Những thay đổi của cơ quan quản lý sau khủng hoảng và tác động đến hệ thống ngân hàng Việt Nam

Khủng hoảng tài chính bộc lộ những yếu kém của hệ thống tài chính. Sau khủng hoảng, cơ quan giám sát đã có những điều chỉnh quan trọng đối với hệ thống ngân hàng, điển hình là sự ra đời của Basel III với hai thay đổi cơ bản là nâng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu và đưa ra các tỷ lệ đảm bảo thanh khoản. Bài viết tóm tắt những thay đổi quan trọng nhất từ cơ quan quản lý sau khủng hoảng và tác động đến hệ thống ngân hàng Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những thay đổi của cơ quan quản lý sau khủng hoảng và tác động đến hệ thống ngân hàng Việt Nam NHỮNG THAY ĐỔI CỦA CƠ QUAN QUẢN LÝ SAU KHỦNG HOẢNG VÀ TÁC ĐỘNG ĐẾN HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM Phạm Hồng Linh - Tạ Thanh Huyền TÓM TẮT: Khủng hoảng tài chính bộc lộ những yếu kém của hệ thống tài chính. Sau khủng hoảng, cơ quan giám sát đã có những điều chỉnh quan trọng đối với hệ thống ngân hàng, điển hình là sự ra đời của Basel III với hai thay đổi cơ bản là nâng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu và đưa ra các tỷ lệ đảm bảo thanh khoản. Chịu ảnh hưởng của xu thế chung, cơ quan quản lý Việt Nam cũng đã có những điều chỉnh pháp lý quan trọng đối với hệ thống ngân hàng. Ngoài việc tăng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu và các tỷ lệthanh khoản, những thay đổi pháp lý trong giai đoạn này thể hiện rõ sự chú trọng hơn từ phía cơ quan quản lý đối với việc cải thiện theo chiều sâu, tạo ra cấu trúc nhằm đảm bảo an toàn lâu dài của các tổ chức tín dụng. Tất cả những điều này đã tạo ra những ảnh hưởng đáng kể đến hệ thống ngân hàng. Bài viết tóm tắt những thay đổi quan trọng nhất từ cơ quan quản lý sau khủng hoảng và tác động đến hệ thống ngân hàng Việt Nam. Từ khóa: Basel, an toàn vốn, chất lượng tài sản, sinh lời 1. BỐI CẢNH KINH TẾ VÀ NHỮNG THAY ĐỔI CỦA CƠ QUAN QUẢN LÝ TRONG VÀ SAU KHỦNG HOẢNG: 1.1. Bối cảnh nền kinh tế và hoạt động ngân hàng trong và sau khủng hoảng: Hình 1 mô tả một số số liệu diễn biến kinh tế Việt Nam từ 2006 - 2017. Có thể thấy, dưới tác động của khủng hoảng tài chính thế giới 2008, kinh tế Việt Nam cũng bắt đầu chịu một số ảnh hưởng như lạm phát tăng cao (19.9% năm 2008), tăng trưởng giảm mạnh (6,2% năm 2008 so với 8,5% năm 2007). Tuy nhiên, sang năm 2011, khó khăn của nền kinh tế mới tác động rõ nét đến ngành ngân hàng với tăng trưởng tín dụng giảm mạnh (14,31% so với trên 25% đến 50% giai đoạn trước), các ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản dẫn tới lãi suất thị trường liên ngân hàng vọt cao, kéo theo lãi suất tiền gửi, lãi suất cho vay tăng kỷ lục, cộng với việc cho vay ồ ạt trong các giai đoạn trước khiến tỷ lệ nợ xấu tăng cao. Cụ thể, theo báo cáo của NHNN, lãi suất huy động VND bình quân cuối 6/2011 là 15,6% (so với 12,44% cuối 2010), chi phí huy động tăng kéo theo lãi suất cho vay VND liên tục tăng, bình quân lãi suất cho vay cuối 6/2011 là 16,85%. Từ cuối 2011, những diễn biến tích cực của kinh tế vĩ mô cộng với những biện pháp cứng rắn của NHNN điển hình là đặt trần lãi suất cho tiền gửi và sau đó là trần lãi suất đối với hoạt động cho vay