Nhận thức của người tiêu dùng Việt Nam về thực phẩm hữu cơ: Trường hợp nghiên cứu tại thành phố Hà Nội

Bài viết trình bày mở rộng thị trường tiêu thụ thực phẩm hữu cơ đang gặp nhiều thách thức tại các nước đang phát triển như Việt Nam. Một trong những lí do chính là do nhận thức chưa đầy đủ về sản phẩm hữu cơ, xuất phát từ thiếu thông tin. Nghiên cứu này phân tích nhận thức của người tiêu dùng Việt Nam đối với thực phẩm hữu cơ và xác định các nhân tố ảnh hưởng tới sự nhận thức đó,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhận thức của người tiêu dùng Việt Nam về thực phẩm hữu cơ: Trường hợp nghiên cứu tại thành phố Hà Nội Vietnam J. Agri. Sci. 2016, Vol. 14, No. 9: 1466-1474 Tạp chí KH Nông nghiệp Việt Nam 2016, tập 14, số 9: 1466-1474 www.vnua.edu.vn NHẬN THỨC CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG VIỆT NAM VỀ THỰC PHẨM HỮU CƠ: TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngô Minh Hải1*, Vũ Quỳnh Hoa2 1 Khoa Kinh tế và Phát triển Nông thôn, Học viện Nông nghiệp Việt Nam 2 Khoa Nông học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam Email*: ngominhhai@vnua.edu.vn Ngày gửi bài: 02.07.2016 Ngày chấp nhận: 22.09.2016 TÓM TẮT Mở rộng thị trường tiêu thụ thực phẩm hữu cơ đang gặp nhiều thách thức tại các nước đang phát triển như Việt Nam. Một trong những lí do chính là do nhận thức chưa đầy đủ về sản phẩm hữu cơ, xuất phát từ thiếu thông tin. Nghiên cứu này phân tích nhận thức của người tiêu dùng Việt Nam đối với thực phẩm hữu cơ và xác định các nhân tố ảnh hưởng tới sự nhận thức đó. Chúng tôi tiến hành điều tra 203 người tiêu dùng được lựa chọn ngẫu nhiên tại các siêu thị lớn ở thành phố Hà Nội. Bằng thống kê mô tả và áp dụng mô hình hồi quy ordered logit (ordered logistic regression), kết quả chỉ ra rằng chỉ có khoảng 10% số người tiêu dùng có nhận thức đầy đủ về thực phẩm hữu cơ, trong khi đó có tới 50% không hiểu đầy đủ hoặc nhầm lẫn về sản phẩm hữu cơ mặc dù đã từng nghe nói về nó. Còn lại khoảng 40% số người được phỏng vấn thì chưa từng biết và nghe đến về thực phẩm hữu cơ. Những yếu tố ảnh hưởng tới nhận thức về thực phẩm hữu cơ bao gồm mức độ quan tâm về nguồn gốc/nhãn hiệu sản phẩm, đánh giá về mức độ an toàn thực phẩm, trình độ học vấn, tuổi và nghề nghiệp của người tiêu dùng. Từ khóa: Nhận thức của người tiêu dùng, thực phẩm hữu cơ, hữu cơ, Việt Nam. Vietnamese Consumers’ Awareness of Organic Foods: A Case Study in Hanoi City ABSTRACT Expanding the market share of organic foods faces many difficulties in developing countries like Vietnam. One of the most important reasons is inadequate perception of organic foods due to limited information. The study examined Vietnamese consumers’ perception, and identified factors affecting the awareness of organic foods in the country. We interviewed 203 consumers randomly chosen at big supermarkets in Hanoi city. Through using descriptive statistics and applying ordered logit model, our study showed that only about 10% of the consumers had adequate awareness of organic food, while a half only heard of it but did not understand about organic term. Forty percent of remaining people have never heard of organic foods. Specific factors affecting the Vietnamese consumers’’ perception of organic food are the product origin/label, food safety evaluation and consumers’, education, age and occupatio. Keywords: Consumer awareness, organic food, Vietnam. