Phát triển nguồn gen Thông Đỏ tại Lâm Đồng tạo nguồn nguyên liệu sản xuất thuốc ung thư

Bài viết tiến hành khảo sát 48 dòng Thông đỏ (Taxus wallichana) mọc tự nhiên ở 4 vùng khác nhau tại Lâm Đồng và 01 dòng Thông đỏ (Taxus chinensis) ở Hòa Bình. Hàm lượng 10-deacetyl baccatin III (10-DAB) biến động lớn từ 0,0055 - 0,1924% (trung bình 0,07%) và taxol từ 0,00098 - 0,02% (trung bình 0,0089%) của T. wallichiana. T. Chinensis ở Hòa Bình có hàm lượng 10-DAB (0,0206%) và taxol (0,00083%) thấp hơn lần lượt là 3,5 lần và 10,7 lần so với T. wallichiana.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển nguồn gen Thông Đỏ tại Lâm Đồng tạo nguồn nguyên liệu sản xuất thuốc ung thưTẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15PHÁT TRIỂN NGUỒN GEN THÔNG ĐỎ(TAXUS WALLICHIANA ZUCC.) TẠI LÂM ĐỒNGTẠO NGUỒN NGUYÊN LIỆU SẢN XUẤT THUỐC UNG THƢVương Chí Hùng*; Nguyễn Tiến Hùng*Nguyễn Văn Tôn*; Trần Công Luận**TÓM TẮTKhảo sát 48 dòng Thông đỏ (Taxus wallichana) mọc tự nhiên ở 4 vùng khác nhau tại Lâm Đồngvà 01 dòng Thông đỏ (Taxus chinensis) ở Hòa Bình. Hàm lượng 10-deacetyl baccatin III (10-DAB)biến động lớn từ 0,0055 - 0,1924% (trung bình 0,07%) và taxol từ 0,00098 - 0,02% (trung bình0,0089%) của T. wallichiana. T. Chinensis ở Hòa Bình có hàm lượng 10-DAB (0,0206%) và taxol(0,00083%) thấp hơn lần lượt là 3,5 lần và 10,7 lần so với T. wallichiana. Tiếp đó, chọn các dòngT. wallichiana có hàm lượng cao để nhân giống, khảo nghiệm thế hệ và nghiên cứu quy trình nuôitrồng, chăm sóc và thu hái lá cho hàm lượng 10-DAB từ 0,1478 - 0,3103% (gấp 3.3 lần so vớiT. wallichiana tự nhiên) và taxol xấp xỉ nhau. Taxol phân lập từ lá T. wallichiana trồng có hàm lượng0,005 - 0,02% so với trong vỏ thân T. brevifolia là 0,01 - 0,04%, tuy thấp hơn gấp 2 lần, nhưng cóthể thu được một khối lượng lớn lá Thông đỏ phục vụ sản xuất taxol ở quy mô lớn và không làmchết cây như kiểu khai thác taxol từ vỏ cây. Đồng thời, thu được một lượng lớn 10-DAB từ 0,1478 0,3103%, cao hơn gấp 2 lần so với Taxus brevifolia (0,02 - 0,2%).* Từ khóa: Thông đỏ; Gen; Thuốc chống ung thư.DEVELOPMENT OF GENUS TAXUS WALLICHIANA ZUCC IN LAMDONGPROVINCE IN CREATING A SOURCE OF MATERIALS FOR ANTI-CANCEROUSDRUG PRODUCTIONSUMMARY48 Taxus Wallichiana growing naturally in 4 different areas of Lamdong province and 1 Taxuschinensis in Hoabinh were surveyed. The content of 10-DAB and taxoid varied dynamically from0.0055 - 0.1924% (median range: 0.07%) and 0.00098 - 0.02% (median range: 0.0089%), respectively.Meanwhile, the content of 10-DAB and taxoid in Hoabinh is 3.5 times and 10.7 times lower thanTaxus Wallichiana. Afterward, Taxus Wallichiana species were chosen for multiplication; generationexperiment and research