Những điều cần biết về thuốc corticoid

Thuốc hay cần có thầy giỏi Cách đây vài mươi năm, viên thuốc "hạt dưa" đã trở nên quen thuộc đến mức người dân - nhất là ở các vùng quê - đau gì cũng mua dùng; Mà quả là hiệu nghiệm thật, uống vào thấy "hết bệnh" ngay, nhưng khi ngưng dùng thì bệnh tái phát. Loại thuốc này chính là Dexamethasone, nhiều người quen gọi là viên "đề xa", một loại thuốc corticoid. Tuy nhiên nếu sử dụng các thuốc corticoid bừa bãi sẽ dẫn đến nhiều tác dụng phụ có hại cho sức khỏe. CORTICOID LÀ THUỐC...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những điều cần biết về thuốc corticoidNhững điều cần biết về thuốc corticoidTác giả : DS. TRƯƠNG TẤT THỌCORTICOID: Thuốc hay cần có thầy giỏiCách đây vài mươi năm, viên thuốc hạt dưa đã trở nênquen thuộc đến mức người dân - nhất là ở các vùng quê - đaugì cũng mua dùng; Mà quả là hiệu nghiệm thật, uống vàothấy hết bệnh ngay, nhưng khi ngưng dùng thì bệnh táiphát. Loại thuốc này chính là Dexamethasone, nhiều ngườiquen gọi là viên đề xa, một loại thuốc corticoid. Tuy nhiênnếu sử dụng các thuốc corticoid bừa bãi sẽ dẫn đến nhiều tácdụng phụ có hại cho sức khỏe.CORTICOID LÀ THUỐC GÌ?Ðó là những nội tiết tố (hormone) do vỏ nang thượng thận(cortico-surrénale) tiết ra, có cấu trúc hóa học steroid nênđược gọi tắt là nhóm thuốc corticoid. Ðến nay người ta đãtổng hợp được rất nhiều nhóm thuốc steroid và sử dụng rộngrãi, đồng thời cũng kéo theo tình trạng lạm dụng thuốc rấtphổ biến.THUỐC HAY VÌ CÓ NHIỀU CÔNG DỤNG TRỊ BỆNHNhững tên khoa học của thuốc như Hydrocortison,Prednison, Betamethason, Dexamethason, Prednisolon... chothấy các nhóm thuốc này rất đa dạng, nhiều chủng loại vàmỗi loại lại có rất nhiều tên thương mại khác nhau.Thuốc có nhiều công dụng điều trị:- Chống viêm ở giai đoạn sớm, giai đoạn muộn bất kể nguyênnhân gì như cơ học, hóa học, nhiễm khuẩn, dị ứng. Chỉ riêngvới đặc tính này, thuốc cũng đã trị được nhiều loại bệnh nhưviêm khớp do thấp khớp, bệnh thoái hóa khớp, viêm cáckhớp ngoại vi, những tình trạng bệnh lý do chấn thươngkhớp, trị sẹo lồi, sẹo phì đại (khoa da), trị viêm phần trướcmắt (khoa mắt), trị viêm mũi (khoa tai mũi họng)...- Chống dị ứng: Dùng điều trị trong các bệnh dị ứng da, dịứng đường hô hấp, hen suyễn nặng...- Ngoài ra còn nhiều chỉ định chuyên môn khác do tác dụngđa dạng của thuốc như bệnh da pemphigut, vảy nến, bệnhgiảm tiểu cầu thứ phát vô căn của người lớn, bệnh thiếu máután huyết do tự miễn...Chính vì đa công dụng như thế nên nhiều người đã lầm tưởngrằng thuốc corticoid là loại thần dược trị được bá bệnh.TÁC HẠI CỦA VIỆC LẠM DỤNG THUỐCViệc lạm dụng corticoid sẽ gây rất nhiều tác hại cho ngườidùng. Nhiều loại kem trị mụn chứa corticoid nếu dùng dàingày sẽ làm mụn nổi nhiều hơn khi ngưng thuốc hoặc gâynám da mặt:Dùng thuốc nhỏ mắt chứa corticoid (tưởng nhầm là thuốc rửatrong mắt, giúp mắt sáng long lanh) sẽ dẫn đến đục thủy tinhthể, thấy cảnh vật mờ mờ ảo ảo...Những tai biến chính do lạm dụng corticoid:- Tăng cân do giữ natri, đào thải kali gây béo bệu, mặt trònnhư mặt trăng.- Làm cao huyết áp, tăng đông máu có thể gây nghẽn mạch.- Chậm liền sẹo các vết thương và dễ gây nhiễm khuẩn thứphát.- Làm thoái biến protid nên dễ gây teo cơ.- Làm xương xốp do giảm hấp thu calci nên khi té ngã dễ bịgãy xương.- Làm loét dạ dày - tá tràng, dễ gây xuất huyết tiêu hóa.- Ức chế miễn dịch, giảm sức đề kháng của cơ thể.- Làm tăng tiết mồ hôi, co giật, tăng áp lực nội sọ, rối loạnkinh nguyệt, ảo giác, vui vẻ thái quá, tăng nhãn áp.Ðấy là lý do vì sao thuốc corticoid nhất thiết cần có chỉ địnhđiều trị của thầy thuốc.THUỐC HAY CẦN CÓ THẦY GIỎICách sử dụng corticoid rất đa dạng: từ uống, tiêm bắp, tiêmgân đến tiêm vào trong khớp, vùng ngoại vi của khớp (khớpgối, khớp háng, khớp vai), hoặc tiêm vào các mô mềm, baogân...- Tùy theo từng loại bệnh để chọn loại corticoid thích hợp.- Tùy tình trạng bệnh và tổng trạng bệnh nhân mà dùng liềulượng và thời gian thích hợp, vì có những bệnh cần dùng liềucao tấn công rồi sau đó giảm liều từ từ; Có những bệnh lạicần khởi đầu với liều thấp rồi tăng dần lên cho đến khi đápứng được hiệu năng trị liệu. Nếu cần thiết dùng cho trẻ em thìliều dùng phải được kiểm soát chặt chẽ theo tỷ lệ phù hợp vớituổi hay cân nặng. Ðặc biệt cần hết sức thận trọng với phụ nữmang thai hoặc đang cho con bú.- Trong khi dùng thuốc cần theo dõi sát bệnh nhân để đềphòng các biến chứng liên quan đến huyết áp, cân nặng,phân, lipid trong máu và theo dõi tái phát bệnh lao nếu ngườidùng có tiền sử lao. Trong thời gian điều trị bằng corticoid,khẩu phần ăn cần giảm muối, giảm đường và tăng lượngđạm.Việc ngưng dùng corticoid cũng là cả một nghệ thuật nhằmgiúp phục hồi chức năng nang thượng thận của bệnh nhân.Có thể giảm liều mỗi ngày hoặc dùng một ngày, ngưng mộtngày; Hoặc dùng thuốc ban ngày không dùng ban đêm đểnang thượng thận làm việc đều đặn trở lại và tiếp tục tiết ranội tiết tố corticoid thiên nhiên.Tóm lại, corticoid là loại thuốc hay nhưng khó sử dụng vàcần phải có thầy thuốc giỏi chỉ định. Quan điểm dùngcorticoid trị bá bệnh sẽ làm che mờ triệu chứng bệnh và đểlại nhiều dư chứng. ...