Pogostemon cablin (Blanco) Benth. qua giai đoạn mô sẹo

Trong nghiên cứu, chúng tôi sử dụng các mẫu lá và chồi hoắc hương in vitro làm vật liệu tạo mô sẹo. Mẫu được cấy trên môi trường MS cơ bản bổ sung các chất kích thích sinh trưởng (KTST) thuộc nhóm auxin là 2,4 D, NAA, IBA và than hoạt tính.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhân nhanh in vitro cây hoắc hương (Pogostemon cablin (Blanco) Benth. qua giai đoạn mô sẹo Vũ Thanh Sắc và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 96(08): 125 - 129 NHÂN NHANH IN VITRO CÂY HOẮC HƯƠNG (Pogostemon cablin (Blanco) Benth. QUA GIAI ĐOẠN MÔ SẸO Vũ Thanh Sắc*, Nguyễn Thị Hạnh, Nguyễn Thị Thu Huyền Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Trong nghiên cứu, chúng tôi sử dụng các mẫu lá và chồi hoắc hương in vitro làm vật liệu tạo mô sẹo. Mẫu được cấy trên môi trường MS cơ bản bổ sung các chất kích thích sinh trưởng (KTST) thuộc nhóm auxin là 2,4 D, NAA, IBA và than hoạt tính. Mô sẹo hình thành được nhân sinh khối trên môi trường MS bổ sung 1,5 mg/l 2,4D, 0,5 g/l than hoạt tính và BAP, kinetin với nồng độ khác nhau. Mô sẹo được tái sinh trên môi trường cơ bản MS bổ sung BAP và kinetin. Kết quả thu được như sau: 1) Môi trường phù hợp nhất cho tạo mô sẹo từ lá và thân cây hoắc hương là môi trường MS bổ sung 1,5 mg/l 2,4-D; 2) Nồng độ than hoạt tính thích hợp nhất cho tạo mô sẹo từ lá hoắc hương in vitro là 0,5 g/l; 3) Nhân sinh khối mô sẹo hoắc hương trên môi trường MS bổ sung 0,5 g/l than hoạt tính, 1,5 mg/l 2,4-D, 1,0 BAP cho kết quả tốt nhất; 4) Môi trường tái sinh chồi từ mô sẹo cây hoắc hương tốt nhất là MS bổ sung 0,5 mg/l than hoạt tính, 1 mg/l kinetin. Từ khóa: Hoắc hương, mô sẹo, nhân nhanh, tái sinh, thoạt tính MỞ ĐẦU* Cây hoắc hương có tên khoa học là Pogostemon cablin (Blanco) Benth. có nguồn gốc từ Philippin [1], [4]. Hiện nay chúng được trồng ở các vùng nhiệt đới như Châu Á và Châu Phi với qui mô lớn để lấy tinh dầu. Tinh dầu hoắc hương là một trong những nguyên liệu tự nhiên quan trọng nhất được sử dụng làm nước hoa và nhiều sản phẩm khác [2], [4]. Trong y học dân gian hoắc hương được sử dụng trong điều trị bệnh tiêu chảy, đầy hơi, khó tiêu, buồn nôn, đau đầu, trị viêm mũi, viêm xoang, chàm lở, chống viêm, chống nhiễm trùng, chống nấm… [3]. Nhìn chung, điều kiện nước ta phù hợp cho sự sinh trưởng, phát triển của hoắc hương và cho chất lượng tinh dầu cao hơn so với các nước đang sản xuất tinh dầu hoắc hương trên thế giới [5]. Tuy nhiên, trong nhiều năm qua việc nghiên cứu, trồng và sử dụng hoắc hương còn rất hạn chế. Vì vậy, vấn đề đặt ra là phải cung cấp đủ nguồn nguyên liệu đáp ứng cả về số lượng và chất lượng cho việc sản xuất các sản phẩm từ hoắc hương. Trong