Phương pháp làm 'sạch' bệnh cây có múi bằng kỹ thuật vi ghép mô

Một trong những trở ngại đối với sản xuất nhiều loại cây có múi là bệnh vàng lá greening (VLG), cùng một số bệnh virus và tương tự virus khiến sản lượng và chất lượng quả bị giảm sút. Từ thực tế này, hơn 10 năm qua, Viện Bảo vệ thực vật (BVTV) đã bắt tay vào nghiên cứu việc khắc phục loại bệnh này bằng công nghệ vi ghép đỉnh sinh trưởng... Theo khảo sát, hiện hầu hết các giống cây ăn quả đặc sản đều đang rơi vào tình trạng suy thoái như cam sành, quýt chum (Hà...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phương pháp làm “sạch” bệnh cây có múi bằng kỹ thuật vi ghép môPhương pháp làm “sạch” bệnh câycó múi bằng kỹ thuật vi ghép môMột trong những trở ngại đối với sản xuất nhiều loại cây cómúi là bệnh vàng lá greening (VLG), cùng một số bệnh virusvà tương tự virus khiến sản lượng và chất lượng quả bị giảmsút. Từ thực tế này, hơn 10 năm qua, Viện Bảo vệ thực vật(BVTV) đã bắt tay vào nghiên cứu việc khắc phục loại bệnhnày bằng công nghệ vi ghép đỉnh sinh trưởng...Theo khảo sát, hiện hầu hết các giống cây ăn quả đặc sản đềuđang rơi vào tình trạng suy thoái như cam sành, quýt chum (HàGiang), cam Canh, bưởi Diễn (Hà Nội), cam Xã Đoài, cam SôngCon (Nghệ An), bưởi Phúc Trạch, cam bù Hà Tĩnh, cam Bố Hạ(Bắc Giang)... Chính vì thế theo TS. Ngô Vĩnh Viễn- Phó Việntrưởng Viện BVTV: Việc tạo ra được những loại cây ăn quảkhông nhiễm bệnh có ý nghĩa hết sức quan trọng, bởi không chỉnâng cao được năng suất, chất lượng cây trồng, mà còn tạo rađược các loại cây sạch bệnh đáp ứng được thị trường xuấtkhẩu”.Kỹ thuật sản xuấtCông nghệ sản xuất cây có múi sạch bệnh bao gồm sử dụng kỹthuật vi ghép mô phân sinh của đỉnh sinh trưởng để làm sạchbệnh cho giống, chẩn đoán và kiểm tra cây giống bằng cácphương pháp phân tử bệnh cây như PCR, ELISA, sử dụng cácvật liệu mới trong sản xuất giống: hệ thống nhà lưới ba cấp vớikhung nhôm sắt có lưới chống côn trùng, dùng các giá thể từ cácchất hữu cơ thực vật (vỏ lạc, bã mía...) cộng với phân bón tổnghợp và cát sạch để trồng cây trong bầu...Để hoàn thiện công nghệ này, các nhà khoa học đã tiến hành xâydựng hệ thống nhà lưới ba cấp, trong đó nhà lưới cấp 1 chuyêndùng bảo quản cây giống gốc sạch bệnh (S0). Kỹ thuật vi ghépđỉnh sinh trưởng tạo ra được các cây S0. Những cây giống gốcsạch bệnh S0 được giữ và chăm sóc trong nhà lưới chống côntrùng cấp 1. Nhà lưới cấp 2 có chức năng bảo quản các cây S1nhân mắt ghép sạch bệnh. Những cây S0 cung cấp mắt ghép đểghép lên các gốc ghép thích hợp cho ra các cây S1, những câynày được bảo quản trong nhà lưới cấp 2 để nhân hàng loạt mắtghép sạch bệnh. Những cây S1 cũng được giám định bệnhthường kỳ 3 tháng/lần. Những cây dương tính tiếp tục được loạibỏ. Cây S1 