Những vần đê cơ bản về môi trường vùng Đông bắc Việt Nam

Nội dung bài viết là đề ra những định hướng cho nghiên cứu lâu dài trên bình diện rộng và sâu trên từng vấn đề, từng lĩnh vực và trên từng môi trường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những vần đê cơ bản về môi trường vùng Đông bắc Việt NamT¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(44) Tập 2/N¨m 2007Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ m«i tr−êng vïng §«ng B¾c ViÖt NamNguyễn Ngọc Kh¸nh (ViÖn Khoa häc Xk héi ViÖt Nam)N«ng Quốc Chinh (Khoa Khoa häc Tù nhiªn & XH- §H Th¸i Nguyªn)1. §Æt vÊn ®ÒVïng §«ng B¾c bao gåm 11 tØnh: Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n, Cao B»ng, B¾c K¹n, Th¸iNguyªn, Yªn B¸i, Lµo Cai, Hµ Giang, Tuyªn Quang, Phó Thä, B¾c Giang víi diÖn tÝch 64.025,2 km2(chiÕm kho¶ng 19,3% diÖn tÝch c¶ n−íc), sè d©n gÇn 9,5 triÖu ng−êi (2006), chiÕm 38,7% d©n sè c¸ctØnh miÒn nói trung du phÝa B¾c vµ 11,2% d©n sè c¶ n−íc.Tªn gäi của vïng ®, nãi lªn vÞ trÝ chiÕn l−îc vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, an ninh quốc phßng còngnh− m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng đối với Quốc gia.Vïng §«ng B¾c lµ vµnh ®ai tiÒn tiªu phÝa B¾c, cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong m«itr−êng ®Çu t−, th−¬ng m¹i th«ng qua viÖc trao ®æi hµng ho¸, giao l−u bu«n b¸n víi §«ng Nam TrungQuèc - nơi ®ang ®−îc Trung Quèc quan t©m ph¸t triÓn víi chiÕn l−îc “Duyªn biªn khai phãng”, “Hçtrî d©n biªn” qua c¸c cöa khÈu §ång §¨ng (L¹ng S¬n), Hµ KhÈu (Lµo Cai), Thanh Thuû (HµGiang), Tµ Lïng (Cao B»ng) vµ Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh).... víi c¸c n−íc trong khu vùc ch©u ¸ Th¸i B×nh D−¬ng vµ thÕ giíi th«ng qua c¸c c¶ng Cöa ¤ng, Hßn Gai vµ c¶ng C¸i L©n.V× nh÷ng lÝ do ®ã, vÊn ®Ò m«i tr−êng cña vïng cÇn ®−îc xem xÐt nghiªm tóc ®Ó ®Ò ra nh÷ng®Þnh h−íng cho nh÷ng nghiªn cøu l©u dµi trªn b×nh diÖn réng vµ s©u theo tõng vÊn ®Ò, tõng lÜnh vùcm«i tr−êng vïng.2. Nguån lùc vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng2.1. Nguån lùc tù nhiªn, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ vÊn ®Ò khai th¸c, sö dôngVïng §«ng B¾c cã ®Þa h×nh ®Æc thï víi nh÷ng d,y nói ch¹y theo h−íng T©y B¾c - §«ng Namë phÝa T©y vµ nh÷ng c¸nh cung nói ë phÝa §«ng, cÊu tróc ®Þa h×nh c¸nh cung nói cã t¸c dông ng¨nchÆn t¸c ®éng cña c¸c khèi kh«ng khÝ tõ phÝa ®«ng l¹i, nh−ng l¹i ®ãn giã mïa §«ng B¾c trµn xuèng.§«ng B¾c n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi, nh−ng l¹i chÞu ¶nh h−ëng m¹nh cña giã mïa§«ng B¾c, trë thµnh l,nh thæ cã mïa ®«ng l¹nh nhÊt n−íc ta. Nh÷ng khã kh¨n ®¸ng kÓ ®èi víi khuvùc nµy lµ thêi tiÕt hay nhiÔu ®éng trong n¨m, ®Æc biÖt lµ vµo c¸c thêi kú chuyÓn tiÕp.Vïng §«ng B¾c næi tiÕng víi nh÷ng s«ng lín vµ th¬ méng ch¶y qua nh− c¸c s«ng cña hÖthèng s«ng Hång, hÖ thèng s«ng Th¸i B×nh, hÖ thèng s«ng Kú Cïng - B»ng Giang, còng nh− hÖthèng c¸c con s«ng nhá ven biÓn Qu¶ng Ninh... §iÒu ®ã ®, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éngph¸t triÓn d©n sinh, kinh tÕ. Tuy nhiªn, nguån n−íc ph©n bè kh«ng ®Òu theo mïa vµ theo l,nh thæ ®,g©y nªn nh÷ng khã kh¨n cho c«ng t¸c sö dông tµi nguyªn n−íc.