Những Điều cần biết về vàng da

Vàng da hay còn gọi là hoàng đản là biểu hiện củatình trạng tăng chất bilirubin (sắc tố mật) trong máu.Sau khi loại bỏ sự thâm nhiễm sắc tố vàng da và niêmmạc do caroten, dưới ánh sáng ban ngày có thể nhậnbiết một cách dễ dàng vàng da và vàng niêm mạc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những Điều cần biết về vàng da Điều cần biết về vàng daVàng da hay còn gọi là hoàng đản là biểu hiện củatình trạng tăng chất bilirubin (sắc tố mật) trong máu.Sau khi loại bỏ sự thâm nhiễm sắc tố vàng da và niêmmạc do caroten, dưới ánh sáng ban ngày có thể nhậnbiết một cách dễ dàng vàng da và vàng niêm mạc. Vấnđề quan trọng là xác định cơ chế và nguyên nhân gâyvàng da và niêm mạc, từ đó mới có kế hoạch điều trịhiệu quả.Vậy tại sao bị vàng da? Hồng cầu trưởng thành bị vỡ sinh ra chất bilirubin gián tiếp được tích trữ ở lách, chất này theo tĩnh mạch cửaỨ mật, nguyên nhân về gan, được gan biến thànhgây vàng da. bilirubin trực tiếp. Bilirubin trực tiếpmột phần trở lại máu, một phần thải ra theo đường dẫnmật đổ vào ruột, tại đây bilirubin trực tiếp được giáng hóamột phần tạo sắc tố stercobilin trong phân, một phần nhỏtạo thành urobilinogen được hấp thu và thải trừ trongnước tiểu. Bình thường nồng độ bilirubin toàn phần trongmáu nhỏ hơn17mmol/l, chủ yếu là bilirubin gián tiếp. Ởngười da trắng và người thiếu máu thường dễ phát hiệnvàng da hơn người da vàng và da đen. Kết mạc mắt cónhiều sợi elastin rất ái lực với bilirubin nên thường dễ pháthiện hơn. Như vậy vàng da có thể do tăng quá nhiều sắctố mật trực tiếp (như tan máu), do bệnh lý ở gan hoặc dotắc nghẽn đường dẫn mật.Những nguyên nhân gây vàng da là gì?Vàng da do tắc nghẽn đường dẫn mật- U đường mật ngoài gan: Thường gặp nhất là ung thưbóng Vanter, ung thư đường mật. Biểu hiện lâm sàng làdấu hiệu tắc mật tăng dần kèm những cơn đau quặn gankhông điển hình và có sốt. Chẩn đoán dựa vào siêu âm,chụp CT scanner và chụp mật tụy ngược dòng.- Ung thư đầu tụy: Thường xảy ra ở nam giới trên 60 tuổi,có tiền sử viêm tụy mạn hoặc đái tháo đường. Thể trạngsuy giảm, tình trạng tắc mật tăng dần, vàng da đậm. Chẩnđoán dựa vào siêu âm chụp CT scanner và chụp mật tụyngược dòng.- Ung thư đường mật trong gan: Là loại ung thư đườngmật nguyên phát trong gan. Triệu chứng vàng da thườngtừ từ và rất chậm, thường kết hợp với một bất thườngbẩm sinh trong đường mật như nang ống mật chủ, viêmxơ đường mật nguyên phát. Chẩn đoán dựa vào siêu âm,chụp CT scanner và chụp mật tụy ngược dòng.- Sỏi đường mật: Khởi bệnh điển hình với đau, sốt, vàngda của tam chứng Charcot, khám có gan to, túi mật to vàđau. Chẩn đoán dựa vào siêu âm, chụp CT scanner vàchụp mật tụy ngược dòng.Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác như ung thưtúi mật, hạch di căn chèn vào đường mật, ung thư gannguyên phát hoặc thứ phát, bệnh lao gan, bệnh sán lágan...Vàng da do tổn thương tế bào gan- Viêm gan cấp do virut: Bệnh tiến triển qua 3 giai đoạnnhư: giai đoạn trước vàng da với các biểu hiện giống cúm;giai đoạn vàng da với các biểu hiện vàng da rõ, phân bạcmàu, gan hơi to không đau, lách hơi to, men transamilasetăng cao, bilirubin tăng cả trực tiếp và gián tiếp. Chẩnđoán xác định dựa vào huyết thanh học.- Viêm gan cấp do rượu: Bệnh cảnh nhiễm độc rượu, sốtkhoảng 38oC, bạch cầu và bạch cầu trung tính tăng cao,men transamilase tăng cao nhất là khi ALT/AST lớn hơn 2thì rất gợi ý đặc biệt khi gamma GT lớn hơn 400UI/l,bilirubin tăng cả trực tiếp và gián tiếp.- Viêm gan do thuốc: Có tiền sử vừa mới dùng các thuốcnhư paracetamol, rifamicin và INH, MTU, PTU... có thểkèm các biểu hiện khác như ngứa, nổi mề đay, sốt.Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như xơ gan mậttiên phát, ứ mật tái phát lành tính, bệnh Dbin - Johnson,bệnh Rotor.Vàng da do tan máuUng thư đầu tụy, Thiếu máu do tan máu bẩm sinh nhân hoặc mắc phải có nguyên nhân tạimột nguyên hồng cầu hoặc ngoài hồng cầu. Đógây vàng da. là do hồng cầu bị phá hủy trực tiếpmàng tế bào như trong bệnh sốt rét, hoặc do biến dạnghồng cầu như trong bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm, hoặcdo giảm sức bền hồng cầu thứ phát do bất thường biếndưỡng. Đặc điểm của các bệnh này là da vàng nhạt, kínđáo, thiếu máu tái phát nhiều lần, lách to.Vàng da ở trẻ emBệnh được giải thích là do chưa trưởng thành hoặc là doức chế quá trình thu nhận hoặc kết hợp bilirubin. Đó làvàng da ở trẻ mới sinh, vàng da do sữa mẹ, vàng da xảyra khi có tắc nghẽn ống tiêu hóa hoặc có bất thường phốihợp trong suy giáp trạng bẩm sinh.Ngoài ra còn một số nguyên nhân hiếm gặp khác cũng cóthể gây nên vàng da như bệnh Gilbert, bệnh Crigler –Najjar týp I và týp II, viêm phổi thùy, thương hàn, sốt hồiquy...Vậy điều trị vàng da như thế nào?Người bị vàng da có thể tự nhận biết được nhưng cũngnên bình tĩnh để đến các cơ sở y tế khám và điều trị. Nóichung phải điều trị theo nguyên nhân gây bệnh, nhưngphần lớn vàng da do nguyên nhân tắc nghẽn đường dẫnmật thì điều t ...