NHỮNG RỐI LOẠN GIÁP TRẠNG (THYROID DISORDERS)

Những cấp cứu thật sự gồm những tình trạng đe dọa đến tính mạng như hôn mê phù niêm (myxedema coma) và bão giáp (thyroid storm). Bệnh tuyến giáp là bệnh thường xảy ra. Tần số giảm năng tuyến giáp (hypothyroidism) nơi người trưởng thành ở Hoa Kỳ là 1 trên 20. Tuy nhiên, hôn mê phù niêm, hiếm khi xảy ra, chịu trách nhiệm khoảng dưới 1% những trường hợp thiểu năng tuyến giáp. Bão giáp (thyroid storm) xảy ra nơi 1% đến 2% những bệnh nhân bị nhiễm độc tuyến giáp (thyrotoxicosis). Tỷ lệ tử vong của...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NHỮNG RỐI LOẠN GIÁP TRẠNG (THYROID DISORDERS) NHỮNG RỐI LOẠN GIÁP TRẠNG (THYROID DISORDERS) 1/ NHỮNG TÌNH TRẠNG LIÊN QUAN VỚI TUYỂN GIÁPNÀO ĐƯỢC XEM LÀ CẤP CỨU THẬT SỰ? Những cấp cứu thật sự gồm những tình trạng đe dọa đến tính mạngnhư hôn mê phù niêm (myxedema coma) và bão giáp (thyroid storm). Bệnhtuyến giáp là bệnh thường xảy ra. Tần số giảm năng tuyến giáp(hypothyroidism) nơi người trưởng thành ở Hoa Kỳ là 1 trên 20. Tuy nhiên,hôn mê phù niêm, hiếm khi xảy ra, chịu trách nhiệm khoảng dưới 1% nhữngtrường hợp thiểu năng tuyến giáp. Bão giáp (thyroid storm) xảy ra nơi 1%đến 2% những bệnh nhân bị nhiễm độc tuyến giáp (thyrotoxicosis). Tỷ lệ tửvong của bão giáp và hôn mê phù niêm không điều trị là 80% đến 100%, vàvới điều trị là 15% đến 50%. Đôi khi, những biến chứng nhãn khoa của bệnhGrave có thể đòi hỏi điều trị cấp cứu. 2/ SỰ KHÁC NHAU GIỮA NHIỄM ĐỘC TUYỀN GIÁP(THYROTOXICOSIS) VÀ ƯU NĂNG TUYỂN GIÁP(HYPERTHYROIDISM) ? Nhiễm độc tuyến giáp (thyrotoxicosis) để chỉ tình trạng hormone giáptrạng lưu thông trong máu quá mức, do nhiều nguyên nhân (ví dụ : uốnghormone giáp trạng quá liều, viêm, hay tăng năng tuyến giáp (thyroidhyperfunction). Uu năng tuyến giáp (hyperthyroidism) chỉ hormone giáp trạng lưuthông trong máu quá mức, nguyên nhân chỉ là do tăng năng tuyến giáp. 3/ NHỮNG NGUYÊN NHÂN THÔNG THƯỜNG NHẤT CỦANHIỄM ĐỘC TUYỂN GIÁP, VÀ CHÚNG CÓ TRIỆU CHỨNG NHƯTHỂ NÀO ? A/ Sản xuất hormone giáp trạng quá mức : (1) Bệnh Grave chịu trách nhiệm 85% của tất cả các trường hợpnhiễm độc tuyến giáp (thyrotoxicosis). Thông thường nhất, các bệnh nhân lànhững phụ nữ, 20 đến 40 tuổi, có bướu giáp (goiter) và lồi mắt(exophthalmos). (2) Bướu giáp độc nhiều hòn (toxic multinodular goiter) là nguyênnhân thông thường đứng thứ hai của nhiễm độc tuyến giáp. Bệnh nhân thôngthường là người già và có những bất thường tim mạch, nổi trội với suy timsung huyết và loạn nhịp nhanh. (3) Tiếp xúc với iode có thể gây nên chứng nhiễm độc tuyến giáp nơinhững bệnh nhân với bướu giáp độc nhiều hòn hay