Nhìn từ góc độ pháp lý và Triển vọng thị trường chứng khoán Việt Nam: Phần 2

Mời các bạn cùng tham khảo tiếp nội dung Tài liệu Triển vọng thị trường chứng khoán Việt Nam - Nhìn từ góc độ pháp lý” của hai tác giả Luật sư Trịnh Văn Quyết và Đào Mạnh Kháng qua phần 2 sau đây. Tài liệu không chỉ trình bày những vấn đề cơ bản về chứng khoán và thị trường chứng khoán, mà còn đi sâu phân tích đầy đủ các vấn đề pháp lý liên quan đến việc vận hành và hoạt động của thị trường chứng khoán tại Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhìn từ góc độ pháp lý và Triển vọng thị trường chứng khoán Việt Nam: Phần 2chứng khoán, tạo lập cơ sở vững chắc cho sự vận hành vàphát triển của thị trường chứng khoán. Trong hoạt động chứng khoán, nếu việc phát hànhchứng khoán là khâu đầu tiên và có vai trò quan trọng (vìnó tạo ra hàng hóa cho thị trưòng chứng khoán) thì nhàđầu tư cũng đóng vai trò rất quan trọng vì nó là mặt thứhai của một vấh đề cung và cầu. Hoạt động của thị trường chứng khoán có sôi động, linhhoạt hay không phụ thuộc phần lớn vào sự tham gia củacác nhà đầu tư. Nhà đầu tư tham gia vào thị trường chứngkhoán rất đa dạng gồm doanh nghiệp, công ty tài chính,ngân hàng, công ty bảo hiểm và các cá nhân. Trong hoạtđộng kinh doanh, bất kỳ. nhà đầu tư nào cũng chú ý đếnvấn đề lợi nhuận thu được và các rủi ro có thể xảy ra. Vìvậy, trưốc khi quyết định đầu tư họ thường lựa chọn cáccông ty phát hành có uy tín, làm ăn có lãi, tình hình tàichính lành mạnh... Pháp luật Việt Nam quy định cá nhân, tổ chức có nhucầu mua hoặc bán chứng khoán phải mở tài khoản tiền gửi(đối với ngưòi có nhu cầu mua) hoặc tài khoản lưu kýchứng khoán (vối ngưòi có nhu cầu bán) tại một công tychứng khoán. Khi muôn tham gia giao dịch chứng khoán,nhà đầu tư tối công ty chứng khoán viết lệnh yêu cầu, côngty chứng khoán sẽ nhập lệnh này vào hệ thống chuyểnlệnh cho đại diện chò khớp lệnh. Khi trung tâm giao dịchchứng khoán tiến hành khóp lệnh, các lệnh mua bánchứng khoán được khớp sẽ được công ty chứng khoánthông báo cho nhà đầu tư và thực hiện thanh toán ngaytrên tài khoản đã mỏ tại công ty chứng khoán. Như vậy,các nhà đầu tư không được phép trực tiếp thương lượng,thỏa thuận giao dịch vói nhau mà cần phải giao tiếp thôngqua các công ty chứng khoán. ở Việt Nam, pháp luật quy định các cá nhân được miễnthuế thu nhập từ các nguồn thu cổ tức, lãi trái phiếu vàchênh lệch mua bán chứng khoán. Tuy nhiên, pháp luậtcũng quy định các hành vi bị cấm nhằm ngán ngừa cáchành vi vi phạm pháp luật về chứng khoán và thị trưòngchứng khoán. Như vậy, các quy định của pháp luật đã tác động tíchcực nhằm bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, tạo lập một thịtrường chứng khoán công bằng minh bạch, an toàn, ổnđịnh và từng bưóc phát triển. Nghị định sô 48/1998/NĐ-CP và Quyết định số05/1999/QĐ-UBCK3 ngày 27-3-1999 của Chủ tịch uỷ banchứng khoán nhà nước ban hành quy chế lưu ký, thanhtoán và đăng ký thanh toán đã trực tiếp tác động đến sựhình thành của các trung gian hỗ trờ cho hoạt động trên thịtrưòng chứng khoán. Các chủ thể này bao gồm: ngân hàngchỉ định thanh toán và thành viên lưu ký phục vụ cho cácgiao dịch chứng khoán. Các ngân hàng thương mại có uy tín được ưỷ banchứng khoán nhà nưóc chỉ định trên sự thỏa thuận vớingân hàng nhà nưóc và ngân hàng thương mại trong việcmỏ tài khoản thanh toán cho Trung tâm giao dịch chứngkhoán và thành viên lưu ký, phục vụ cho việc thanh toáncác giao dịch chứng khoán. Pháp luật quy định các thànhviên lưu ký và Trung tâm giao dịch chứng khoán phải mỏtài khoản tại ngân hàng chỉ định. Khi giao dịch chứngkhoán giữa ngưòi mua và người bán vào một thời điểm xácđịnh, ngân hàng chỉ định thanh toán có nghĩa vụ trích sôtiền phải thanh toán từ tài khoản thanh toán bù trừ củathành viên lưu ký để chuyển vào tài khoản của Trung tâmgiao dịch chứng khoán mở tại ngân hàng. Chủ tịch Uỷ banchứng khoán nhà nưóc đã ban hành Quyết địn.h số 39/QĐ-UBCK3 ngày 26-11-1999 chọn Ngân hàng Đầu tư và Pháttriển Việt Nam làm ngân hàng chỉ định, thực hiện chứcnăng mở tài khoản thanh toán bù trừ cho Trung tâm giaodịch chứng khoán. “Thành viên lưu ký là công ty chứng khoán thành viên,ngân hàng thương mại được uỷ ban chứng khoán nhà nướccấp giấy phép hoạt động lưu ký đ ể tham gia dịch vụ lưu ký,thanh toán bù trừ và đăng ký chứng khoán tại Trung tàmgiao dịch chứng khoán” (Điều 62 - Nghị định số 48/NĐ-CP,Điều 2 Quy chế lưu ký, thanh toán bù trừ và đáng kýchứng khoán ban hành kèm theo Quyết định sô05/19W q Đ-UBCK 3 ngày 27-3-1999). Các thành viên lưu ký có chức năng lưu giữ, bảo quảnchứng khoán của khách hàng, giúp khách hàng thực hiệncác quyền đối vối chứng khoán. Như vậy, quy định của phápluật có vai trò rất quan trọng bảo đảm cho sự an toàn củacác loại chứng khoán, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, tránhsự biến động bất thường trên thị trường chứng khoán. Do vaitrò quan trọhg của việc lưu ký chứng khoán, pháp luật quyđịnh chủ thể lưu ký được uỷ quyền cho ngân hàng chỉ định,Trung tâm giao dịch chứng khoán thực hiện việc thanh toántiền, tiến hành nghiệp vụ liên quan đến giao dịch chứngkhoán và chịu trách nhiệm về các hoạt động đó. Các công ty chứng khoán nếu được Uỷ ban chứngkhoán nhà nưốc cấp giấy phép hoạt động kinh doanh mộttrong bốh loại hình: môi giới, tự doanh, bảo lãnh phát hànhvà tư vấn đầu tư được cấp phép hoạt động lưu ký chứngkhoán. Các ngân hàng thương mại đáp ứng đầy đủ cácđiều kiện về cơ sở vật chất - kỹ thuật, có nhân viên đượcđào tạ ...