Những mẫu chuyện lịch sử thế giới - Tập 2: Phần 2 - Đặng Đức An (chủ biên)

Những mẫu chuyện lịch sử thế giới - Tập 2: Phần 2 trình bày các câu chuyện lịch sử trong phong trào đấu tranh chống phong kiến và thực dân xâm lược ở châu Á, châu Phi và Mĩ Latinh thời cận đại, chiến tranh thế giới thứ nhất và các câu chuyện lịch sử khác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những mẫu chuyện lịch sử thế giới - Tập 2: Phần 2 - Đặng Đức An (chủ biên) PHONG TRÀO đ ẤU t r a n h CHỐ n G p h o n g KIẾN VÀ THỰC DÂN XÂM LƯỢC ở CHÂU Á, CHÂU PHI VÀ MĨ LATINH THỜI CẬN ĐẠI « * 39 . NGƯỜI CON ANH HÙNG CỦA N ư ớ c CỘNG HÒA HAITI - TUXANH LUVÉCTUYA Ngày 22-8-1791, nhân dân Haiti (trên biển Caribê, ở Trung Mĩ)đa nổi dậy khởi nghĩa chống ách thống trị của bọn trại chù Pháp.Họ tliiôu hủy hơn 1.OOí) ưang ưại của bọn chủ. xử tử hình -hom2.000 tên cường bạo. Cuộc khởi nghĩa đa suy tôn Tuxanh Luvéctuya(Toussaint Louverturc) làm lanh tụ. Tuxanh là người da đen, vốnlà thày thuốc trong nghĩa quân, thông minh, dũng cảm. Ngày 1-7-1801, cuộc khởi nghĩa Haiti thành công. Nuức Cộnghòa Haiti tuyên bố Ihành lập. Tuxanh Luvéctuya được bầu làmTổng thống. Thực dân Pháp khổng cliịu ưiất bại, Napổlêông Bônapác đa pháiem rề cửa mình là Lơcléc đưa hạm đội đến Haiti nhầm tiêu diệtnưức Cộng hòa non trẻ. Quân đội Pháp luôn gặp Uiất bại. Lơclécbèn nghĩ ra một kế hiểm độc. Y bắt giam hai ngiiời con ưai củaTuxanh đang lưu học ở Pháp, buộc họ viết tíiư cho cha : NếuTuxanh không đầu hàng, hai con se bị giết chết. Nhưng Tuxanhưà lời : Tôi quyết không hi sinh lợi ích của nhân dân Haiti đểcứu hai con của tôi !. Thíy khồng lay chuyển được Tuxanh, Locléc bèn viết tíiư choông yẽu cầu đàm phán hòa bình. Tuxanh nghĩ : Quân Pháp thuatrận, nay muốn đàm phán hòa bình, chấc là ữiật lòng. Trong thưLơcléc còn hứa se bảo vệ unh mạng cho ông và cuối thư, y mộtlân nữa khảng định : ông không thổ tìm đâu được nguời bạnthành ứiực như tôi. 125 Ngày 7-6-1801, Tuxanh đến chỏ đàm phàn. Nhưng ủng vừa đặtchân đến điém hẹn, đa bị bắt ngay. Ngày 15-6-1801, thực dânPháp da đưa ổng vê Pháp. Ong bị giam trong ngục trên núi Anbisơ.Vì đau khổ, uất hận, lại bị đánh đập tàn nhẫn trong nhà tù, TuxanhLuvectuya đa mấi ngày 27-4-1803. Sự lừa gạt đê hèn cua Ihực dân Pháp đa làm cho nhân dânHaili phẫn nộ. Cuộc chiến đấu chống thực đân Pháp càng manhliệt hơn. Bốn vạn quân xàm lược Pháp, chiếm 80% quân số, đabị chết ưận và chết vì dịch bệnh. Lơcléc cũng bị phới xác trênhòn đảo này. Ngày 18-11-1803, 8000 quân