trong các lĩnh vực ưu tiên, lãi suất tiền gửi và cho vay mới giảm dần. Phải từ cuối 2014, các dấu hiệu phục hồi mới trở nên dần rõ nét với tăng trưởng vượt mức 6%, lạm phát ổn định ở mức thấp và tăng trưởng tín dụng tăng cao trở lại. Hình 1: Bối cảnh kinh tế Việt Nam 2006-2017 Hình 1a: Tăng trưởng GDP, lạm phát, tăng trưởng tín dụng Hình 1b: Lãi suất thị trường Liên ngân hàng Nguồn: NHNN, Tổng cục Thống kê Nguồn: NHNN INTERNATIONAL CONFERENCE STARTUP AND INNOVATION NATION 843 Những khó khăn kéo dài của nền kinh tế cũng bộc lộ những yếu kém của mô hình tăng trưởng như (i) Tăng trưởng kinh tế theo chiều rộng là chủ yếu, tăng trưởng phụ thuộc quá nhiều vào gia tăng đầu tư, (ii) Nhà nước tham gia quá sâu, trực tiếp và chi phối quá trình hoạt động đầu tư, kinh doanh, trong khi lại chưa thực hiện tốt các chức năng quan trọng thuộc về quản lý nhà nước, (iii) Hoạt động đầu tư nhìn chung hiệu quả thấp, đầu tư công kém hiệu quả.Nhận thức rõ những yếu kém nội tại của nền kinh tế nước ta, Đại hội toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã xác định phát triển nhanh gắn liền với phát triển bền vững, phát triển bền vững là yêu cầu xuyên suốt trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, là quan điểm phát triển cơ bản và đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế là định hướng tổng quát của phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ 2011 - 2020. Hội nghị Trung ương 3 khoá XI (tháng 10/2011) đã quyết định các nội dung cơ bản tái cơ cấu kinh tế, trong đó lĩnh vực cuối trong3 tập trung ưu tiên tái cơ cấu chính là Cơ cấu lại thị trường tài chính với trọng tâm là tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại. 1.2. NHỮNG THAY ĐỔI TỪ CƠ QUAN QUẢN LÝ TRONG VÀ SAU KHỦNG HOẢNG: Từ giai đoạn trong và sau khủng hoảng đến nay, đã có rất nhiều thay đổi về môi trường pháp lý liên quan đến hoạt động ngân hàng, có thể kể đến một số văn bản điển hình: - Luật các TCTD 2010. - Luật Doanh nghiệp 2014 và Nghị định 71/2017/NĐ-CP với những điều chỉnh lớn liên quan đến quản trị công ty nhằm hoàn thiện quản trị công ty. - Đề án “Phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020” ban hành theo Quyết định 112/2006/QĐ-TTgngày 24/5/2006 của Thủ tướng Chính phủ đã xác định mục tiêu “từng bước tiến tới thực hiện các nguyên tắc, chuẩn mực cơ bản theo Hiệp ước vốn mới (Basel II) sau năm 2010”. - Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2015” ban hành kèm theo Quyết định số 254/2012/ QĐ-TTg ngày 1/3/2012của Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra các giải pháp hỗ trợ cơ cấu lại các TCTD. - Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 - 2020” ban hành kèm theo Quyết định 1058/2017/QĐ-TTg ngày 19/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ với mục tiêu tiếp tục cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với trọng tâm là xử lý căn bản, triệt để nợ xấu và các tổ chức tín dụng yếu kém cũng như lành mạnh hóa tình hình tài chính, nâng cao năng lực quản trị của các tổ chức tín dụng. - Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng ban hành 21/6/2017 được kỳ vọng sẽ tháo gỡ khó khăn, bất cập trong các quy định hiện hành về về xử lý nợ xấu, tài sản bảo ...