Phân tích cấu trúc doanh nghiệp theo mô hình quản lý tri thức và một số gợi ý cho doanh nghiệp nhằm gia tăng khả năng hội nhập AEC

Bài viết nhằm phân tích và xác định các đặc trưng về cấu trúc doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam theo mô hình quản lý tri thức. Các đặc điểm cấu trúc này được nhận dạng thông qua một mẫu điều tra 500 doanh nghiệp tại các tỉnh thuộc khu vực miền Trung.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích cấu trúc doanh nghiệp theo mô hình quản lý tri thức và một số gợi ý cho doanh nghiệp nhằm gia tăng khả năng hội nhập AEC TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG PHÂN TÍCH CẤU TRÚC DOANH NGHIỆP THEO MÔ HÌNH QUẢN LÝ TRI THỨC VÀ MỘT SỐ GỢI Ý CHO DOANH NGHIỆP NHẰM GIA TĂNG KHẢ NĂNG HỘI NHẬP AEC AN ANALYSIS OF CORPORATE STRUCTURE BY KNOWLEDGE MANAGEMENT MODEL AND SOME SUGGESTIONS TO ENHANCE POSSIBILITY OF INTERGRATION IN AEC GS.TS Nguyễn Trường Sơn Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng son197@gmail.com TÓM TẮT Bài viết nhằm phân tích và xác định các đặc trưng về cấu trúc doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam theo mô hình quản lý tri thức. Các đặc điểm cấu trúc này được nhận dạng thông qua một mẫu điều tra 500 doanh nghiệp tại các tỉnh thuộc khu vực miền Trung. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam hoạt động chủ yếu dựa vào năng lực tri thức vận hành, thiếu tư duy chiến lược, cấu trúc tổ chức đơn giản, các quy trình quản lý chưa hình thành, nhận thức và thực hành chưa đầy đủ về công tác nghiên cứu thị trường, quản trị tài chính, quản trị chất lượng... đang là những đặc trưng phổ biến của doanh nghiệp nhỏ và vừa. Những đặc trưng này cũng chính là những hạn chế làm giảm năng lực hội nhập AEC của doanh nghiệp. Từ khóa: Doanh nghiệp nhỏ và vừa; mô hình quản lý tri thức; hội nhập; AEC; giải pháp. ABSTRACT The aim of the paper is to analyze and to determine the characteristics of the structure of Vietnamese small and medium-sized enterprises through the model knowledge management. These structural features are identified through a sample survey of 500 enterprises in the provinces in the central region. The study results showed that the Vietnamese small and medium-sized enterprises are mainly based on operational knowledge capacity; simple organizational structure and unformed management process as well as lack of strategical thinking, awareness and insufficient practice of market research, financial management, and quality management. These are the common characteristics of Vietnamese small and medium-sized enterprises that reduces their capacity in AEC integration. Key words: SME; knowledge management model; integration; AEC; solution. 1. Đặt vấn đề Ngày 31/12/2015 Cộng đồng kinh tế ASEAN (Asean Economic Community - AEC) sẽ đƣợc thành lập. Điều này sẽ mở ra những cơ hội to lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc dễ dàng hơn trong việc tiếp cận với một thị trƣờng lớn, đa dạng với hơn 600 triệu dân, tuy nhiên cũng đặt ra những thách thức vô cùng to lớn, nếu các doanh nghiệp không có sự chuẩn bị một cách đầy đủ. Tại Việt Nam, các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang chiếm tỷ trọng hơn 95% trong số gần 500 nghìn doanh nghiệp hoạt động. Đây là một bộ phận rất quan trọng của nền kinh tế, sự lớn mạnh cả về số lƣợng và chất lƣợng của khu vực doanh nghiệp này có tác động rất lớn đến sự phát triển và ổn định kinh tế xã hội của đất nƣớc. Nhìn nhận một cách khách quan, mặc dù có sự tăng trƣởng mạnh về số lƣợng, tuy nhiên năng lực cạnh tranh và hội nhập còn rất thấp. Thể trạng doanh nghiệp hết sức yếu ớt, không đủ sức tiếp nhận những cơ hội lớn do hội nhập AEC mở ra, việc nghiên cứu và chuẩn bị cho hội nhập rất sơ sài, cảnh báo nhiều nguy cơ lớn khó lòng vƣợt qua hơn là khai thác các cơ hội. Điều này do nhiều nguyên nhân, tuy nhiên các nguyên nhân từ nội lực của các doanh nghiệp là cơ bản. Bài viết đi sâu vào việc nhận diện và phân tích các đặc điểm từ cấu trúc bên trong của doanh nghiệp và vừa, rút ra những điểm hạn chế cơ bản trong việc quản lý và điều hành, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cƣờng nội lực, tăng khả năng hội nhập AEC cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam. Bài viết bao gồm các nội dung chính nhƣ sau: Phân tích các đăc điểm bên trong của doanh 64 HỘI THẢO KHOA HỌC - QUẢN TRỊ VÀ KINH DOANH (COMB-2015) nghiệp nhỏ và vừa theo mô hình quản lý tri thức của Tissen; những đề xuất cho doanh nghiệp và các cấp chính quyền cần thực hiện để chủ động hội nhập AEC. 2. Cơ sở lý thuyết và phƣơng pháp nghiên cứu 2.1. Cơ sở lý thuyết Để phân tích các đặc điểm của doanh nghiệp có thể sử dụng nhiều mô hình lý thuyết khác nhau, trong bối cảnh hội nhập và tri thức hóa kinh tế toàn cầu, mô hình của Tissen [1] về các đặc điểm tác động đến sự phát triển bền vững của doanh nghiệp là rất phù hợp và đƣợc nhiều tác giả sử dụng [2]. Mô hình này thể hiện góc nhìn doanh nghiệp theo quan niệm quản lý tri thức; theo đó, các doanh nghiệp cạnh tranh và tham gia hội nhập bằng sự sáng tạo dựa vào nguồn tri thức, sự linh hoạt trong chiến lƣợc (tri thức, năng lực cốt lõi và thông tin), và không dựa nhiều vào cơ sở hạ tầng, máy móc thiết bị. Mô hình của Tissen đƣợc trình bày trong hình 1. Hình 1: Mô hình Tissen về các hợp phần của doanh nghiệp Theo mô hình Tissen, cấu trúc bên trong của một doanh nghiệp bao gồm bốn hợp phần chính là: Tri thức của doanh nghiệp và các hệ thống quản lý tri thức; Thị trƣờng và hệ thống chiến lƣợc; Cấu trúc tổ chức và các quy trình; Nguồn nhân lực và động lực. Nguồn tri thức trong doanh nghiệp bao gồm tri thức vận hành và tri thức chiến lƣợc sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ thị trƣờng, sự cạnh tranh, các tác động của thị trƣờng đối với doanh nghiệp, hiện trạng hoạt động của doanh nghiệp và các năng lực cốt lõi của doanh nghiệp. Nguồn tri thức này sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lƣợc để thâm nhập và phát triển thị trƣờng, từ đó doanh nghiệp sẽ điều chỉnh cấu trúc tổ chức, các quy trình làm việc để thực hiện chiến lƣợc đã đề ra. Nguồn nhân lực của doanh nghiệp sẽ đƣợc đào tạo nâng cấp để phù h ...