bệnh Grave. Các nguồntiếp xúc có thể gồm có chất cản quang, dung dịc h potassium iodine,amiodarone, và những liều lượng cao povidone -iodine (Iso-bétadine)x dùngtại chỗ. B/ Sự rò hormone giáp trạng : (1) viêm tuyến giáp bán cấp (subacute thyroiditis) là một tình trạngviêm thường được thấy nơi các phụ nữ trẻ. Nguyên nhân thông thường nàycủa nhiễm độc tuyến giáp hậu sản (postpartum thyrotoxicosis) có dấu hiệubướu giáp. (2) Viêm do bức xạ là một nguyên nhân khác. C/ Sử dụng hormone giáp trạng ngoại tại : (1) Nhiễm độc tuyến giáp nhân tạo (thyrotoxicosis factitia) là một hộ ichứng loại Munchausen, trong đó bệnh nhân d ùng hormone giáp trạng đểgây bệnh. (2) Ngộ độc hormone giáp trạng (thyroid hormone overdose) hay ănthịt chứa mô tuyến giáp của bò cũng có thể gây nhiễm độc tuyến giáp. 4/ LIỆT KÊ NHỮNG TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG CỦANHIỄM ĐỘC TUYỂN GIÁP - Toàn thân : mệt mỏi, yếu người, không chịu được nhiệt, toát mồ hôi,sốt, mất cân. - Thần kinh tâm thần : run rẩy, tăng phản xạ, lãnh đạm (apathy), lo âu,bất ổn cảm xúc, loạn tâm thần (psychosis) - Nhãn khoa : lồi mắt (exophthalmos), lid lag, khô mắt. - Tim mạch : tim nhịp nhanh, hồi hộp, suy tim sung huyết. - Huyết học : thiếu máu, tăng bạch cầu - Dạ dày ruột : ỉa chảy - Da : rụng tóc, bong móng (onycholysis). 5/ BƯỚU GIÁP CÓ PHẢI LUÔN LUÔN HIỆN DIỆN TRONGNHIỄM ĐỘC TUYẾN GIÁP ? Không. Một bướu giáp (goiter) thường không hiện diện nơi một bệnhnhân với nhiễm độc tuyến giáp (thyrotoxicosis). Hai tình trạng nhiễm độctuyến giáp màkhông có bướu giáp là uống hormone giáp trạng và nhiễm độctuyến giáp lãnh đạm (apathetic thyrotoxicosis). Một bướu giáp có thể hiệndiện trong thiểu năng tuyến giáp (hypothyroidism). Thiểu năng tuyến giápđược thấy trong những dạng bướu giáp của bệnh viêm tuyến giáp(thyroiditis), trong đó, ở những giai đoạn tiến triển, tuyến giáp bị “kiệt quệ”(burned out) và mô sẹo khiến cho tuyến lớn lên 6/ NHIỄM ĐỘC TUYẾN GIÁP LÃNH ĐẠM (APATHETICTHYROTOXICOSIS) LÀ GÌ ? - Một bệnh cảnh không điển hình và thường bị bỏ sót của chứng tăngnăng tuyến giáp (hyperthyroidism), thường được thấy nơi người già nhưngđược ghi nhận ở bất cứ lứa tuổi nào, ngay cả ở trẻ em. Bệnh nhân điển hìnhlà một người già 70 đến 80 tuổi với một tuyến giáp nhỏ hay không thể ấnchẩn được. Vài bệnh nhân có những dấu hiệu nhãn khoa đặc trưng của tăngnăng tuyến giáp. Chẩn đoán này nên được xét đến nơi người già với sụt cânmãn tính, yếu cơ vùng gần của chi, trầm cảm, ngủ lịm (lethargy), tư duy trìchậm (slow mentation), gương mặt lãnh đạm (apathetic facies), rung nhĩ mớixảy ra hay suy tim sung huyết 7/ BÃO GIÁP ...