Tham khảo tài liệu 'giáo trình bệnh cây đại cương part 10', khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh cây đại cương part 10
Cã lo¹i thùc vËt th−îng ®¼ng ký sinh chØ chuyªn ký sinh ë bé phËn rÔ c©y trång nh−
hä orobanchaceae, Scrophilariaceae. Cã lo¹i chØ ký sinh trªn c¸c bé phËn th©n c nh cña
c©y ký chñ nh− c¸c lo i t¬ hång (Cuscutaceae) v tÇm göi. Tuy nhiªn, còng cã lo¹i võa cã
thÓ ký sinh ë rÔ, võa cã thÓ ë th©n c nh nh− Santalaceae.
C©y trång khi bÞ ký sinh th× Ýt cã nh÷ng biÕn ®æi lín vÒ mÆt h×nh th¸i, nÕu cã th× chØ
ë vÞ trÝ m c©y ký sinh tiÕp gi¸p b¸m chÆt v c©y ký chñ cã hiÖn t−îng thay ®æi næi u s−ng
nh−ng vÒ mÆt sinh tr−ëng th× bÞ øc chÕ m¹nh biÓu hiÖn ra ngo i: c©y lín chËm, yÕu ít, l¸
bÞ kh« rông, qu¶ rông hoÆc ë trªn c¸c c nh bÞ ký sinh kh«ng cã qu¶, mét sè ®o¹n th©n
c nh hoÆc to n c©y dÇn dÇn bÞ kh« óa chÕt.
II. T¸c ®éng g©y h¹i cña thùc vËt th−îng ®¼ng ký sinh víi c©y
trång
T¸c ®éng cã h¹i c¬ b¶n cña thùc vËt th−îng ®¼ng ký sinh ®èi víi c©y ký chñ kh«ng
ph¶i l t¸c ®éng cña c¸c ®éc tè, còng kh«ng ph¶i l nã ® chiÕm ®o¹t hÕt tÊt c¶ nh÷ng vËt
chÊt dinh d−ìng cña c©y ký chñ, m chñ yÕu l phÇn lín n−íc trong c©y bÞ chiÕm ®o¹t l m
cho c¸c chøc n¨ng sinh lý v t¸c dông ®ång ho¸ cña c©y trång bÞ ph¸ ho¹i.
Mét sè lo¹i thùc vËt th−îng ®¼ng ký sinh chñ yÕu ph¸ ho¹i trªn c¸c c©y n«ng l©m
nghiÖp, c©y ¨n qu¶ th−êng thÊy ë n−íc ta l nh÷ng lo¹i thuéc hä Loranthaceae v
Cuscutaceae. C¸c lo¹i c©y tÇm göi nh− : Loranthus chinensis D.C, Loranthus parasiticus
(Linn) Merr, Loranthus sampsoni Hance th−êng sèng ký sinh trªn th©n, c nh c¸c c©y chÌ,
® o, mÝt, chanh, b−ëi v c¸c c©y gç rõng. §ã l nh÷ng lo¹i cã l¸ xanh, d¹ng h×nh c©y bôi
nhá, cã hoa qu¶ v h¹t. H¹t chÝn r¬i v i do giã, chim chãc m lan truyÒn ®i xa, b¸m trªn
th©n, c nh c©y gÆp ®iÒu kiÖn tèt, Èm −ít sÏ n¶y mÇm ®©m rÔ tiÕt ra dÞch nhên ph©n gi¶i m«
biÓu b× c©y, mäc ra c¸c vßi hót (rÔ gi¶) x©m nhËp v o tÇng vá c©y råi ®©m nh¸nh t¹o th nh
mét chïm “rÔ gi¶” lan réng trong líp vá c©y, vÒ sau l¹i tiÕp tôc ®©m ra nh÷ng vßi hót míi
chäc qua tÇng m« sinh tr−ëng v o tíi m¹ch gç. Tõ ®ã trë ®i nh÷ng vßi hót n y ph©n ho¸
th nh nh÷ng m¹ch dÉn nèi th«ng víi m¹ch dÉn cña c©y ký chñ do ®ã m hót ®−îc c¸c vËt
chÊt v« c¬ v n−íc do c©y ký chñ hót tõ ®Êt v c©y tÇm göi còng lín dÇn lªn tõ mÇm th nh
th©n l¸ xanh tèt.