on culturing procedures so that the content of 10-DAB and taxoid werecorresponding to each other. Taxoid extracted from the leaves of Taxus Wallichiana had its contentsof 0.005 - 0.02% compared to the outer of T. Brevifolia (0.01 - 0.04%). Although this content is twicelower, we can collect a great number of Taxus Wallichiana in order to produce taxoid in a large scale.What’s more, we can also harvest a huge amount of 10-DAB (0.1478 - 0.3103%), which is twicehigher than Taxus brevifolia (0.02 - 0.2%).* Key words: Taxus Wallichiana; Gene; Anti-cancerous drug.* Đại học Y-Dược TP. HCM** Công ty Dược VimedimecNg-êi ph¶n håi: (Corresponding): Vương Chí Hùng (vuongbaonhichau@yahoo.com.vn)Ngµy nhËn bµi: 25/12/2013; Ngµy ph¶n biÖn ®¸nh gi¸ bµi b¸o: 14/1/2014Ngµy bµi b¸o ®-îc ®¨ng: 17/1/20149TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15ĐẶT VẤN ĐỀTrong nguồn tài nguyên thực vật rừngViệt Nam, nhóm Thông chỉ chiếm một sốlượng loài hết sức khiêm tốn, song chúnglại có giá trị khoa học, nguồn gen và kinh tếđáng lưu ý. Theo kết quả nghiên cứu trongvà ngoài nước, trong tổng số 33 loài Thôngđược xác định bản địa ở Việt Nam, có tới14 loài nằm trong danh sách bị đe doạ cấptoàn cầu và 29 loài đang bị đe dọa ở cấpquốc gia [4]. Trong đó, có nhóm Thông đỏthuộc chi Thông đỏ (Taxus) họ Taxaceae.Ở Việt Nam, có 2 loài. Đó là: Thông đỏ lángắn hay còn gọi là Thông đỏ bắc (Taxuschinensis Pilg.), phân bố rải rác ở một sốtỉnh miền núi phía Bắc và Thông đỏ lá dàihay còn gọi là Thông đỏ nam (Taxuswallichiana Zucc.) [1, 2, 4] .Đối với quần thể Thông đỏ lá dài (sauđây gọi là Thông đỏ) ở tỉnh Lâm Đồng, hiệnchỉ còn khoảng 250 cá thể. Trong khi đó,môi trường sống của chúng bị thu hẹp nghiêmtrọng. Vì vậy, loài này đang bị nguy cấp ởmức cao tại nước ta (EN: Endangered) [1,2, 4]. Năm 2002, Thomas và Nguyễn ĐứcTố Lưu còn cho rằng: quần thể Thông đỏ ởViệt Nam là điểm phân bố cuối cùng vềphía Nam của chi Taxus L. trong lục địachâu Á. Chúng phân bố biệt lập, cách xacác điểm phân bố của loài ở phía ĐôngNam Trung Quốc và vùng cận Himalaya,nên có thể đây là một xuất xứ riêng. Nhưvậy, về giá trị nguồn gen, Thông đỏ đang lànhóm đối tượng được quan tâm ở ViệtNam. Về giá trị kinh tế, Thông đỏ là loài chogỗ tốt, cũng là cây có hoạt chất tự nhiêndùng làm thuốc chữa ung thư [1, 2, 4].Thuốc chống ung thư xuất xứ từ các loàiThông đỏ trên thị trường hiện nay có tênthương mại là paclitaxel (taxol) do HãngDược phẩm Bristol Myers Squibb (Mỹ) sảnxuất và docetaxel (taxotere) được Công tySanofi - Aventis (Pháp) sản xuất. Do có giátrị kinh tế cao, Thông đỏ bị lạm dụng khaithác, đặc biệt là ở vùng Himalaya và TrungQuốc, nguồn dược liệu thiên nhiên này trởnên khan hiếm, đang bị đe dọa tuyệt chủng.11Ta ...