Nói về cờ ngũ hành

Cờ ngũ hành, một biểu tượng mang đậm giá trị văn hóa và tâm linh trong truyền thống Việt Nam, không chỉ đơn thuần là một hình thức nghệ thuật mà còn phản ánh triết lý sống sâu sắc của người dân. Với năm màu sắc đại diện cho ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, cờ ngũ hành được sử dụng trong nhiều nghi lễ, phong tục tập quán và trò chơi dân gian. Cờ không chỉ mang ý nghĩa về sự cân bằng và hòa hợp của các yếu tố tự nhiên, mà còn thể hiện mối liên hệ chặt chẽ giữa con người và vũ trụ. Bài viết này sẽ khám phá nguồn gốc, ý nghĩa và vai trò của cờ ngũ hành trong đời sống văn hóa Việt Nam, nhằm làm nổi bật giá trị di sản phong phú mà nó mang lại. Qua đó, chúng ta sẽ thấy được sự phong phú và đa dạng trong văn hóa dân tộc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nói về cờ ngũ hành66 LÊ VĂN KINH NÓ I VÊ CÒ N G Ũ H À N H T ư LIỆU LÉ VĂN KINH* * lìăn hóa Jỉân gian Trong nghi lễ cung đ ìn h hoàng triề u Kim. Mộc. T huỷ, Hoíi, Thô ti’ n h u h à n h kimthời N guyễn, n h ữ n g lúc cung ng h in h vua thì nên cò m àu trắ n g dược giáng sác đủ 5và hoàng gia di chuyển thườ ng d ù n g cờ ngũ m àu khác n h a u . C hu Kim -ế^-viết ngay giữahàn h dẫn đầu và là đoàn h ậ u tậ p của đám n ền trắ n g h a i m ặt cờ, p h ía ngoài liền có cácruốc, chí đến các qu an văn võ từ n h ấ t phàm đường nẹp giáng sắc và bao q u a n h bằngđến tam ph ẩm đểu được sử d ụ n g cờ ngũ hoả diệm m àu x a n h dậm viên vải tran g .h àn h và lọng theo th u bậc. Cò ngũ h à n h h ìn h tam giác vuông: Và trong d ân gian, mọi tiế t lễ kì an - N ền ch ín h giữa, có cạ n h dứng 0.30mhàng năm x u â n th u nhị kì tạ i làn g xã, đình X dài ng an g 0,50mchùa và n h à thờ các tộc p h á i cũng dùng từ10 đến 20 cờ ngĩi h à n h , dấy là một p h ần - Đường nẹp các m àu, rộng O.OSmnghi thức trọ n g yếu tro n g các dịp tô chức - Hoả diệm , x a n h dài 0,20mhàn h lễ. Có nơi giữ d ũ n g lễ tục, thì trước - T rục cán cờ cùng m àu hoả diệm , dàingày lễ chính còn phải làm lễ thư ợ ng kì cho l,4 5 mhai lá đại kì được treo trê n hai cột lổn trước - Dải cờ có 3 m àu: x anh, vàng và dỏ,sân đình và cờ ngũ h à n h . K hông nhữ ng dài 2,40mthế, cờ ngũ h à n h còn được sử dụng trong * Ghi chú:những lễ rước sắc tứ vưa b an cho th à n h - H àn h kim: n ền cờ trắ n ghoàng, các vị k h a i ca n h k h a i k h ẩ n , vinh - H àn h mộc: n ền cờ xanhquy bải tổ, v.v... nghiêm cấm dùng cờ ngũ - H ành thuỷ: nền cờ đen (xanh hiên dậm)h à n h tro n g ta n g lễ. Nói chung, cờ ngũ hàn h - H ành hoả: nên cờ đỏđược dùng rộng rãi Lừ trê n vưa q u an đếnth ứ d â n th e o n h ữ n g quy cách n h ấ t đ ịn h , - H àn h thổ: n ền cờ vàng.nền có ngũ hàn h gồm có 5 m àu phù hợp voi: + B ả n vẽ c h i tiế t 1.(•) Nghệ nhân dân gian, hiện ở đường P han Đăng Lưu, th à n h phôH uế.Tư LIÊU FOLKLORE 67 Còn hai dại kì h ìn h vuông, nền giữa xã, thư ờ ng kiêng kị không cho thôn làngmàu dỏ có ghi 4 chữ dại tự Quôc th á i dân khác mượn.an 1 ^ 4 ^ ^ m àu vàng hoặc tên của làng + B ả n vẽ c h i t iế t 2: Đại kì68 LÊ VĂN KINH Khác h ẳn với thôn làng, các đại kì của dại kì. Cần nói thêm , các vùng hili hồ thươngvùng sông hiển thì nền giữa m àu đen theo tổ chức long trọng lúc đôn đón nh ận cờ tại C.Ơhành thuỷ Ạ. , cùng một kích cỡ như đại kì sở sản x u ất bằng một m âm cau trầ u rượu,làng xã. P han hoả diêm bao ngoài bằng đen tương tự như lễ thượng lương làm nhà. Các cờthay cho m àu xanh đậm và được gọi là hắc kì, được bao gói cẩn th ậ n bằng tấm nhiễu diều20 cờ ngũ h à n h củng th a y đổi m àu nền như sau khi xông trầm trước lễ đón nhận. Nơi cơ sở sả n x u ấ t được báo trước ngày Giữ đ ú n g nghi lễ, chủ n h â n cơ sơ dùnggiờ và có bày biện b àn hương án hai lọng m ột số th â n n h â n lổn tuổi và các vị côngđỏ, trầ n th iế t ph ía trê n là y môn th ê u lương n h â n già lão với tra n g phục k h ă n dóng áolong triề u nguyệt và q u ầ n b à n th ê u long dài đón khách. S au khi kiểm tr a lại các cờngu triề u th u ỷ , trê n hương án đ ặ t m âm và xông trầ m khử giải, các lá cờ được dặtquả phẩm bình hoa đòn dồng và lư trầ m trê n bàn thờ để đoàn kh ách làm lỗ dânglớn. Đ oàn khách đến n h ậ n cờ gồm các vị bô hương bái th ỉn h , trước giờ lị.lão áo đen k h ă n đóng có bôn h ay tám ông Thông lệ, chủ n h â n ra lỗ tạ và cùng giatư văn m ặc áo th ụ n g xan h và b an ngũ âm n h â n hạ lễ vật và ta m sinh k h ai tiệc m ừngđi kèm. cùng đoàn q u a n khách, có khi còn moi th êm các vị bô hão tại địa phương và đồng nghiệp đến th a m dự. Tiệc rượu dược kéo dài đèn chiều chờ dứng giờ quy định mới giải tá n xuống đò 1 Ó về. Sau ba ngày, đại diện khách ’U C đem p h ẩm v ậ t dôn co sở sản x u ất trâ n trọ n g ngỏ lời cảm tạ và th u ậ t kể lễ đón n h ậ n tại Vạn địa phương m ình. Điếu đ án g ghi n h ậ n là tấ t ca ...