Phát ngộ - biến thể cú pháp của câu

Bài viết trình bày những kiến giải để làm rõ hơn sự khác biệt cũng như mối liên hệ bền chặt giữa hai đối tượng nghiên cứu cơ bản là Câu và Phát ngôn. Bài viết định vị khái niệm Phát ngôn trong hệ thông ngôn ngữ học dựa tên cơ sở phân biệt của F. de Saussure đối với đơn vị ngôn ngữ trừu tượng và các biến thể lời nói của nó trong đời sống thực tại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát ngộ - biến thể cú pháp của câu56NGON NGtr & Bin S 6 N Gs i 2 (244)-2016PHAT NGON - BIEN THE CU PHAP CUA CAUUTTERANCE - SYNTACTIC VARIANTS OF SENTENCED I T O N G X U A N QUANG(ThS-NCS; Dai hpc K H X H & NV, D H Q G Hk N$i)Abstract: This article interests m the close relation between Sentence and Utterance. Wediscussed the utterance, that difference sentence as Langue is the opposite of Parole, by theanalysis of the content of concept - syntactic variant. And the utterance is mvestigated bysemiotics with three aspects: syntactics - semantics - pragmatics. The most important aim ofthis researeh is to discover the foundation of utterance (reality) by sentence (abstract).Key words: Sentence, Utterance, Syntactic variant.1. Dan nhapTrong tieng Latin e6 mft tuySn ngfin: Nihilest in lingua, quod non fiierit in oratione,nghTa 1^: Khdng cd mpt cdi gi trong ngdn ngOmd lgi khdng cd trong cdu ruii [din theo CaoXuan H90 2005: 26] nhSm khang djnh vi hi d§cbift ciia cau noi trong nghien cuu ngon ngiJ.Myc dich cua mpi cSu n6i Ii de truyen tdinhOng th5ng difp. Thong difp ay la nhOngnhSn dinh, nhimg danh gid cfta ngircri noi venhihig sir tinh cua th^ gidi khdch quan. Tuynhien do nhung hoan canh giao tiep khac nhaumk nhQng nfi dung thflng difp dugc t6 chiickhdc nhau theo dfing nhu cau giao tilp cy the.Sdn pham ciia qud trinh th ehijcc that^ nhflngt^n t^i cy thi trong hifn thyc ndi ndng ay IdPhdt ngon, hay theo mft s6 quan nifm dinhdanh Id Cau. DT nhien, sy t6n tgi ciia khdi nifmPhdt ngon ben cgnh khdi nifm bdy lau d u ^tmyen th6ng chdp nhjui sii dyng - Cau hdn chdcc6 nhihig li do. V§y m6i quan hf giOa Cdu vdPhdt ngfln la gi? 6 bdi viet ndy, chiing toi sStrlnh bdy nhimg kiln gidi de ldm ro hon sy khdcbift cung nhu m6i lien hf bin eh§t gifla hai d6itugng nghien eiju co bdn nay. Hay hien ngonhon, nhifm vy ciia bdi viet Id dinh vj khdi nifmPhdt n ^ n trong he thong ngon ngii hgc dyatren co so phdn bift ciia F. de Saussure doi vdidon vj ngfln ngfl- truu tugng vd cdc biin thi inndi ciia n6 trong ddi song thyc tai.2. Blln the or cap df C3uKe tilp nghien ciiu ve biin thi khdi phdt tirdia hgt Ngif dm - am vi hgc ciia N. Tmbetzkoyva R. Jakobson, nhflng y nifm dau tien vl bienthe 6 cap do cau ciing dugc mgt thanh vien cuatnidng phdi Praha Id F. DaneS dua ra nam 1964trong bdi viet tong kit vh ba binh difn ng|ii€ncihi cii phdp A three-level approach to syntex(sau ndy dugc tdp hgp trong vyng tgp TravauxLinguistique de Prague 1966). Theo flng, khSinifm ndy nhdm xdc dinh nhung biin dli ciiamft miu cdu chuin d l tgo n€n nhihig bien tiieciia chiing tren co s6 phan tich binh dien tochOc phdt ngdn. Sau d6 cdc trudng phu C^tnic, Tgo sinh va Cht>c ndng diu co nhihig (pmtam khdc nhau tdi hifn tugng ngon ng& nay. Tirdiem nhin Chiie ndng lugn, K. Lambercht dd c6nhihig kiln giai sau sdc vl bien the d cap d§:cdu, md rfng nhihig ^ tudng ban dau ciiaDane§. Ong diing thugt ngfl Allosentence vdin^Ta Id cdc biiu hiin bi mdt cda mpt m?iihde tuong duong nhau vi ngie nghm nhieng khdcnhau vi mat hinh thiec vd dung ftpc[Lambrecht 1994: 39]. Nhieu nhd ng&hpc danhgid Lambrecht la ngudi k l tyc cong vifc bj b6dd ciia DaneS nhu Joybrato Mukheqee (2001),Thomas Hoffinann & CJraeme Trousdale(2013), nhung chung tfli cho i ^ g Lambrecht c6vai trfl quan trgng trong vifc dinh Wnh cungnhu phdt trien khdi nifm biin the d cap dp cau.Lambercht nhdn manh nhihig tdc dfng tryc tilpcua cau true thong tin d6i vdi biin the d cap d§cdu: Su khdc nhau trong cdu trdc thdng tincUa cdu ludn duprc hiiu nhu Id s^ tuang phdngiiea cdc biin thi... [Lambrecht 1994: 10] hayTrong khi cdu true hinh thdi cu phdp va ngondiiu cda cdc cdu riing ri cd thi duprc phdn tichmd khdng cdn viin din cdc phgm trii cdu trkS62(244)-2016N G 6 N NGf & B(nthdng tin. thi chi cd cdu trdc thdng tin mdi cdthi gidi thich duprc s{e khdc nhau giSa cdc biinthi cda cdu. [Lambrecht 1994:124]. Xuat phdttur nhung nghien ciiu v l ciu true thflng tin, flngdjnh hinh co chl tgo l|p bien thi nhu Id sy hifnthye h6a mgt mfnh de trim tugng tiem an trongtdm tri ciia con ngudi. Ong quan nifm: ...cdcbiin thi cd phdp thezy the diin dgt mpt m$nh dinhdt dinh tdn tgi tiim tdng... [Lambrecht1994: 10]. Day la sy noi dai rdt hf thong d capdf cau md Lambrecht dd ke thiia tii tmyIntiling xdc dinh biin the am vj, biin the hinhthai. Vd d ^ bift, ong cung xdc l|p nfi hdm ciiabien the eii phdp thong qua mft nhgn dinhmang gid tri thao tdc l u ^ ve cau tnic thong tin:Phdn tich cdu true thdng tin Id tgp trun^ vdovi^c so sdnh cdc cdp cdu tuang duang ve ngienghia nhung khdc nhau vi hinh thuc vd dinghpc. [Lambrecht 1994: 10]. Tir day, bien the dcdp dp cau - Allosentence dugc chdp n h ^ nhula mft khdi nifm hodn chinh trong nghien cihiNgfln ng& hpc.d Vift Nam cung dd c6 mft s6 chii y doi vdihifn tugng cde cdu/ phdt ngfln tuong duong vengfl nghTa nhung khdc nhau ve hinh thiic. Cdcnhd Vift ngfl- ...