Nhánh Primulina green và loài jasminum mesnyi hance – thuộc chi Jasminum l. (oleaceae) bổ sung cho hệ thực vật Việt Nam

Trong bài báo này, giới thiệu danh pháp, xây dựng khoá định loại và mô tả chi tiết, hình chụp mẫu, trích dẫn phân bố và mẫu nghiên cứu loài J. mesnyi trong nhánh, Primulina Green thuộc chi Jasminum L. ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhánh Primulina green và loài jasminum mesnyi hance – thuộc chi Jasminum l. (oleaceae) bổ sung cho hệ thực vật Việt NamHỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 6NHÁNH Primulina Green - VÀ LOÀI Jasminum mesnyi Hance – THUỘC CHIJasminum L. (OLEACEAE) BỔ SUNG CHO HỆ THỰC VẬT VIỆT NAMBÙI HỒNG QUANG, VŨ TIẾN CHÍNHViện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật,Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt NamTRẦN THỊ PHƯƠNG ANHBảo tàng Thiên nhiên Việt Nam,Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt NamTrên thế giới chi (Nhài) Jasminum L. thuộc họ (Oleaceae), có khoảng trên 200 loài được chiathành 5 nhánh gồm; Jasminum Green, Alternifolia DC, Trifoliolata DC. Primulina Green vàUnifoliolata DC. Phân bố ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới ở Đông Nam Á, Châu Âu,Châu Úc và Châu Mỹ. Nhánh Primulina Green được Green (2001) công bố với loài chuẩn làJ. nudiflorum với đặc điểm hình thái, lá kép 3 lá chét bằng nhau. Trên thế giới nhánh PrimulinaGreen. có 2 loài và 1 dưới loài bao gồm: J. nudiflorum, J. mesnyi, J. nudiflorum var.pulvinatum.Ở Việt Nam theo các tài liệu F. Gagnepain (1933), P. H. Hộ (2000), T. Đ. Lý (2003), ghinhận chỉ có 2 nhánh Trifoliolata DC., Unifoliolata DC. thuộc chi (Nhài). Trong quá trình nghiêncứu mẫu tiêu bản và tài liệu chi (Nhài). Ở các phòng tiêu bản Việt Nam, chúng tôi đã phát hiệnloài Jasminum mesnyi Hance, thuộc nhánh Primulina Green là nhánh và loài mới, thuộc chi(Nhài) bổ sung cho hệ thực vật Việt Nam, loài này phân bố ở huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai có đặcđiểm đặc trưng của nhánh, lá kép 3 lá chét. Trên thế giới nhánh Primulina Green có 2 loài và 1dưới loài bao gồm: J. nudiflorum, J. mesnyi, J. nudiflorum var. pulvinatum., và loài Jasminummesnyi. trong nhánh Primulina có đặc điểm khác biệt quan trọng là hoa đơn độc mọc ở nách lá,hoa màu vàng, so với các nhánh khác Jasminum Green, Alternifolia DC., Trifoliolata DC.Unifoliolata DC., có đặc điểm cụm hoa từ 5 đến nhiều hoa và hoa màu trắng. Như vậy chiJasminum L. Ở Việt Nam hiện biết có 3 nhánh Primulina Green; Trifoliolata DC., Unifoliolata DC.Trong bài báo này, chúng tôi giới thiệu danh pháp, xây dựng khoá định loại và mô tả chi tiết,hình chụp mẫu, trích dẫn phân bố và mẫu nghiên cứu loài J. mesnyi trong nhánh, PrimulinaGreen thuộc chi Jasminum L. ở Việt Nam.I. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUHình thái so sánh được sử dụng để nghiên cứu nhánh Primulina Green từ các mẫu tiêu bảnđược lưu giữ trong các phòng tiêu bản như: Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (HN), ViệnSinh học Nhiệt đới (VNM), Viện Dược liệu (HNPI), Trường Đại học Khoa học tự nhiên (HNU),Vườn Thực vật Côn Minh (KUN), Vườn Thực vật Hoa Nam Trung Quốc (SCBG), Bảo tàngLịch sử Tự nhiên Pháp (P).II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU1. Khóa phân loại các nhánh (Sect.) thuộc chi Jasminum L. ở Việt Nam1A. Lá kép 3 lá chét mọc đối.2A. Đặc điểm cụm hoa từ 5 đến nhiều hoa, hoa màu trắng .................. (Sect. Trifoliolata DC.)2B. Đặc điểm cụm hoa đơn độc mọc ở nách lá, từ 1-3 hoa màu vàng . (Sect. Primulina Green)1B. Lá đơn mọc đối ............................................................................... (Sect. Unifoliolata DC.)265HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 62. Mô tả loài: Jasminum mesnyi Hance - Nhài hoa vàngHance, 1882. J. Bot. 20: 37. M. Chang et al. 1996. Fl. China, 15: 316 ; P. S. Green, 2001. KewBull. 56: 4. 915.- Jasminum primulinum Hemsl. 1895. Bull. Misc. Inform. Kew, 109.Cây bụi trườn, 0,5-2 m. Cành bốn cạnh thấp, thường nhẵn. Lá kép 3 chép mọc đối hoặc láđơn mọc đối ở gốc cành già; cuống lá 0,5-1 cm; phiến lá hình trứng rộng hoặc bầu dục, đôi khigần tròn, cỡ 3-5 × 1,5-2 cm, có lông thưa hoặc nhẵn; gân bên 2-4 đôi, không rõ; lá chét bên,phiến hẹp hình trứng hay hình trứng-hình mác hẹp đến bầu dục, gốc nhọn, chóp tù hay có mũinhọn, cỡ 2,5-6,5 x 0,5-2,2 cm, cuống ngắn, cỡ 1,5-4 × 0,6-1,5 cm. Cụm dạng xin, hoa thườngmọc đơn độc ở nách lá ít khi ở đầu cành, 1-3 hoa; lá bắc dạng lá, hình trứng hoặc hình mác, cỡ5-10 mm. Cuống nhỏ, cỡ 3-8 mm. Đài hình chuông; thùy 5-8, thùy, hình mác, cỡ 4-7 mm.Tràng dạng phễu, màu vàng, họng rộng 2-4,5 cm; ống, cỡ 1-1,5 cm; thùy 6-8, hình trứng hoặcbầu dục thuôn, cỡ 1,1-1,8 cm. Nhị ngắn, chỉ nhị hình trụ dài 1 mm; bao phấn 2 ô hình bầu dụcthuôn, dài 4 mm. Bầu hình trứng ngược, dài 2 mm, có lông; Vòi nhụy hình trụ, dài 1-1,5 cm;núm nhụy 2 mm, cao ngang bằng bao phấn, hay thò khỏi họng tràng; núm nhụy chẻ đôi, so le,dài 3-4 mm. Quả hạch, hình bầu dục, cỡ 6-8 mm (Hình 1).Hình 1: Jasminum mesnyi Hance-Nhài hoa vàng1. dạng cây; 2. lá; 3. cụm hoa; 4,5. nụ hoa và hoa nhìn từ trên1: chụp từ mẫu Poilane 17219 (VNM); 2-5: chụp từ mẫu W. Hancock 6 (K)(ảnh: Bùi Hồng Quang)266HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 6Loc. class.: China: Guizhou: Mei-chu-chiu, ca. 2000 m, 11 April 1880. Typus: W. Mesny inHerb. Hance-21211. (HT: BM Photo!).Sinh học và sinh thái: Mùa hoa tháng 1 ...