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Cầu về các sản phẩm hữu cơ đang tăng lên do người tiêu dùng ngày càng quan tâm tới sức khỏe và môi trường (Giel et al., 2000). Cụ thể, thị trường sản phẩm hữu cơ tăng trưởng ở mức bình quân từ 15 tới 20% trong những năm gần đây (Somsak and Blut, 2012). Một kết quả khác 1466 cho thấy, quy mô thị trường các sản phẩm hữu cơ năm 2011 tăng 170% so với 2002 (Willer et al., 2013). Trong khi đó, nhận thức của người tiêu dùng về thực phẩm hữu cơ là giai đoạn đầu tiên trong tiến trình thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng sản phẩm này (Briz and Ward, 2009). Hiểu biết về thực phẩm hữu cơ cũng có ảnh hưởng tích cực tới thái độ và hành vi tiêu dùng (Gracia and de Ngô Minh Hải, Vũ Quỳnh Hoa Magistris, 2008). Thậm chí có nghiên cứu cho rằng, nó là nhân tố cốt lõi trong việc định hướng hành vi người tiêu dùng đối với thực phẩm hữu cơ (Kumar, 2011; Aryal et al., 2009). Ngay cả ở châu Âu - thị trường tiêu thụ sản phẩm hữu cơ lớn nhất nhưng vẫn còn nhiều người tiêu dùng tỏ ra chưa thực sự hiểu đầy đủ về thuật ngữ hữu cơ (Aarset et al., 2004). Thiếu nhận thức đầy đủ về thực phẩm hữu cơ là một rào cản lớn đối với hành vi tiêu dùng loại thực phẩm này (Demeritt, 2002). So với ở các quốc gia phát triển, người tiêu dùng ở các quốc gia đang phát triển nhận thức còn hạn chế hơn về thực phẩm hữu cơ (Kumar, 2011). Bởi vậy, việc cải thiện nhận thức về thực phẩm hữu cơ có thể là nhân tố thiết yếu nhằm mở rộng thị trường thực phẩm hữu cơ tại các quốc gia đang phát triển. Canh tác hữu cơ vẫn là một phương thức còn khá mới mẻ ở Việt Nam. Diện tích sản xuất hữu cơ của Việt Nam chỉ vào khoảng trên 43.000 ha năm 2014, chiếm 0,4% tổng diện tích đất nông nghiệp (FiBL & IFOAM, 2016). Hiện tại, thị trường thực phẩm hữu cơ Việt Nam rất hạn chế dù chưa có dữ liệu thống kê cụ thể. Nguyên nhân có́ thể do như nguồn cung hạn chế bởi năng suất thấp, sự thiếu hụt nguồn thông tin về các sản phẩm hữu cơ hay chưa có một hệ thống đảm bảo chất lượng hoạt động hiệu quả. Một số nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng, nhận thức của người tiêu dùng ở Việt Nam về thực phẩm hữu cơ rất thấp, thậm chí nhiều người chưa từng nghe nói về thuật ngữ thực phẩm hữu cơ (Huong, 2007; Trương Minh Hoàng, 2012). Bởi vậy, nhiều người tiêu dùng Việt Nam vẫn nhầm lẫn giữa các thuật ngữ thực phẩm hữu cơ, thực phẩm sạch hay thực phẩm hợp vệ sinh (Sautier, 2012). Mặc dù thị trường hữu cơ còn nhỏ, song cầu về thực phẩm hữu cơ ở Việt Nam khá cao (Hai et al., 2013). Tuy nhiên, hiện tại chưa có các chính sách hỗ trợ phù hợp và cụ thể để phát triển nông nghiệp hữu cơ do sự thiếu hụt những nghiên cứu trong lĩnh vực này (Dam, 2012). Những bài viết và nghiên cứu về nhận thức của người tiêu dùng Việt Nam đối với sản phẩm hữu cơ ở trên mới chỉ dừng lại ở mức nêu ra thực trạng và còn chưa đầy đủ. Đặc biệt, chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào về nhận thức của người tiêu dùng Việt Nam về thực phẩm hữu cơ. Xuất phát từ đó, nghiên cứu chúng tôi đặt ra nhằm bổ sung sự thiếu hụt trong lĩnh vực nghiên cứu về nhận thức và các yếu tố ảnh hưởng tới nhận thức về thực phẩm hữu cơ tại một quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức của người tiêu dùng về thực phẩm hữu cơ đã được xá ...