bài báo chúng tôi trình bày các kết quả nghiên cứu nhân nhanh cây hoắc hương in vitro qua giai đoạn mô sẹo nhằm tạo nguồn nguyên liêu sạch bệnh, đồng đều cho sản xuất hoắc hương trên quy mô lớn. * Tel: 0987 864318, Email: vuthanhsac@gmail.com Đồng thời từ nguyên liệu mô sẹo còn có thể nghiên cứu chiết xuất tinh dầu hay các sản phẩm thứ cấp khác từ hoắc hương. NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Nguyên liệu Cây hoắc hương Pogostemon cablin (Blanco) Benth. do Viện Dược liệu cung cấp. Phương pháp nghiên cứu Bố trí thí nghiệm: Các thí nghiệm được tiến hành trên môi trường MS (Murashige – Skoog) có cải tiến bổ sung 20 g/l đường, 10 g/l thạch, các chất kích thích sinh trưởng, than hoạt tính với các nồng độ khác nhau. Mẫu nuôi cấy in vitro được duy trì ở nhiệt độ 25 ± 2oC, cường độ chiếu sáng 2000 – 3000 lux, thời gian chiếu sáng 10 giờ/ ngày. Tạo mô sẹo: Lá hoắc hương in vitro được cắt thành các lát nhỏ, thân được cắt thành từng đoạn dài 1-1,5 cm rồi cấy lên môi trường MS bổ sung các auxin là 2,4 D, NAA, IBA với nồng độ tăng dần từ 0,5 – 3,0 mg/l, các bình nuôi cấy được đặt trong tối và theo dõi. Nhân sinh khối mô sẹo: Mô sẹo được cắt thành các khối nhỏ rồi cấy lên các môi trường MS bổ sung 1,5 mg/l 2,4D kết hợp riêng rẽ với BAP, kinetin nồng độ tăng từ 0,5 – 2,0 mg/l, bình nuôi cấy được đặt trong tối và theo dõi. 125 Vũ Thanh Sắc và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ Tái sinh chồi từ mô sẹo: Các khối mô sẹo được chuyển sang môi trường MS bổ sung BAP, kinetin riêng rẽ theo nồng độ tăng dần từ 0,5 – 3,0 mg/l, mẫu được theo dõi ngoài sáng. Xử lý thống kê: Mỗi thí nghiệm được lặp lại 3 lần, mỗi lần từ 12 đến 18 mẫu để tính trung bình mẫu và phương sai bằng phần mềm thống kê sinh học. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN Tạo mô sẹo từ lá hoắc hương Tạo mô sẹo là khâu quan trọng và có ý nghĩa đầu tiên trong toàn bộ tiến trình nhân gián tiếp. Mô sẹo có ý nghĩa rất lớn trong việc tạo nguyên liệu cho các nghiên cứu cơ bản, thu nhận một số nhóm chất có hoạt tính sinh học. Trong thí nghiệm này, chúng tôi sử dụng nguyên liệu là lá non in vitro cho tạo mô sẹo. Kết quả thể hiện ở bảng 1 và hình 1(A). Kết quả ở bảng 1 cho thấy, các chất kích thích sinh trưởng thuộc nhóm auxin là 2,4-D, NAA và IBA đều có tác dụng cảm ứng quá trình tạo mô sẹo. Trên các công thức nuôi cấy, tỷ lệ tạo mô sẹo là khá cao. Sau 40 ngày, tỷ lệ thấp nhất đạt 41, 67% ở nồng độ 3,0 mg/l NAA và tỷ lệ cao nhất đạt 94,44% ở nồng độ 1,5 mg/l 2,4D. Trong các loại auxin, 2,4-D là thích hợp nhất cho tạo mô sẹo từ lá hoắc hương in vitro, tiếp đó là IBA và cuối cùng là NAA. Bổ sung 2,4 D cho tỷ lệ tạo mô sẹo cao và khối mô sẹo cũng đồng đều h ...