Ô nhiễm mangan trong nước dưới đất tầng pleistocen khu vực thành phố Hồ Chí Minh

Trong khuôn khổ bài báo, nhóm tác giả sử dụng số liệu quan trắc chất lượng nước của một bãi giếng tại một quận phía tây bắc Tp. Hồ Chí Minh để tìm hiểu sự ô nhiễm mangan trong nước dưới đất, quy luật phân bố của chúng, ở mức độ nhất định - nguồn gốc của mangan trong nước dưới đất.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ô nhiễm mangan trong nước dưới đất tầng pleistocen khu vực thành phố Hồ Chí Minh35(1), 81-87Tạp chí CÁC KHOA HỌC VỀ TRÁI ĐẤT3-2013Ô NHIỄM MANGAN TRONG NƯỚC DƯỚI ĐẤTTẦNG PLEISTOCENKHU VỰC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINHNGUYỄN VIỆT KỲ, LÊ THỊ TUYẾT VÂNE - mail: nvky@hcmut.edu.vnTrường Đại học Bách khoa Tp. Hồ Chí MinhNgày nhận bài: 12 - 7 - 20121. Mở đầuHiện nước ngầm cung cấp đến 40% nhu cầunước sinh hoạt đô thị và từ 70 đến 80% nước sinhhọat nông thôn ở Việt Nam. Theo số liệu thống kêđến năm 2006 của Bộ Y tế thì hiện chỉ có khoảng60% dân số Việt Nam được tiếp cận với nước sạchvà nước hợp vệ sinh. Trong chiến lược quốc gia màViệt Nam đề ra thì đến năm 2020 sẽ đạt con số100% người dân được tiếp cận với nước sạch vànước hợp vệ sinh. Đây là mục tiêu khó vì ViệtNam vẫn chưa kiểm soát tốt chất lượng nướcdưới đất.Gần đây, tại nhiều nơi trên thế giới đã phát hiệnmột lượng đáng kể Mn trong nước dưới đất nhưmiền bắc tiểu bang Massachusetts, ven biển NewEngland [8, 9]. Hàm lượng lớn mangan trong nướcsẽ có tác động đến hệ thần kinh của con người,nhất là những người cao tuổi, phụ nữ đang mangthai,… và có thể gây ra hội chứng tương tự nhưParkinson.Hàm lượng mangan trong nước ngầm ở nhiềunơi tại Đồng bằng Nam Bộ vượt quá tiêu chuẩncho phép. Qua 6 tháng đầu năm 2008, quan trắccác tầng chứa nước dưới đất ở Đồng bằng Nam Bộ,Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nướcmiền Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường) chobiết: hầu hết các nguyên tố vi lượng trong các tầngchứa nước đều nằm ở phạm vi cho phép, nhưngriêng Mn lại vượt ngưỡng.Cụ thể là: có 4 trong số 7 mẫu nước ở tầngchứa nước Pleistocen thượng (qp3) có hàm lượngMn vượt quá tiêu chuẩn cho phép (TCCP). Nơi cóhàm lượng cao nhất đạt tới 2,55mg/l (công trìnhQ409020 - Phường 6, Tx. Sóc Trăng - Sóc Trăng).Tầng Pleistocen trung - thượng (qp2-3) có 2/8 mẫucó hàm lượng Mn vượt quá TCCP, đạt 8,50mg/l(công trình Q177020 - Tx. Cà Mau - Cà Mau).Tầng Pleistocen hạ (qp1) có 4/9 mẫu có hàm lượngMn vượt quá TCCP, hàm lượng cao nhất đạt1,80mg/l (công trình Q02204T - Thạnh Hoá - LongAn); Tầng Pliocen giữa (n22) có 2/9 mẫu có hàmlượng Mn vượt quá TCCP, hàm lượng cao nhất đạt0,69mg/l (công trình Q011040 - Quận 12 Tp. HCM). Độ tổng khoáng hóa nước dưới đấttổng hợp cho các tầng chứa nước có xu hướng thayđổi so với năm 2007 và so với trung bình nhiềunăm (1995-2008).Cách đây không lâu, một nhóm nghiên cứuNhật Bản cùng nghiên cứu sinh Việt Nam đã tiếnhành nghiên cứu sự ô nhiễm mangan trong nướcmặt thuộc lưu vực sông Sài Gòn. Kết quả cho thấymangan có quan hệ chặt chẽ với thành phần thổnhưỡng và đất đá và hàm lượng mangan trongnước mặt thay đổi theo mùa rõ rệt [1]. Tại Đồngbằng Nam Bộ, các nhà nghiên cứu cũng đã chú ýtới ô nhiễm mangan trong nước dưới đất, tuynhiên, các nghiên cứu dường như mới chỉ dừng ởmức ghi nhận hiện trạng này. Trong khuôn khổ bàibáo, nhóm tác giả sử dụng số liệu quan trắc chấtlượng nước của một bãi giếng tại một quận phíatây bắc Tp. Hồ Chí Minh để tìm hiểu sự ô nhiễmmangan trong nước dưới đất, quy luật phân bố củachúng, ở mức độ nhất định - nguồn gốc củamangan trong nước dưới đất.2. Cơ sở tài liệu và phương pháp nghiên cứuBãi giếng nghiên cứu gồm 40 giếng khai thác81trong cả 4 tầng chứa nước với lưu lượng mỗi giếngdao động từ 50 đến 130m3/h được phân bố nhưtrong hình 1. Hầu hết các giếng được xây dựng từnhững năm cuối thế kỷ XX - đầu thế kỷ XXI.Trong khu vực bãi giếng tồn tại 5 tầng chứa nướclớn: (i) Tầng chứa nước Pleistocen trung - thượng(qp2-3) phân bố ở độ sâu 10 - 40m; (ii) tầng chứanước Pleistocen hạ (qp1) phân bố ở độ sâu 60 90m; (iii) tầng chứa nước Pliocen giữa (n22) phânbố từ 120 đến 140m; (iv) tầng chứa nước Pliocendưới (n21) phân bố ở độ sâu >160m đến 230m và(v) tầng chứa nước Miocen trên (n13) (hình 2).G21BG21G17BG17G20G16G15B G19G15G14G18G13G13BTuyến mặt cắtG8G10BG1-G12Hình 1. Sơ đồ bố trí mạng lưới giếng khoan tại khu vực nghiên cứuCát chứa nướcSét cách nướcHình 2. Mặt cắt địa chất thủy văn theo hướng Nam Tây Nam - Bắc Đông BắcTrong quá trình khai thác, đã tiến hành lấy mẫunước tất cả các giếng để phân tích nhằm theo dõi82chất lượng nước, qua đó có chế độ xử lý nước phùhợp. Mẫu được lấy theo hai mùa, mùa khô và mùamưa. Các chỉ tiêu phân tích gồm: Fetc; Mn2+, Cl- vàpH. Từ kết quả phân tích cho thấy, nước trong tấtcả các tầng đều đạt yêu cấu về hàm lượng Cl-,Nước trong tầng qp2-3 đạt yêu cầu về hàm lượngMn (0,06mg/l) và Fe (0,19mg/l); còn lại nướctrong tầng qp1, n22 và n21 đều có hàm lượng Mn(trung bình 0,64; 0,80; 0,95mg/l) và Fe (12,1; 15,5;17mg/l) vượt ngưỡng cho phép. Giá trị pH củanước hầu hết đều dao động trong khoảng 5,4 - 6,3.Với chất lượng nước như vậy, việc xử lý trước khiđưa vào đường ống cấp nước của thành phố làcần thiết.Nhằm đánh giá nguồn gốc của sự ô nhiễmmanganes trong nước dưới đất, nhóm nghiên cứuđã sử dụng các phương pháp nghiên cứu thủy địahóa truyền thống, tro ...