Phát hành trái phiếu quốc tế: Cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập mới

Bài viết giới thiệu khái quát về cơ chế hoạt động, đối tượng phát hành, loại hình phát hành và một số loại trái phiếu quốc tế tiêu biểu, phân tích mối quan hệ giữa phát hành trái phiếu quốc tế với phát hành trái phiếu trong nội bộ quốc gia, đề cập tới các yếu tố điều kiện quan trọng quyết định sự thành công của thị trường trái phiếu quốc tế và đưa ra những bài học kinh nghiệm quan trọng cho Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát hành trái phiếu quốc tế: Cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập mới PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU QUỐC TẾ: CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP MỚI PGS.TS. Lê Hoàng Nga1 Nguyễn Huy Quang2 Tóm tắt Bài viết giới thiệu khái quát về cơ chế hoạt động, đối tượng phát hành, loại hình phát hành và một số loại trái phiếu quốc tế tiêu biểu, phân tích mối quan hệ giữa phát hành trái phiếu quốc tế với phát hành trái phiếu trong nội bộ quốc gia, đề cập tới các yếu tố điều kiện quan trọng quyết định sự thành công của thị trường trái phiếu quốc tế và đưa ra những bài học kinh nghiệm quan trọng cho Việt Nam. Qua nghiên cứu một số trường hợp phát hành trái phiếu quốc tế thành công của doanh nghiệp Việt Nam, bài viết xây dựng ma trận Điểm mạnh - Điểm yếu - Cơ hội - Thách thức, từ đó đưa ra các gợi ý chính sách và một số khuyến nghị nhằm đẩy mạnh hoạt động huy động vốn bằng phát hành trái phiếu quốc tế của các doanh nghiệp Việt Nam một cách có hiệu quả. Từ khóa: trái phiếu không đảm bảo, trái phiếu chuyển đổi, xếp hạng tín dụng 1. Đặt vấn đề Trong bối cảnh hội nhập mới, các doanh nghiệp Việt Nam đứng trước cơ hội khai thác các những thị trường rộng lớn hơn, được kết nối sâu hơn với các rào cản thương mại ngày càng được gỡ bỏ. Hơn lúc nào hết, các doanh nghiệp Việt Nam đã từng bước nhìn ra cách thức tận dụng những cơ hội đó bằng cách khai thác lợi ích kinh tế của quy mô, đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ để hội nhập sâu trong chuỗi cung ứng thuộc chuỗi giá trị toàn cầu của sản phẩm. Để làm được điều đó, cần nhiều yếu tố, mà trong đó, không thể không đề cập tới một trong những tiền đề quan trọng cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đó là vốn. Xuất phát từ điều kiện hạn chế của quy mô nền kinh tế Việt Nam, cho dù tăng cường khai thác các dòng vốn đầu tư trong nước, thì với thu nhập quốc dân chưa cao, tâm lý tiết kiệm và đầu tư còn nhiều vấn đề, thị trường vốn trong nước bộc lộ nhiều hạn chế. Việc gia tăng các gói tín dụng hỗ trợ sản xuất và tiêu dùng lại gặp phải trở ngại trong vấn đề kiểm soát lạm phát. Mặt khác, bản thân lạm phát và nhu cầu tăng trưởng cũng tạo áp lực làm gia tăng lãi suất 1, 2 Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Email: lehoangngahvnh@yahoo.com 78 danh nghĩa đối với một đồng tiền có tính thanh khoản quốc tế thấp như đồng Việt Nam (VND). Các dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thể hiện nhiều đặc tính ưu việt, nhưng xét về bản chất, doanh nghiệp Việt Nam rất khó trông chờ vào nguồn ngoại lực này để phát triển, đó là chưa nói tới nguy cơ bị thôn tính, đánh mất thị trường, đánh mất quyền kiểm soát doanh nghiệp ngay trên sân nhà. Thực tế việc đa phần các doanh nghiệp liên doanh sớm muộn đều chuyển thành các doanh nghiệp 100% vốn thuộc sở hữu nước ngoài trong thời gian qua đã minh chứng cho điều đó. Bên cạnh các dòng FDI, vốn vay hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) có nhiều ưu điểm về quy mô và thời gian giải ngân, lãi suất và các điều kiện hoàn vốn trong nhiều trường hợp là ưu đãi, nhưng thực chất, giới nghiên cứu cũng cảnh tỉnh các nhà làm chính sách về những tác động trái chiều của việc lệ thuộc vào ODA như gia tăng nợ nước ngoài, gia tăng lệ thuộc về chính sách, đó là chưa kể tới việc buộc phải chấp nhận những nhà tổng thầu kém năng lực, những công nghệ lạc hậu và nhiều hệ lụy khác. Với những phân tích đó, có thể thấy, mặc dù không phải là kênh huy động vốn duy nhất, càng không chắc chắn là kênh huy động vốn tối ưu nhất, nhưng phát hành trái phiếu quốc tế là một giải pháp tài trợ vốn mà các doanh nghiệp Việt Nam trước sau cũng phải quan tâm. Với quy mô và dung lượng thị trường lớn, các sản phẩm giao dịch đa dạng, lãi suất hấp dẫn (do gắn với những ngoại tệ mạnh và dòng vốn thường xuất phát từ những khu vực kinh tế phát triển có lãi suất danh nghĩa không cao và ổn định lâu dài), việc phát hành trái phiếu quốc tế không chỉ giúp các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận nguồn vốn quy mô lớn, có cơ hội kiểm soát chi phí tài trợ, huy động vốn cho đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh mà vẫn duy trì được khả năng kiểm soát doanh nghiệp (nếu so sánh với việc bán cổ phiếu cho các nhà đầu tư chiến lược đến từ nước ngoài). Tất nhiên, bên cạnh những ưu việt đó, các doanh nghiệp Việt Nam khi cân nhắc phát hành trái phiếu quốc tế cũng phải tính tới những thách thức về chuẩn hóa và minh bạch thông tin, về hạn chế trong nhận thức và kiến thức cũng như những kinh nghiệm thực hành quản trị tài chính quốc tế, đặc biệt là trong việc đối phó với các rủi ro hết sức đa dạng trong quá trình phát hành trái phiếu quốc tế. Chính vì vậy, việc nhìn nhận một cách có hệ thống về thị trường trái phiếu quốc tế, nắm rõ luật chơi, nghiêm túc nhìn lại những thành công và hạn chế của những thương vụ phát hành trái phiếu quốc tế trong quá khứ để rút ra những bài học kinh nghiệm hữu ích, là yêu cầu cấp bách không chỉ đối với các doanh nghiệp Việt Nam mà còn là quan trọng đối với Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước, trong nỗ lực huy động vốn trái phiếu quốc tế để thực hiện mục tiêu tăng trưởng và phát triển. 2. Khái quát về thị trường trái phiếu quốc tế Trong nền kinh tế thế giới hiện nay, các thị trường nợ ngày càng có vai trò quan trọng. Thị trường này thể hiện mối quan hệ giữa các chủ nợ và con nợ, giữa nợ công và 79 nợ tư nhân, qua đó thể hiện các mối quan hệ qua lại chằng chịt về kinh tế - chính trị - xã hội giữa các quốc gia, thậm chí chi phối hệ thống chính trị - chính sách quốc gia. Trong các biến chuyển ngày càng khó đoán định trên thế giới, thị trường nợ ngày càng sôi động. Một trong các thị trường nợ trên thế giới là thị trường phát hành tr ...