Những môtíp không gian được sử dụng trong ca dao tình yêu đôi lứa

Ca dao về tình yêu đôi lứa được sáng tác trong mối quan hệ tình cảm nam nữ ở nông thôn Việt Nam. Vì thế các môtíp không gian được sử dụng trong ca dao tình yêu đôi lứa thường là không gian gần, gắn liền với những hình ảnh làng quê rất đỗi quen thuộc như thuyền – bến, chiếc cầu, bờ ao, cây đa, giếng nước, sân đình…
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những môtíp không gian được sử dụng trong ca dao tình yêu đôi lứaTAÏP CHÍ ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 20 - Thaùng 4/2014 NHỮNG MÔTÍP KHÔNG GIAN ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG CA DAO TÌNH YÊU ĐÔI LỨA TRƯƠNG THỊ KIM ANH (*)TÓM TẮT Ca dao về tình yêu đôi lứa được sáng tác trong mối quan hệ tình cảm nam nữ ở nôngthôn Việt Nam. Vì thế các môtíp không gian được sử dụng trong ca dao tình yêu đôi lứathường là không gian gần, gắn liền với những hình ảnh làng quê rất đỗi quen thuộc nhưthuyền – bến, chiếc cầu, bờ ao, cây đa, giếng nước, sân đình… Không gian trong ca dao là gì? Nếu như không gian thuộc về đối tượng phản ánh thìđó là không gian thực tại cụ thể như: xứ Nghệ, xứ Huế, xứ Lạng, sông Hương, sông Lam,sông Nhà Bè… còn không gian được nói đến như một yếu tố góp phần tạo nên hoàn cảnhđể tác giả bộc lộ nỗi niềm, tâm tư tình cảm của mình thì đó là không gian mang tính tượngtrưng do tác giả tưởng tượng theo cảm xúc riêng của mình như: cái cầu, bờ ao, cây đa,bến nước, sân đình, ngôi chùa, mảnh vườn, cánh đồng, con đường… Từ khoá: môtíp không gian, ca dao, trữ tìnhABSTRACT Folk song is a lyrical folk genre, and it has a great influence on the spiritual life of theworking people of Vietnam, especially the farmers in rural areas. Most folk songs aboutlove are composed in terms of relationships between men and women in rural Vietnam. Sothe motif space used in folk songs about love is usually space close and related to theimages of village with very familiar objects such as boats, docks, bridges, pond sides,trees, water wells, temple court yards... What is space depicted in folk songs? In case space functions as an objective to bereflected, it is physical space such as the locations of Hue, Lang Son, Nha Be, HuongRiver, Lam River... But if space mentioned as a component element forming an ambiencethat enables the author to express his/her inmost feelings, it can be apprehended assymbolic space, the results of the author’s imagination. The latter may include the imagesof a bridge, a pond, a well, a tree, a riverside, a village temple, a pagoda, a village road… Keywords: space motif, folk songs, lyric1. MỞ ĐẦU * làng quê của người Việt thông qua những Ca dao là một thể loại trữ tình dân câu hát đối đáp, giao duyên rất bình d ,gian, có sức ảnh hưởng rất lớn đến đời thấm đượm tình quê.sống tinh thần của người dân lao động Việt Cũng như các thể loại văn học dân gianNam, đặc biệt là người nông dân ở các khác, ca dao do tập thể nhân dân sáng tác,vùng nông thôn. Ca dao cũng đã góp phần được lưu truyền dưới hình thức bằng miệnggiữ gìn một nét văn hoá sinh hoạt đậm chất và được phổ biến rộng rãi trong nhân dân. Nhìn tổng quát thì có thể phân ca dao trữ(*) tình của người Việt thành năm mảng lớn ThS, Trường Đại học Đồng Nai. 121là: Ca dao về thiên nhiên, ca dao về đề tài đại văn học”[1, tr.208].l ch sử, ca dao về gia đình, ca dao về đề tài Còn theo Từ điển thuật ngữ văn họcxã hội, ca dao tình yêu đôi lứa. (Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Trong năm mảng trên thì mảng đề tài Phi – Đồng chủ biên) cho rằng, môtíp theovề tình yêu đôi lứa được nhiều người yêu nghĩa “ từ Hán Việt là mẫu đề (do ngườithích và quan tâm nhất, tại sao vậy? Có lẽ, Trung Quốc phiên âm chữ motif trong tiếngchỉ có tình yêu trong ca dao, người ta mới Pháp), có thể chuyển thành các từ khuôn,thấy hết được cái hương v tự nhiên, mộc dạng hoặc kiểu trong tiếng Việt, nhằm chỉmạc, bình d trong tình yêu đôi lứa. Theo những thành tố, những bộ phận lớn hoặcVũ Ngọc Phan “tình yêu trong ca dao là nhỏ đã được hình thành ổn đ nh bền vữngthứ tình yêu lành mạnh, thắm thiết, hồn và được sử dụng nhiều lần trong sáng tácnhiên vượt ra ngoài lễ giáo phong kiến, thứ văn học nghệ thuật, nhất là trong văn họcxiềng xích muốn kìm hãm đời đời cho nam nghệ thuật dân gian” [2, tr.197]. Như vậy ởnữ thụ thụ bất thân”[6, tr.56]. Tình yêu của đây, chúng ta có thể hiểu môtíp được xemcác chàng trai, cô gái trong ca dao là tình như là một dạng hay một kiểu sáng tác vănyêu thường gắn liền với những hoạt động học dân gian mà chủ thể sáng tác sử dụngtrong lao động sản xuất hằng ngày của họ, để bộc lộ tình cảm, suy nghĩ, ước mơ củanhiều nhất là trong công việc đồng áng. mình. Cũng trong cuốn Từ điển thuật ngữHầu hết ca dao về tình yêu đôi lứa được văn học này cho rằng “trong ca dao truyềnsáng tác ra trong những điều kiện của mối thống cũng có nhiều môtíp quen thuộc lớnquan hệ nam nữ ở nông thôn Việt Nam. Vì nhỏ như những tấm bê tông đúc sẵn đượcthế các môtíp không gian được sử dụng sử dụng theo kiểu lắp ghép trong nhiều bàitrong ca dao tình yêu đôi lứa thường là ca dao khác nhau. Do đó mà có thể sắp xếpkhông gian gần, gắn liền với những hình ca dao thành những nhóm bài cùng khuônảnh làng quê rất đỗi quen thuộc như thuyền cùng kiểu. Ví dụ: những bài trong nhóm ca– bến, chiếc cầu, bờ ao, cây đa, giếng nước, dao than thân của người phụ nữ đều mởsân đình… đầu bằng câu công thức Em như hoặc Thân 2. NHỮNG MÔTÍP KHÔNG GIAN em như, Thân em như thể…” [2, tr.197]. ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG CA DAO 2.1.2. Không gian trong ca dao TÌNH ...