Nhìn lại chương trình làm văn THCS và THPT hiện hành

Báo cáo nhìn lại một số vấn đề về tính hệ thống, tính khoa học, tính vừa sức và cách thức hình thành kiến thức của chương trình Làm văn trong SGK Ngữ văn THCS và THPT hiện hành. Bên cạnh việc khẳng định những ưu điểm cơ bản của chương trình Làm văn, báo cáo đã chỉ ra và phân tích một số vấn đề còn tồn tại nhằm mục đích rút kinh nghiệm cho việc xây dựng chương trình, biên soạn SGK Ngữ văn sau 2015.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhìn lại chương trình làm văn THCS và THPT hiện hành THPT Hùng Vương, TP. Hồ Chí Minh NHÌN LẠI CHƢƠNG TRÌNH Điện thoại liên lạc: LÀM VĂN THCS 0918888974 VÀ THPT HIỆN Email: HÀNH linhchi2014@gmail.com ThS. LÊ LINH CHI TÓM TẮT Báo cáo nhìn lại một số vấn đề về tính hệ thống, tính khoa học, tính vừa sức vàcách thức hình thành kiến thức của chương trình Làm văn trong SGK Ngữ văn THCSvà THPT hiện hành. Bên cạnh việc khẳng định những ưu điểm cơ bản của chương trìnhLàm văn, báo cáo đã chỉ ra và phân tích một số vấn đề còn tồn tại nhằm mục đích rútkinh nghiệm cho việc xây dựng chương trình, biên soạn SGK Ngữ văn sau 2015. Từ khoá: sách giáo khoa, làm văn, tích hợp, lập luận ABSTRACT A Look Back at the Composition Writing Skills in Current Literature Textbooks for High School Education The report presents a look back at several matters in teaching of compositionwriting skills in current Literature textbooks for high school education, includingsystematic approach, scientific approach, effective approach and ways of gainingknowledge. Besides confirming the basic advantages in teaching of composition writingskills, the report tries to figure out some arising problems with the aim of drawing onexperience for building the programs and compiling Literature and Langauge artstextbooks after the year 2015. Key words: textbook, composition, integration, argumentation.1. Đặt vấn đề Trong chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, môn Ngữ văn được xây dựngtích hợp từ ba phân môn: Văn, Tiếng Việt, Làm văn. Tuy nhiên vì “giảng dạy theo quanđiểm tích hợp không phủ định việc dạy các tri thức, kĩ năng riêng của từng phân môn”[2, tr.6], cho nên trong SGK Ngữ văn hiện nay, các kiến thức Văn, Tiếng Việt, Làm văn 206vẫn được trình bày thành những phần riêng biệt trong cấu trúc của một bài học cụ thể.Thực tế đó phần nào cho thấy tính tích hợp ở đây còn nhiều vấn đề cần trao đổi thêmnhưng mặt khác cũng cho phép chúng ta có thể nhìn nhận, đánh giá riêng chương trìnhcủa từng phân môn để rút kinh nghiệm cho việc biên soạn SGK Ngữ văn sau 2015 theotinh thần đổi mới. Trong báo cáo này, chúng tôi xin phát biểu một số suy nghĩ vềchương trình Làm văn trong SGK Ngữ văn THCS và THPT hiện hành.2. Một số nhận xét về chương trình Làm văn trong SGK Ngữ văn THCS và THPThiện hành “Phân môn Làm văn đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các tri thức cơ bảnvề các kiểu văn bản, hình thành các kĩ năng nói (kể chuyện, tóm tắt), hiểu khái quát vềvăn bản và bố cục chung của nó. Bản thân hoạt động tập làm văn là một hoạt động tíchhợp, tích hợp tri thức văn bản đọc – hiểu và tiếng Việt vào việc tạo lập các văn bảnmới” [2, tr.31]. Trong quá trình biên soạn SGK, tập thể tác giả nhìn chung đã cố gắng ởmức cao nhất để xây dựng một chương trình Làm văn theo mô hình hàng ngang – đồngtâm, cung cấp các kiến thức cơ bản, cần thiết về cả sáu kiểu văn bản trên cả hai phươngdiện lí thuyết và thực hành, gắn bó phân môn Làm văn với các phân môn Văn và TiếngViệt trong một chỉnh thể tương đối thống nhất. Tuy nhiên, sau nhiều năm trực tiếp sử dụng SGK Ngữ văn, chúng tôi nhận thấy bêncạnh những ưu điểm cơ bản, chương trình Làm văn còn bộc lộ một số bất cập sau đây:2.1. Về tính hệ thống Thông thường, sau khi học lí thuyết, HS sẽ được thực hành, luyện tập; và quá trìnhthực hành, luyện tập sẽ đi dần từ đơn giản đến phức tạp, từ bộ phận đến toàn thể, từ dễđến khó. Tuy nhiên, SGK Ngữ văn 7, tập 2 lại xếp tiết Viết bài tập làm văn số 5 – vănchứng minh (bài 23) trước tiết Luyện tập viết đoạn văn chứng minh (bài 24) trong khiđúng hơn, HS phải được luyện tập viết đoạn trước khi viết bài. Các tiết Rèn luyện kĩ năng mở bài, kết bài trong bài văn nghị luận (Ngữ văn 12, tập2, tr.112) và Diễn đạt trong văn nghị luận (Ngữ văn 12, tập 2, tr.136) đều đề cập đếnnhững kĩ năng hết sức quan trọng trong lí thuyết và thực hành tạo lập văn bản nghị luận,do vậy chúng cần phải được bố trí dạy học ngay từ đầu và thường xuyên trở đi trở lạitrong suốt quá trình dạy học Làm văn chứ không nên đến học kì II của lớp 12 mới xếpvào dạy như SGK hiện hành. Một số thuật ngữ sử dụng chưa có tính thống nhất, gây khó khăn nhất định cho việctruyền đạt và tiếp thu kiến thức của GV và HS. Ví dụ: cùng là phân tích, tổng hợpnhưng khi được gọi là phép lập luận (Ngữ văn 9, tập 2, tr.9), khi được gọi là thao tácnghị luận ...