Pháp còn lại phải đầuhàng. Ngày 29-11-1904, nước Cộng hòa Haiti chính ưiức tuyên bốđộc lập. Đảy là nước Cộng hòa mà 90% dân sô là người da đen. 40 - HÒXÊ MÁCTI • LÃNH TỤ đẦu t iên CÙA phong trào đ ẤI) tranh g ià n h đ ộ c lậ p , t ự do của nhâp^ dân CUBA I. Thời niên íhiếu của Hôxê Mácti Hôxẽ Mácti (Hosé Marti) sinh ngày 28-1-1853 ữong một giađình nghèo tại La Habana (ứiủ đô Cuba). Bố ông vốn lầ một nôngdân ở Tây Ban Nha đi phục vụ ưong đội pháo binh Tây Ban Nhadóng tại Cuba. Sau khi sình Hôxê Mácti, ông rời quần ngO vàđịnh cư tại Cuba. Mẹ của Hôxe Mácti là người da ưắng bản địa.Mácti có đũng anh em. Cả nhầ tám miệng ăn, nẽn luỗn luốn túngthiếu. Mácti phải ỉàm việc lừ bé, mai đến năm 12 tuổi, mới cóđiêu iúện vầo tiểu học. Mácti thõng minh vầ hiếu học, 13 tuổi đađọc được kịch bản Hămlét của Sếchxpia bằng tiếng Anh và dịchữiành tiếng Tây Ban Nha. Thày hiệu truởng tiểu học là một chísĩ yôu nước muốn giành độc lập cho Cuba, ông rất thích thú vớikhả nâng vân học của Mácti và Uiường kể cho Mácti nghe những126câu chuyện về những người anh hùng. Mácti chịu ảrứi hưởng sầusắc cùa thày hiệu tnrờng, sớm nuôi dưững ý chí chiến đấu vì sựnehiệp eiải phóng và độc lập chd đất nước Cuba. Lcn irung h(K, Mácti vừa học vừa làm (hày giáo cho ưuờngtiểu liọc cũ, đông thời làm thư kí riêng cho thày hiệu trưửng. Nám16 tuổi, Mácti làm bài Ihơ mang tên Abutara đăng trcn tạp chíphái hành bí mật Tổ quốc tự do. Ahutara là tên một Ihanh niẽnyêu nmVc Nôbia hi sinh vì sự nghiệp chống xâm Imrc. Bài thơ âmvang mai tình yêu nước mãnh liệt của Mácti. Gian nan hiếm trở, Đố máu hi sinh, Chí sĩ yêu nước Quyết không lùi bước. Báo vệ TỔ quốc, Anh dũng kiên gan Hãy chết xứng đáng, Lưu danh ngàn đời. Hôxc Mácti bị chính quyền thực dân 1ây Ban Nha theo dõi.Tháng 10-1868, thực dân Tây Ban Nha bắt được mộl bức thư củaMácti và mấy cuốn tạp chí Tổ quốc tự do tại nhà một ngườibạn của ông. Chúng khép ông vào tội phản quốc và bát luu đâysáu nãm tại mội công trường nhậi đá. Cuộc sống lại cổng truởngnhặt đá như địa ngục. Các tù nhân phải đầm mình ưong nước bẩnđể nhặt đá đua lẾn bờ. Vì chân luôn luỏn bị xiêng, nẽn xẩy chânmột chút lằ bj té nga. Những ai muốn kiếm ít phút nghi ngơi, liồnbị đánh đập da man. Mácti sống ở đấy hai năm, hai cổ chần ôngmang đây những vết sẹo. Tuy vậy, đây cQng là trường học để rènluyện ông. Sau do sự can ưúệp của gia đình và bạn bè, năm 1871,Mácti được tha nhưng bị trục xuất khỏi Cuba. 127 2. Cuộc đời hoại động cách mạng của Hôxê Mácli Năm 1871, Hôxô M ...