Phân loại và đặc điểm các nhánh chính của động mạch chậu trong ở bệnh nhân tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt trên chụp mạch số hóa xóa nền

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm đánh giá đặc điểm chia nhánh của động mạch (ĐM) chậu trong trên phim chụp mạch số hóa xóa nền (DSA), sử dụng phân loại Yamaki. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu là thống kê mô tả trên DSA của 125 bên khung chậu ở 63 bệnh nhân (BN) nam được nút mạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt tại Khoa Chẩn đoán Hình ảnh, Bệnh viện Bạch Mai từ tháng 11 - 2015 đến 10 - 2016.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân loại và đặc điểm các nhánh chính của động mạch chậu trong ở bệnh nhân tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt trên chụp mạch số hóa xóa nềnT¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017PHÂN LOẠI VÀ ĐẶC ĐIỂM CÁC NHÁNH CHÍNH CỦAĐỘNG MẠCH CHẬU TRONG Ở BỆNH NHÂN TĂNG SINHLÀNH TÍNH TUYẾN TIỀN LIỆT TRÊNCHỤP MẠCH SỐ HÓA XÓA NỀNĐỗ Huy Hoàng*; Nguyễn Xuân Hiền**; Phan Hoàng Giang**TÓM TẮTMục tiêu: đánh giá đặc điểm chia nhánh của động mạch (ĐM) chậu trong trên phim chụpmạch số hóa xóa nền (DSA), sử dụng phân loại Yamaki. Đối tượng và phương pháp: nghiêncứu thống kê mô tả trên DSA của 125 bên khung chậu ở 63 bệnh nhân (BN) nam được nútmạch điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt tại Khoa Chẩn đoán Hình ảnh, Bệnh viện BạchMai từ tháng 11 - 2015 đến 10 - 2016. Kết quả: tỷ lệ ĐM chậu trong theo các nhóm A, B, C, Dlần lượt là 72%, 22,4%, 4,8%, 0,8%. ĐM bịt lạc chỗ xuất phát từ ĐM chậu ngoài gặp 6 trườnghợp. ĐM sinh dục phụ quan sát được trên DSA ở 5 BN (4%). Kết luận: phân loại ĐM chậu trongkhá phức tạp và cần nắm vững giải phẫu ĐM chậu trong, đặc biệt trên DSA.* Từ khóa: Động mạch chậu trong; Chụp mạch số hoá xoá nền; Phân loại Yamaki.Classification and Features of Internal Iliac Artery in Patientswith Benign Prostatic Hyperplasia Symptoms on Digital SubtractionAngiographySummaryObjectives: To evaluate the characteristics of the branches of internal iliac artery (IIA) on the,digital subtraction angiography (DSA) by using Yamakis classification. Subjects and methods:Descriptive statistic study. We reviewed the DSA of 125 pelvic halves, which had a prostaticartery embolization to reduce the benign prostatic hyperplasia symptoms at Bachmai Hospitalfrom 11 - 2015 to 10 - 2016. Results: Group A was found in 72% of cases, group B in 22.4%,group C in 4.8%, group D in 0.8%. The accessory obturator artery arose from the external iliacartery in 6 pelvic halves. The accessory pudendal artery was observed on DSA in 5 pelvichalves (4%). Conclusion: Classification of the human IIA is complex and profound knowledge ofthe vascular pelvis on DSA is necessary to interpret and correctly identify all IIA branches,especially for interventional radiologist.* Key words: Internal iliac artery; Digital substraction angiography; Yamaki’s classification.ĐẶT VẤN ĐỂĐộng mạch chậu trong cấp máu chocác tạng vùng chậu hông, thành chậu hôngvà vùng mông. Các nhánh lớn nhất xuấtphát từ ĐM chậu trong gồm: ĐM môngtrên, ĐM mông dưới, ĐM thẹn trong, ĐM bịt.* Trường Đại học Y Hà Nội** Bệnh viện Bạch MaiNgười phản hồi (Corresponding): Phan Hoàng Giang (phanhoanggiangcdha@gmail.com)Ngày nhận bài: 16/11/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 09/01/2017Ngày bài báo được đăng: 22/02/201742T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017Tuy nhiên, việc chia nhánh của ĐM chậutrong rất phức tạp và có nhiều biến thể.Do đó, đã có nhiều công trình nghiên cứucách phân loại ĐM chậu trong, trong đóphân loại của Yamaki là đơn giản và dễáp dụng hơn cả [2].Việc đánh giá giải phẫu ĐM bằng phẫutích tử thi gặp nhiều khó khăn, do các môliên kết vùng chậu, mỡ, mạch máu, thầnkinh nhiều khi không thể phân biệt vớinhau [1]. Với sự ra đời của các phươngpháp chẩn đoán hình ảnh mới như DSA,chụp cắt lớp vi tính đa dãy (MSCT), việcđánh giá giải phẫu ĐM vùng chậu trở nêndễ dàng hơn. Nghiên cứu này sử dụngphim chụp mạch số hóa xóa nền nhằm:- Phân loại ĐM chậu trong theoYamaki.- Nghiên cứu một số biến đổi giải phẫucủa ĐM thẹn trong và ĐM bịt.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU1. Đối tượng nghiên cứu.Nghiên cứu can thiệp tiến cứu trên63 BN nam được chụp DSA và nút mạchđiều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệttại Khoa Chẩn đoán Hình ảnh, Bệnh việnBạch Mai từ tháng 11 - 2015 đến10 - 2016.2. Phương pháp nghiên cứu.Về phân loại ĐM chậu trong theoYamaki dựa vào 3 nhánh chính: ĐMmông trên, mông dưới, thẹn trong [2].Nhóm A: ĐM chậu trong chia làm hainhánh: nhánh sau là ĐM mông trên,nhánh trước có thân chung của ĐM môngdưới và ĐM thẹn trong.Nhóm B: ĐM chậu trong chia làm hainhánh, với nhánh trước là ĐM thẹn trong,nhánh sau bao gồm ĐM mông trên và ĐMmông dưới.Nhóm C: ĐM chậu trong chia làm 3nhánh riêng biệt: ĐM mông trên, môngdưới, thẹn trong.Nhóm D: rất hiếm gặp, trong đó nhánhtrước là thân chung của ĐM mông trên vàĐM thẹn trong, nhánh sau là ĐM môngdưới. ĐM bịt cũng là một nhánh lớn củaĐM chậu trong, tuy nhiên không dùng đểphân chia theo phân loại này.Hình 1: Phân chia ĐM chậu trong theo Yamaki (1998) [2]. (S): ĐM mông trên.(I): ĐM mông dưới. (P): ĐM thẹn trong.43T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017* Về quy trình kỹ thuật: chúng tôi sửdụng máy chụp DSA 1 bình diện (HãngPhillips; Allura HD) có phần mềm dẫnđường (Road mapping). Sau khi đặtđường vào ĐM đùi, thường là bên phải,sử dụng catheter Cobra 5F hoặc Yashiro5F để tiến hành chụp ĐM chậu trong từngbên với tư thế chếch cùng bên 350, chếchchân đầu 100. Đây là tư thế tốt nhất đểbộc lộ các nhánh chính c ...