sẽ được lấy mắt ghép để nhân giống trong 3 năm,sau đó phải thay đợt cây S1 mới. Nhà lưới cấp 3, sản xuất câygiống sạch bệnh để cung ứng cho sản xuất và bước vào giaiđoạn sản xuất cây giống sạch bệnh với các quy trình chính:Chuẩn bị gốc ghép: Chọn giống làm gốc ghép, có thể dùng bưởichua để làm gốc ghép cho các loại bưởi, dùng chấp hoặc cam 3lá để ghép cho các loại cam và quýt. Nền đất gieo hạt gốc ghép:gồm 1/3 đất màu + 1/3 cát vàng + 1/3 mùn hữu cơ được hấp khửtrùng bằng hơi nước nóng 1000C trong 60 phút. Kế đó tiến hànhgieo hạt, mật độ gieo khoảng 3x3cm, gieo xong lấp hạt lại bằngđất nhỏ mịn dày 1cm, sau đó dùng ván ấn chặt mặt luống, tướinước đủ ẩm hàng ngày.Chăm sóc cây con: Khi cây có 4 lá thật, bắt đầu phun phân bónlá để thúc cây sinh trưởng khoẻ (dùng loại phân bón lá có cácnguyên tố vi lượng). Cây con cao 12 - 15cm có 5 - 6 lá thật là đủtiêu chuẩn ra ngôi, cây được chuyển qua giai đoạn ra ngôi chờghép. Cây con gốc ghép được cấy vào các túi bầu polyetylenđựng hỗn hợp nuôi cây. Hỗn hợp trong túi bầu ươm cây congồm: 1/3 đất màu + 1/3 cát vàng + 1/3 mùn hữu cơ + 100g/bầuphân NPK. Cây gốc ghép phải có chiều cao 40- 50cm, đườngkính gốc đạt 0,3cm, cây mọc thẳng, khoẻ mạnh, không bị sâubệnh hại.Chuẩn bị mắt ghép: Mắt ghép phải được lấy từ các cây S1, chỉdùng mắt thức (mắt đã nổi rõ), không lấy mắt ghép trên cànhcòn non (cành phải được 3 tháng tuổi trở lên). Ghép theophương pháp mắt nhỏ có gỗ hoặc ghép nêm. Vị trí ghép cáchmặt bầu 20cm. Thời vụ ghép từ tháng 3- 10. Sau đó chuyển sanggiai đoạn chăm sóc cây sau ghép bằng cách tỉa bỏ chồi mọc ra từgốc ghép. Phân loại cây con theo từng lô đồng đều về sinhtrưởng để các cây không che khuất lẫn nhau. Bấm ngọn tạo tánngay từ khi chồi ghép cao 20 cm, có 5 - 6 lá, để lại 2 - 3 chồi tạocành cấp 1 sau này cho cây. Thường xuyên kiểm tra sâu bệnhhại để phòng trừ kịp thời.Đến nay, Viện BVTV đã sản xuất được một tập đoàn các giốngcây có múi sạch bệnh gồm các loại cam, quýt, bưởi tại Nghệ An,Tuyên Quang, Hà Giang với số lượng lên đến 145.000 cây/nămnhư cam sành, cam Bố Hạ, cam Canh, quýt chum, bưởi đường,quýt Bù, bưởi Phúc Trạch, bưởi Diễn, cam Mật...Những điểm cần chú ý1- Xây dựng hệ thống nhà lưới nhân cây giống cây có múi sạchbệnh cách vùng bệnh ít nhất 3km.2- Dùng nước nóng để xử lý hạt gốc ghép (550C trong 50 phút).3- Dùng mắt ghép sạch bệnh lấy từ vườn nhân mắt ghép S1.4- Không được đưa nguồn bệnh vào vườn ươm bằng bất cứ conđường nào.5- Xung quanh vườn ươm phải có hàng rào chắn gió.6- Không cho người lạ vào thăm, trừ khi họ đã được khử trùngdày dép, quần áo, mũ... 7- Khử trùng dụng cụ dao kéo trong quátrình làm việc trong nhà lưới bằng nước Javen 10%.8- Luôn luôn phân cách phần cũ và phần mới của vườn ươmhoặc các vùng gồm các cây k ...