Phần 2: Chương 4: Kết cấu của tác phẩm văn học - Lý luận văn học

Tham khảo tài liệu phần 2: chương 4: kết cấu của tác phẩm văn học - lý luận văn học, tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phần 2: Chương 4: Kết cấu của tác phẩm văn học - Lý luận văn học Chöông boán: KEÁT CAÁU CUÛA TAÙC PHAÅM VAÊN HOÏC I. KHAÙI NIEÄM : a. Taùc phaåm vaên hoïc laø moät chænh theå ngheä thuaät ñoäc ñaùo. Ñeå xaâydöïng neân chænh theå ñoù nhaø vaên phaûi suy nghó toå chöùc caùc yeáu toá trong taùcphaåm sao cho coù ngheä thuaät nhaát: caùi gì taû tröôùc, caùi gì taû sau, chi tieát naøotoâ daäm, chi tieát naøo chæ chaám phaù, saép xeáp caùc söï kieän, caùc chöông hoài nhötheá naøo v.v... Caùch toå chöùc naøy goïi laø keát caáu cuûa taùc phaåm. Keát caáu ngheä thuaät cuûa taùc phaåm vaên hoïc laø caùch toå chöùc, saép xeápcaùc yeáu toá trong taùc phaåm thaønh moät chænh theå ngheä thuaät. Chöùc naêng bao truøm cuûa keát caáu laø toå chöùc caùc yeáu toá thaønh moätchænh theå ngheä thuaät. Noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø nhaø vaên saùng taïo ra .v ncaùc yeáu toá tröôùc roài sau ñoù môùi saép xeáp laïi. Keát caáu xuaát hieän cuøng luùc vôùisöï mieâu taû, söï traàn thuaät nhö coù truyeän thì coù caùch döïng truyeän, coù töù thô 4 hthì coù caùch caáu töù, coù nhaân vaät thì coù caùch xaây döïng nhaân vaät... Töông öùngvôùi moãi caùch keát caáu coù yù nghóa hình töôïng khaùc nhau. Chaúng haïn vôùi c2Ngöôøi thaày ñaàu tieân T. Aimatov coù theå keå caâu chuyeän baét ñaàu töø ñaàu choñeán heát. Nhöng caùch keát caáu naøy khoâng coù yù nghóa ngheä thuaät cao. OÂng ñaõ ih obaét ñaàu baèng noãi traên trôû cuûa moät hoïa só veà vieäc veõ moät böùc tranh vôùi haicaây phong. Töø noãi traên trôû aáy, taùc giaû keå laïi caâu chuyeän trong söï hoài töôûngcuûa nhaân vaät chính veà nhöõng naêm thaùng ñaõ qua, nhöõng naêm thaùng ñaõ taïo V uneân böùc tranh cuoäc ñôøi maø hai caây phong nhö moät chöùng nhaân. Vôùi loáikeát caáu ñeå cho caâu chuyeän hieän daàn ra trong söï nhôù laïi cuûa nhaân vaät,laøm cho nhöõng söï vieäc ñöôïc keå khoâng chæ laø nhöõng söï kieän maø coøn laønhöõng chieâm nghieäm, nhöõng kæ nieäm cuoäc ñôøi khoâng theå queân. Hai caâyphong vôùi hình aûnh ngöôøi thaày ñaàu tieân trôû neân coù söï rung ñoäng maõnhlieät. Moät keát caáu coù giaù trò khoâng nhöõng laøm cho taùc phaåm trôû thaønhchænh theå maø coøn taêng cöôøng tính ngheä thuaät cuûa taùc phaåm, cuõng nhö seõgoùp phaàn laøm saâu saéc hôn tö töôûng, tình caûm, noäi dung ñöôïc boäc loä trongtaùc phaåm. Trong caùc tieåu thuyeát chöông hoài coå ñieån Trung Quoác ñeå taïoneân söï cuoán huùt, söï hoài hoäp, caùc nhaø vaên thöôøng duøng loái keát caáu baéccaàu giöõa caùc hoài, baèng caùch thöôøn g choïn söï kieän caêng thaúng nhaát laømñieåm döøng keát thuùc moät hoài roài ñöa ra lôøi heïn muoán bieát theá naøo xin xemhoài sau seõ roõ. Vôùi caùch keå naøy, caâu chuyeän khoâng chæ ñöôïc keå lieàn maïch 57maø coøn taïo ñöôïc söï haáp daãn trong caùch keå chuyeän. Ñaây laø caùch keát caáu coùgiaù trò ngheä thuaät. Hay nhö trong baøi thô Beân kia soâng Ñuoáng cuûa HoaøngCaàm, nhaø thô ñaõ choïn caâu thô Beân kia soâng Ñuoáng laøm môû ñaàu cho nhieàuñoaïn thô, vaø nhôø ñoù ñaõ dieãn taû ñöôïc nhieàu yù ôû ngoaøi lôøi: caâu thô ñöôïcnhaéc ñi nhaéc laïi nhö aâm vang cuûa moät noãi loøng yeâu thöông, nhôù nhung dadieát vuøng ñaát beân kia soâng. Thaønh ra caâu thô khoâng coøn laø moät caâu mieâutaû nöõa maø aâm vang tha thieát nhö tieáng goïi. Nhôø keát caáu truøng ñieäp naøy nhaøthô ñaõ taïo ñöôïc aâm vang khoâng döùt cuûa baøi thô caû khi ñaõ kheùp trang saùchlaïi roài. Nhö vaäy keát caáu vöøa giöõ vai troø toå chöùc taùc phaåm, vöøa goùp phaàntheå hieän noäi dung, vöøa laøm cho taùc phaåm coù giaù trò ngheä thuaät cao hôn. Dovaäy, khi xem xeùt taùc phaåm khoâng theå khoâng ñeà caäp ñeán keát caáu ngheä thuaätcuûa taùc phaåm. b. Keát caáu ngheä thuaät cuûa taùc phaåm xeùt trong caùc moái quan heä chænh theåthöôøng ñöôïc ñeà caäp ñeán treân hai bình dieän laø keát caáu vaên baûn (hay coøn goïi laøbeân ngoaøi vaø keát caáu beân trong. .v nkeát caáu traàn thuaät) vaø keát caáu hình töôïng. Cuõng coù khi ngöôøi ta goïi laø keát caáu Keát caáu vaên baûn hay coøn goïi laø keát caáu traàn thuaät ñöôïc theå hieän qua hboá cuïc cuûa taùc phaåm. Ñoù laø keát caáu beà maët bao goàm söï saép xeáp, phaân boá 4 c2caùc phaàn cuûa noäi dung vaøo caùc chöông, hoài, tieát, ñoaïn hay maøn, lôùp, caûnhnhaát ñònh trong vaên baûn. ÔÛ bình dieän naøy ngöôøi ta thöôøng xem xeùt cuoán ih otieåu thuyeá ...