Nh÷ng lo¹i thùc vËt th−îng ®¼ng ký sinh ho n to n th−êng gÆp trªn c¸c lo¹i c©y c¶i
b¾p, c©y cóc tÇn, v¶i, nh n, c©y chÌ l nh÷ng lo¹i t¬ hång Cuscuta v Cassytha. §ã l
nh÷ng lo¹i c©y kh«ng cã l¸ xanh, kh«ng cã rÔ, chØ cã th©n nhá l lo¹i th©n d©y leo, mÇu
h¬i v ng hoÆc hång nh¹t, cã qu¶ v h¹t. H¹t qua mét thêi gian tÜnh cã thÓ n¶y mÇm ë
trong ®Êt mäc ra mét ®o¹n mÇm m ®©m xuèng ®Êt b¸m chÆt trªn c¸c h¹t ®Êt, cßn ®o¹n
®Çu phÝa trªn v−¬n lªn ra xung quanh ®Ó t×m b¸m v o c©y ký chñ. Khi ® gÆp c©y ký chñ
v leo quÊn xung quanh th©n thi lËp tøc mäc ra c¸c vßi hót (d¹ng rÔ cäc) xuyªn v o trong
m« th©n c©y, chäc th«ng tíi c¸c bã m¹ch dÉn cña c©y ký chñ ®Ó b¾t ®Çu hót c¸c chÊt dinh
d−ìng v n−íc. Lóc n y ®o¹n d©y phÝa d−íi cña t¬ hång co teo l¹i, t¸ch l×a khái mÆt ®Êt v
tõ ®ã ta chØ cßn thÊy nh÷ng th©n d©y t¬ hång leo quÊn ch»ng chÞt l¬ löng ë trªn c©y ký
Trư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây ñ i cương --------------------------------------------------- 154
chñ. D©y t¬ hång ph¸t triÓn rÊt nhanh, cã thÓ bß leo tõ c©y n y sang c©y kh¸c. Do ®ã cã
thÓ thÊy tõng chßm lín c©y bÞ t¬ hång ph¸ ho¹i, l m cho c©y trång sinh tr−ëng yÕu, kh«
v ng, ®ång thêi d−íi t¸c ®éng cña chóng cã thÓ l m th nh c¸c u s−ng trªn chç bÞ h¹i.
C¸c lo¹i thùc vËt th−îng ®¼ng ký sinh mÆc dï so víi c¸c lo¹i bÖnh truyÒn nhiÔm
kh¸c th× Ýt phæ biÕn v Ýt t¸c h¹i h¬n nh−ng trong mét chõng mùc n o ®ã còng cã thÓ g©y
ra nh÷ng thiÖt h¹i nhÊt ®Þnh. VËy tuú theo tr−êng hîp cô thÓ m ph¶i tiÕn h nh c¸c biÖn
ph¸p trõ diÖt. CÇn c¾t bá nh÷ng c©y tÇm göi trªn th©n c nh. §èi víi nh÷ng chç bÞ t¬ hång
ph¸ ho¹i cÇn gì bá ®i, thu s¹ch ®em ®èt kh«ng ®Ó sãt l¹i nh÷ng mÈu th©n. CÇn c y ®Êt s©u
®Ó vïi lÊp c¸c h¹t t¬ hång xuèng líp ®Êt s©u l m cho mÊt søc n¶y mÇm. Trong nh÷ng
tr−êng hîp cÇn thiÕt nªn dïng c¸c lo¹i ho¸ chÊt ®Ó trõ phun Acsenit natri 30 kg/ha ho
trong 500 - 750 lÝt n−íc, phun dung dÞch 4% Dinitrophenolat amon, phun dung dÞch
Pentachlorephenolat natri 30 kg/ha ho trong 600 - 1000 lÝt n−íc, hoÆc dïng mét v i lo¹i
thuèc trõ cá kh¸c.
Trư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây ñ i cương --------------------------------------------------- 155
Phô lôc (thuèc b¶o vÖ thùc vËt)
Tªn ho¹t chÊt v tªn th−¬ng m¹i mét sè thuèc cã t¸c dông trõ c«n trïng chÝch hót
(RÖp, rÇy, bä phÊn, bä trÜ, vv...) m«i giíi truyÒn bÖnh virus h¹i c©y trång:
Acephate (TTM: Anitox 50SC; Binhmor 40EC; Lancer 4G, 40EC; Monster 40EC,
75WP; orthene 97Pellet; Viaphate 40EC, 75BHN).
Acetamiprid (TTM: Domosphi 20EC; Mopride 20WP; Mospilan 3EC, 20SP;
Otoxess 200SP).
Acrinathrin (TTM: Rufast 3 EC).
Alpha-cypermethrin (TTM: Alphacide 50EC; 100EC; Bestox 5 EC; Fastac 5EC;
Fastocide 5 EC; Motox 205EC, 5EC, 10EC; Vifast 5ND, 10SC;).
Amitraz (TTM: Mitac 20 EC).
Beta-cyfluthrin ( TTM: Buldock 025 EC).
Buprofezin (TTM: Aklaut 10 WP, Aperlaur 10 WP; Apolo 10WP, 25 WP; Applaud
10WP, 25 SC; Butal 10 WP; Butyl 10 WP, 40WDG, 400 SC; Difluent 10WP, 25 WP;
Encofezin 10 WP, 25 WP; Map-Judo 25 WP; Profezin 10 WP; Ranadi 10 WP; Viappla 10
WP): Carbaryl ( TTM: Sevin 43 FW, 85 S; Sebaryl 85 BHN).
Carbosulfan (TTM: Carbosan 25 EC; mashal 200 SC).
Chlorpyrifos ethyl (TTM: Chlorban 20 EC, 48 EC; Virofos 20EC).
Deltamethrin (TTM: Decis 2.5 EC).
Diafenthiuron (TTM: Pegasus 500SC).
Diazinon (TTM: Agrozinon 60EC; Basudin 10 G, 50 EC; Diaphos 10 G, 50 EC;
Diazol 10 G, 60 EC; Kayazinon 40 EC, 50 EC, 60 EC; Vibasu 40 ND, 50ND).
Dimethoate (TTM: Arriphos 40 E C; Bi-58 40EC; Bian 40 EC, 50EC; Binh -58 40
EC; Bini 58 40 EC; Bitox 40 EC, 50 EC; §imecie 40 EC; Dimenat 40 EC; Dithoate 40
EC; Fezmet 40 EC; Forgon 40 EC, 50 EC; Nugor 40 EC; Pyxoate 44 EC; Tigithion 40 ...