Nuôi bò thịt - Kỹ thuật - Kinh nghiệm - chương 4

Chương 4QUẢN LÍ SINH SẢNKhả năng sinh sản của bò cái được xác định bởi số bê chúng sinh ra, điều này có ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của người chăn nuôi. Một bò cái rất tốt sẽ đẻ một năm một lứa. Một đàn bò rất tốt là đàn có ít nhất 90% số bò đẻ một năm một lứa. Có rất nhiều trường hợp bò sinh sản ở mức rất thấp, thể hiện ở khoảng cách lứa đẻ dài và tỷ lệ đậu thai thấp. Bò cái sinh sản kém sẽ không có đủ số bê cái...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nuôi bò thịt - Kỹ thuật - Kinh nghiệm - chương 4 Chương 4 QUẢN LÍ SINH SẢN Khả năng sinh sản của bò cái được xác định bởi số bê chúng sinh ra, điều này có ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của người chăn nuôi. Một bò cái rất tốt sẽ đẻ một năm một lứa. Một đàn bò rất tốt là đàn có ít nhất 90% số bò đẻ một năm một lứa. Có rất nhiều trường hợp bò sinh sản ở mức rất thấp, thể hiện ở khoảng cách lứa đẻ dài và tỷ lệ đậu thai thấp. Bò cái sinh sản kém sẽ không có đủ số bê cái tốt để chọn lọc thay đàn, tăng đàn, không có bê đực để nuôi lấy thịt. Cần nhớ rằng sản phẩm quan trọng nhất của chăn nuôi bò cái sinh sản thịt là bê con mà chúng sinh ra. Một trong những nguyên nhân chính gây ra sự sinh sản thấp ở bò là do quản lí đàn kém. Muốn quản lí sinh sản tốt ta cần phải hiểu rõ cấu tạo chức năng cơ quan sinh dục bò và hoạt động sinh sản của chúng. ở phần này, một số khía cạnh của sự sinh sản sẽ được thảo luận, đặc biệt những khía cạnh về quản lí ảnh hưởng đến sinh sản trong một đàn bò. 4.1. SINH LÍ SINH SẢN CỦA BÒ ĐỰC Cơ quan sinh dục con đực bao gồm: dịch hoàn, phụ dịch hoàn (epididymus), ống dẫn tinh, các tuyến sinh dục phụ và dương vật. Dịch hoàn: Bò có 2 dịch hoàn nằm trong bao dịch hoàn. Dịch hoàn sản xuất ra tinh trùng và hormone sinh dục đực. Bao dịch hoàn có thể nâng lên và hạ xuống để giữ cho dịch hoàn có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể 3- 4OC, tạo thuận lợi cho quá trình sản xuất tinh trùng và duy trì sức sống của tinh trùng. Phụ dịch hoàn: Là nơi cất trữ tinh trùng trong thời gian đợi phóng tinh. Trong phụ dịch hoàn, tinh trùng lớn lên về kích thước và hoàn thiện chức năng. Cô caáu oáng daãn nöôùc tieåu Tuyeán cuû haønh Thaân tuyeán tieàn lieät Tuyeán tieàn lieät Cô cuû haønh Tinh nang Baøng quang Goác döông vaät Ñoäng maïch vaø tónh maïch OÁng daãn tinh Cô keùo huùt döông vaät Ñoaïn cong hình chöõ S OÁng daãn tinh nhoû Quy ñaàu Ñænh dòch hoaøn phuï Bao quy ñaàu Thaân dòch hoaøn phuï Dòch hoaøn Bìu dòch hoaønDaây dòch hoaøn phuï Cơ quan sinh dục bò đực ống dẫn tinh: Có nhiệm vụ hứng lấy tinh trùng và dẫn tinh trùng đổ về ống niệu. Dương vật: Chứa ống dẫn niệu, trên đường đi của ống niệu có 2 tuyến: Tuyến tiền liệt (prostate) và tuyến Caopơ (củ hành). Các tuyến này tiết ra dịch lỏng hỗn hợp với tinh trùng thành tinh dịch trước khi xuất. 44Nuôi bò thịt Tinh dịch- tinh trùng: Tinh dịch gồm tinh trùng được tạo ra từ dịch hoàn vànhững chất tiết từ các tuyến sinh dục phụ. Số lượng tinh dịch tiết ra ở bò đực trong mộtlần dao động từ 2-12 ml. Số lượng tinh trùng từ 500 triệu đến 2 tỷ trong 1ml tinh dịch.Tinh trùng có khả năng vận động. Có thể nhìn thấy sự vận động này trên kính hiển vi.Khi con đực thành thục về sinh dục, dịch hoàn sản xuất ra tinh trùng. Bê đực nuôi dưỡngtốt thì 9 tháng tuổi có thể đã thành thục về sinh dục, vì vậy cần phải tách bê đực ra khỏiđàn bò cái trước lứa tuổi này để tránh tình trạng bê đực phối giống sớm. Chọn bò đực giống Hiện nay nhiều vùng sâu vùng xa, kỹ thuật gieo tinh nhân tạo chưa phổ biến vàkém hiệu quả, vì vậy việc chọn và giữ những đực giống lai Zebu (thí dụ lai Sind) đểgiao phối tự nhiên với đàn bò địa phương là cần thiết và chiếm một vị trí quan trọngtrong chương trình cải tạo giống bò địa phương. Để chọn một bò đực lai Zebu làm giống cần căn cứ vào gia phả, ngoại hình vàkhả năng sinh trưởng. Bò đực giống cần có tính hăng nhưng không hung dữ. Đặcbiệt chú ý đến cơ quan sinh dục. Chỉ chọn bò có dịch hoàn to, cân đối, bao dịch hoànmỏng mềm và linh hoạt. Những bất thường của cơ quan sinh dục bò đực có thể nhìnthấy như: Thiếu một hoặc cả hai dịch hoàn. Một hoặc cả hai dịch hoàn vẫn nằm trongxoang bụng mà không xuống bao dịch hoàn. Nếu cả hai dịch hoàn nằm trong xoangbụng thì bò đực vô sinh. Nếu chỉ có một dịch hoàn nằm trong xoang bụng thì con vậtvẫn có khả năng sinh sản, nhưng không nên giữ làm giống vì có khả năng di truyềncho đời con. Thiếu một hoặc nhiều tuyến sinh dục phụ sẽ làm giảm tỷ lệ đậu thai.Kích thước của một hoặc cả hai dịch hoàn quá nhỏ, dẫn đến chất lượng tinh dịchthấp. Thiến bò đực Những bê đực không đủ tiêu chuẩn làm giống thì phải thiến trước khi chúngthành thục về sinh dục. Bò đực nuôi thịt trong đàn nuôi chung với bò cái thì thiến vàolúc 10-12 tháng tuổi. Bò đực để cày kéo thì thiến muộn hơn, vào lúc 18 tháng tuổi. Khithiến bò đực nghĩa là ta cắt bỏ đi dịch hoàn (để lại phụ dịch hoàn). Bò đực trở nên vôsinh và mất đi một phần hoặc hoàn toàn đặc tính sinh dục thứ cấp. Một con đực cũngcó thể trở thành vô sinh khi ta cắt (thắt) ống dẫn tinh. Trong trường hợp này dịch hoànkhông bị cắt bỏ, tuần hoàn máu đến dịch hoàn vẫn tiếp tục duy trì, sản xuất tinh bị ứcchế nhưng sản xuất hormone vẫn duy trì, đặc tính sinh dục thứ cấp không bị mất.Những trại lớn, bò đực và cái nuôi riêng thì không cần thiến bò đực.4.2. SINH LÍ SINH SẢN CỦA BÒ CÁI Cơ quan sinh dục của bò cái gồm: âm hộ, âm đạo, cổ tử cung, tử cung, ống dẫntrứng, buồng trứng. Âm hộ: Là phần ngoài cùng, l ...