§«ng B¾c lµ vïng giµu tµi nguyªn kho¸ng s¶n vµo bËc nhÊt ë n−íc ta. N¬i ®©y cã nh÷nglo¹i kho¸ng s¶n quan träng cho viÖc ph¸t triÓn nguån lùc kinh tÕ cña quèc gia nh−: than, s¾t,apatit, ®ång, nh«m, ch×, kÏm, thiÕc... t¹o nªn tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp khaikho¸ng vµ chÕ biÕn kho¸ng s¶n, gãp phÇn vµo c¬ cÊu GDP c«ng nghiÖp cña toµn vïng. Nh−ngho¹t ®éng khai th¸c kho¸ng s¶n còng ®, vµ ®ang g©y nªn nh÷ng bøc xóc vÒ m«i tr−êng.§Êt ®ai trong vïng chñ yÕu lµ ®Êt ®á vµng hoÆc thÉm ®en cã nguån gèc tõ ®¸ mÑ granÝt hoÆc®¸ v«i phong ho¸. Quü ®Êt cã kh¶ n¨ng sö dông cho n«ng, l©m nghiÖp cho toµn vïng vµo kho¶ng 5triÖu ha, hiÖn nay ®, sö dông 2,4 triÖu ha, chiÕm 48% so víi tiÒm n¨ng. TiÒm n¨ng ®Êt ®ai cïng víitiÒm n¨ng khÝ hËu t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn c©y trång cËn nhiÖt vµ «n ®íi. N¬i ®©y cã nh÷ng62T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(44) Tập 2/N¨m 2007vïng chÌ th¬m ngon næi tiÕng c¶ n−íc, nh÷ng vïng trång c¸c c©y thuèc quý, c¸c c©y mïa ®«ng vµs¶n xuÊt h¹t rau gièng. Kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch vµ n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång cña vïng §«ngB¾c cßn rÊt lín. Ngoµi ra, vïng nµy cßn cã thÕ m¹nh vÒ ch¨n nu«i gia sóc nh− tr©u, bß, ngùa, dª,... vµgia cÇm, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn ®µn tr©u.X−a kia, §«ng B¾c lµ mét trong nh÷ng vïng cã nhiÒu rõng, nh−ng do khai th¸c kh«ng hîplý, céng víi søc Ðp gia t¨ng d©n sè vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt truyÒn thèng (n−¬ng r,y), rõng gÇn nh− bÞtµn ph¸ triÖt ®Ó. §é che phñ cña ®Êt hiÖn t¹i chØ cßn 17%. Do ®ã, viÖc trång vµ tu bæ l¹i rõng lµ métvÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x, héi cña vïng §«ng B¾c.2.2. TiÒm n¨ng nh©n v¨nVïng §«ng B¾c lµ c¸i n«i cña d©n téc; n¬i ®, tõng xuÊt hiÖn c¸c nhµ n−íc ViÖt cæ lµ V¨nLang vµ ¢u L¹c. C¸c d©n téc sinh sèng trªn m¶nh ®Êt §«ng B¾c víi nh÷ng s¾c th¸i v¨n ho¸ ®éc ®¸o®, t¹o nªn mét tæng thÓ v¨n ho¸ ®a d¹ng vµ phong phó.XÐt vÒ lÞch sö x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc, vïng §«ng B¾c ®, ®Ó l¹i nh÷ng di tÝch hiÓn h¸chtrong viÖc chinh phôc tù nhiªn vµ chèng ngo¹i x©m nh− Chi L¨ng, B¹ch §»ng c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c,Phay Kh¾t, hang P¾c Bã, Nµ NgÇn, suèi Lªnin, ®−êng sè 4... Nh÷ng ®Òn chïa, miÕu m¹o trong vïngthê c¸c vÞ tiÒn bèi lµ biÓu hiÖn cô thÓ cho sù ghi ¬n cña nh©n d©n trong tõng thêi kú lÞch sö dùngn−íc vµ gi÷ n−íc nh− ®Òn Hïng, Cöa ¤ng, C«n S¬n, KiÕp B¹c... Nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö vµ v¨n ...