Phát triển sinh kế thích ứng với biến đổi khí hậu theo cách tiếp cận dựa trên hệ sinh thái

Đa dạng sinh học (ĐDSH) và biến đổi khí hậu (BĐKH) có mối tương tác lẫn nhau và đều có ảnh hưởng tới phát triển của tự nhiên và kinh tế, xã hội. Đối với con người, ĐDSH trong đó trọng tâm là các dịch vụ HST mang lại những lợi ích to lớn, đặc biệt cho phát triển sinh kế nông nghiệp. Trong bối cảnh biến đổi toàn cầu hiện nay, BĐKH đang làm thay đổi toàn diện và sâu sắc quá trình phát triển và an ninh toàn cầu, tác động nghiêm trọng đến môi trường và các HST, đến đời sống và sản xuất của con người.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phát triển sinh kế thích ứng với biến đổi khí hậu theo cách tiếp cận dựa trên hệ sinh thái TRAO ĐỔI - THẢO LUẬN PHÁT TRIỂN SINH KẾ THÍCH ỨNG VớI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU THEO CÁCH TIẾP CẬN DỰA TRÊN HỆ SINH THÁI GS. TSKH. Trương Quang Học1 ThS. Hoàng Thị Ngọc Hà2 Đa dạng sinh học (ĐDSH) và biến đổi khí hậu (BĐKH) có mối tương tác lẫn nhau và đều có ảnh hưởng tới phát triển của tự nhiên và kinh tế, xã hội. Đối với con người, ĐDSH trong đó trọng tâm là các dịch vụ HST mang lại những lợi ích to lớn, đặc biệt cho phát triển sinh kế nông nghiệp. Trong bối cảnh biến đổi toàn cầu hiện nay, BĐKH đang làm thay đổi toàn diện và sâu sắc quá trình phát triển và an ninh toàn cầu, tác động nghiêm trọng đến môi trường và các HST, đến đời sống và sản xuất của con người. Theo đó, cách tiếp cận dựa trên HST (EbA) ngày càng được áp dụng rộng rãi trong quản lý tổng hợp tài nguyên, phát triển bền vững và thích ứng với BĐKH. Hưởng ứng thông điệp của Ngày quốc tế ĐDSH năm 2016, bài báo phân tích vai trò của ĐDSH đối với phát triển sinh kế cộng đồng trong bối cảnh BĐKH. 1. Sự tương tác giữa ĐDSH, BĐKH và sinh kế cộng đồng, đặc biệt là người nghèo hoặc người dân Thuật ngữ ĐDSH được hiểu là sự phong phú, đa các khu vực nông thôn, ĐDSH và các dịch vụ HST dạng về loài, về HST và đa dạng di truyền (nguồn giúp đảm bảo thu nhập và ổn định cuộc sống. Tuy gen). Trong mỗi HST, các sinh vật sống, kể cả con nhiên, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội của con người, tạo thành cộng đồng và tương tác với nhau, người, ĐDSH hiện đang suy giảm mạnh và có xu cùng với không khí, nước và đất xung quanh. Hiện hướng suy thoái nhanh hơn trong bối cảnh BĐKH nay, trong đa dạng các HST, con người được xem toàn cầu. như yếu tố trọng tâm. Với tính đa dạng bao trùm Thế kỷ 21, thế giới đang đứng trước cuộc khủng gần như toàn bộ thế giới vật chất sống như vậy, hoảng lớn là BĐKH. BĐKH với các biểu hiện như ĐDSH có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Công ước về nhiệt độ trung bình tăng, băng tan, nước biển dâng ĐDSH(CBD, 1992) ra đời với sựcam kết của các và gia tăng thiên tai cực đoan đang làm thay đổi toàn quốc gia về duy trì nền tảng sinh thái của trái đất, diện và sâu sắc quá trình phát triển và an ninh toàn đồng thời hướng tới phát triển kinh tế gồm ba mục cầu, tác động nghiêm trọng đến môi trường và các tiêu chính: Bảo tồn ĐDSH, sử dụng bền vững các HST, đến đời sống và sản xuất của con người. thành phần của nó và chia sẻ công bằng lợi ích phát Ở Việt Nam, nhiệt độ trung bình năm trong sinh từ việc khai thác các nguồn tài nguyên. khoảng 50 năm qua đã tăng khoảng 0,5oC, mực Đối với con người, ĐDSH trong đó trọng tâm là nước biển đã dâng khoảng 20 cm và hiện tượng El- các dịch vụ HST mang lại những lợi ích to lớn với Nino, La-Nina tác động mạnh mẽ, thiên tai cực đoan bốn nhóm dịch vụ chính là cung cấp (lương thực gia tăng. Đặc biệt, hiện tượng hạn hán xảy ra ngày thực phẩm, giống cây trồng, vật nuôi, thuốc...), điều càng khốc liệt hơn, điển hình là đợt hạn hán, thiếu tiết (khí hậu, giảm nhẹ thiên tai), hỗ trợ (cải tạo đất, nước nghiêm trọng ở các tỉnh Nam Trung bộ và hạn giữ và lọc nước, làm sạch không khí...) và văn hóa mặn lan rộng ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long (thăm quan học tập, du lịch...). Đối với sinh kế của hồi tháng 3, 4 năm 2016. Các chuyên gia cho rằng, 1 Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) 2 Trung tâm Phát triển Cộng đồng Sinh thái (VUSTA) Chuyên đề số II, tháng 7 năm 2016 7 BĐKH với sự thay đổi thành phần hóa học của khí như cách tiếp cận chủ đạo nhằm thích ứng và giảm quyển đang và sẽ gây ra tình trạng mất ĐDSH. nhẹ BĐKH cũng như tăng cường khả năng chống Như vậy, một mặt, ĐDSH đang bị suy giảm bởi chịu của cộng đồng và phải là một nội dụng quan các tác động kép từ phía con người (phát triển kinh trọng trong các chiến lược ứng phó cấp quốc gia tế -xã hội) và tự nhiên (BĐKH); mặt khác, ĐDSH (WB, 2010). suy giảm sẽ làm cho sinh kế, đời sống của cộng đồng Tuy nhiên, mỗi địa phương, mỗi lĩnh vực có các khó khăn hơn và làm giảm khả năng chống chịu của đặc trưng, đặc thù về riêng về tự nhiên, xã hội hay cộng đồng trước tác động của BĐKH. Ngược lại, các nguồn lực, mục tiêu ưu tiên... vì vậy cần cân nhắc ĐDSH tăng thì sinh kế cộng đồng bền vững hơn và áp dụng linh hoạt và kết hợp EbA với các cách tiế ...