NHIỄM TRÙNG HUYẾT NÃO MÔ CẦU

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên chuyên ngành y khoa - Giáo trình, bài giảng triệu chứng và cách điều trị bệnh theo từng chuyên khoa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NHIỄM TRÙNG HUYẾT NÃO MÔ CẦU NHIEÃM TRUØNG HUYEÁT NAÕO MOÂ CAÀUI. ÑÒNH NGHÓA: Nhieãm truøng huyeát naõo moâ caàu laø beänh nhieãm truøng huyeát do vi truøngNesseria Meningitidis gaây ra, coù hoaëc khoâng keøm vieâm maøng naõo. Beänh coù theåbieåu hieän döôùi beänh caûnh toái caáp gaây soác naëng vaø tyû leä töû vong raát cao, caànñieàu trò tích cöïc. Tuoåi thöôøng gaëp: 3- 6 tuoåiII. CHAÅN ÑOAÙN:1 Coâng vieäc chaån ñoaùn: a) Hoûi beänh söû – tieàn söû:  Soát: thöôøng khôûi phaùt ñoät ngoät vôùi soát cao 39 - 40C.  Töû ban: thöôøng xuaát hieän ngaøy ñaàu hay ngaøy thöù 2 sau soát. b) Thaêm khaùm:  Töû ban: thöôøng xuaát hieän trong voøng 1-2 ngaøy sau soát. Töû ban maøu ñoû thaåm hoaëc tím, kích thöôùc töø 1-2mm ñeán vaøi cm, ñoâi khi coù hoaïi töû trung taâm, beà maët baèng phaúng, khoâng goà leân maët da. Vò trí coù theå phaân boá khaép ngöôøi nhöng thöôøng taäp trung nhieàu ôû vuøng hoâng vaø 2 chi döôùi. Ñoâi khi töû ban lan nhanh coù daïng nhö hình baûn ñoà, hay coù daïng boùng nöôùc.  Soác: caàn phaùt hieän sôùm ñeå xöû trí kòp thôøi. Maïch nhanh, nheï hay khoâng baét ñöôïc, huyeát aùp keïp hay khoâng ño ñöôïc. Ñoâi khi soác xuaát hieän sôùm vaø dieãn tieán raàm roä trong voøng 12 giôø ñaàu cuûa beänh (theå toái caáp).  Daáu hieäu khaùc: - Thay ñoåi tri giaùc: vaät vaû, löø ñöø, lô mô. - Daáu maøng naõo. - Vieâm khôùp... c) Caän laâm saøng:  Coâng thöùc maùu.  Pheát töû ban: soi tìm vi truøng song caàu Gram(-).  Pheát hoïng: khoâng coù giaù trò trong chaån ñoaùn nhieãm truøng huyeát, chæ coù giaù trò trong phaùt hieän ngöôøi laønh mang truøng.  Caáy maùu.  Dòch naõo tuûy: khi nghi ngôø coù vieâm maøng naõo keøm theo.2. Chaån ñoaùn xaùc ñònh Soát vaø moät trong 3 daáu hieäu sau:  Töû ban ñieån hình: hình baûn ñoà, lan nhanh, coù hoaïi töû trung taâm.  Caáy maùu döông tính: vi truøng Nesseria Meningitidis.  Pheát töû ban coù song caàu Gr (-)3. Chaån ñoaùn coù theå: Chaám xuaát huyeát daïng töû ban xuaát hieän sôùm ngaøy 1, ngaøy 2 sau khi soát,coâng thöùc maùu baïch caàu taêng ña soá ña nhaân: neân ñieàu trò khaùng sinh vaø caáymaùu tröôùc khi ñieàu trò khaùng sinh.4. Chaån ñoaùn phaân bieät: Nhieãm truøng huyeát do vi truøng : do H. influenzea B, beänh caûnh ñoâi khi raát gioáng, döïa vaøo caáy maùu. Soát xuaát huyeát: chaám xuaát huyeát, gan to, Hct taêng, tieåu caàu giaûm. Xuaát huyeát giaûm tieåu caàu: chaám xuaát huyeát, xen keû maûng xuaát huyeát, thöôøng khoâng soát, xeùt nghieäm tieåu caàu giaûm.III. ÑIEÀU TRÒ:1. Nguyeân taéc ñieàu trò:  Khaùng sinh.  Ñieàu trò soác (neáu coù).2. Xöû trí ban ñaàu: a) Choáng soác:  Thôû Oxy aåm.  Dòch truyeàn: - Dung dòch Lactate Ringer 20 ml/kg/giôø ñaàu neáu maïch huyeát aùp oån, sau ñoù duy trì 10ml/kg/giôø trong nhöõng giôø sau tuøy thuoäc vaøo tình traïng maïch huyeát aùp. - Neáu sau khi truyeàn 20 ml/Kg/giôø ñaàu maø maïch huyeát aùp khoâng oån, caàn thay baèng dung dòch ñaïi phaân töû (Gelatine); löôïng dòch truyeàn töông töï nhö ñieän giaûi.  Dopamine: neân söû duïng sôùm trong giôø ñaàu buø dòch. Lieàu taêng daàn töø 3 – 5 – 7 – 10 g/kg/phuùt ñeán khi huyeát aùp oån ñònh.  Dobutamine: khi ñaõ duøng dopamine lieàu toái ña nhöng huyeát aùp chöa oån, lieàu töông töï dopamine.  Ño CVP sau khi buø Gelatine 20 ml/Kg/giôø maø tình traïng maïch, huyeát aùp chöa oån: ñeå theo doõi ñieàu chænh löôïng dòch nhaäp.  Hydrocortison: 10 -15 mg /kg/ 1lieàu duøng moãi 6 giôø khi laâm saøng coù soác hay ñe doïa soác (beänh khôûi phaùt caáp tính, maïch nhanh, treû böùt röùt vaät vaõ) duøng trong 2 - 3 ngaøy.  Caàn theo doõi baûo ñaûm maïch, huyeát aùp oån ñònh trong 48 giôø.3. Xöû trí ñaëc hieäu:  Peùnicilline: 300.000 - 400.000 ñv/kg/ngaøy chia 4 laàn tieâm maïch (chia 6 laàn neáu coù vieâm maøng naõo), neáu chaån ñoaùn döông tính  Cefotaxim 200 mg/kg/ngaøy chia 4 laàn tieâm maïch, hay Ceftriaxone 80 – 100mg/ Kg chia 2 laàn neáu chaån ñoaùn coù theå.  Thôøi gian söû duïng khaùng sinh: 5-7 ngaøy neáu chaån ñoaùn döông tính, 10 ngaøy neáu chaån ñoaùn coù theå.4. Theo doõi:  Theo doõi saùt daáu hieäu sinh toàn: maïch, huyeát aùp, nhòp thôû, löôïng nöôùc tieåu ñaëc bieät trong 48 giôø ñaàu cuûa ñieàu trò.  Saên soùc veát töû ban ngöøa boäi nhieãm. Khi coù boäi nhieãm ñoâi khi caàn phaûi caét loïc.5. Phoøng ngöøa: Cho nhöõng ngöôøi trong gia ñình coù tieáp xuùc vôùi treû beänh.  Rifampicine: Ngöôøi lôùn 600mg/ngaøy trong 2 -3 ngaøy. Treû em 20mg/Kg/ngaøy trong 2 -3 ngaøy, hay  Ciprofloxa ...