Giáo trình bệnh cây đại cương part 9

Tham khảo tài liệu 'giáo trình bệnh cây đại cương part 9', khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh cây đại cương part 9 B¶n th©n tuyÕn trïng c¶m nhiÔm, sau khi x©m nhËp v o rÔ còng b¾t ®Çu mét c¸ch nhanh chãng qu¸ tr×nh thay ®æi vÒ h×nh th¸i: c¬ thÓ chóng ph×nh ra v c¸c néi quan còng dÇn ®−îc ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña tuyÕn trïng trong rÔ tõ IJ2 tr¶i qua 3 lÇn lét x¸c v ®¹t ®Õn tr−ëng th nh. LÇn lét x¸c cuèi cïng l sù biÕn th¸i thËt sù ®èi víi con ®ùc, tõ d¹ng cuén gÊp khóc trong IJ4 chóng ®−îc në ra v cã d¹ng h×nh giun, trong khi ®ã con c¸i cã d¹ng h×nh trßn nh− qu¶ lª hay qu¶ chanh. TuyÕn trïng Meloidogyne spp. sinh s¶n b»ng 2 c¸ch: mét v i lo i sinh s¶n h÷u tÝnh-giao phèi b¾t buéc (amphimixis) v phÇn lín c¸c lo i sinh s¶n l−ìng tÝnh (parthenogenessis) kh«ng cÇn con ®ùc. §èi víi c¸c lo i h÷u tÝnh th× con ®ùc cÆp ®«i ngay víi con c¸i sau lÇn lét x¸c cuèi cïng. TuyÕn trïng sÇn rÔ cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr−êng trong ®ã c©y chñ, nhiÖt ®é v c¸c yÕu tè sinh th¸i ®Êt nh− ®é Èm, cÊu tróc ®Êt, ®é tho¸ng khÝ, ®é kiÒm,v.v... Cã thÓ ph©n biÖt 2 nhãm sinh th¸i liªn quan ®Õn nhiÖt ®é l nhãm −a nãng (c¸c lo i ®iÓn h×nh nh− M. incognita, M. javanica, M. exigua) v nhãm −a l¹nh (c¸c lo i ®iÓn h×nh nh− M. hapla, M. chitwooodi v cã thÓ c¶ M. naasi) liªn quan ®Õn pha chuyÓn hãa lipit cña tuyÕn trïng x¶y ra ë 100C. T¸c h¹i do tuyÕn trïng g©y ra ®èi víi c©y trång th−êng cã liªn quan ®Õn lo¹i ®Êt kiÒm, l m«i tr−êng t¹o ra c¸c sèc bÊt lîi (stress) cho thùc vËt. C¸c lo i quan träng M. incognita. L lo i phæ biÕn nhÊt, ký sinh g©y h¹i trªn nhiÒu c©y trång kh¸c nhau v ph©n bè trªn mét vïng ®Þa lý réng tõ 40 vÜ ®é b¾c ®Õn 33 vÜ ®é nam trªn ph¹m vi to n thÕ giíi. §©y còng l lo i ký sinh g©y h¹i phæ biÕn nhÊt trªn c©y trång ViÖt Nam, trong ®ã chóng ký sinh g©y h¹i phæ biÕn nhÊt ë: hå tiªu, c phª, c chua, bÝ ®á, ®u ®ñ, c¸c c©y hä c , hä ®Ëu, chuèi, v.v... M. javanica. L lo i phæ biÕn thø 2 sau lo i trªn v cã d¶i ph©n bè t−¬ng tù. §©y l lo i cã kh¶ n¨ng chÞu ®ùng qua mïa kh« h¹n trong thêi gian 3 - 6 th¸ng. ë ViÖt Nam, lo i n y ký sinh t−¬ng ®èi phæ biÕn sau lo i M. incognita, g©y h¹i chÝnh cho c¸c c©y l¹c, chuèi. M. arenaria. L lo i phæ biÕn thø 3 sau, ph©n bè kh¾p thÕ giíi gÇn gièng nh− c¸c lo i M. incognita v M. javanica. §©y còng l lo i ký sinh g©y h¹i t−¬ng ®èi phæ biÕn ë ViÖt Nam trªn c¸c c©y ®Ëu, l¹c. M. graminicola. Ký sinh g©y h¹i chÝnh cho lóa c¹n ë vïng nhiÖt ®íi v cËn nhiÖt ®íi (§«ng Nam ¸, Nam Phi, Mü). ë ta lo i n y ký sinh t−¬ng ®èi phæ biÕn trªn lóa c¹n (giai ®o¹n lóa non, khi ch−a ngËp n−íc) ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. 2. TuyÕn trïng b o nang Globodera spp. v Heterodera spp TuyÕn trïng b o nang (cyst nematodes) còng ®−îc coi l mét trong nh÷ng nhãm ký sinh quan träng trong n«ng nghiÖp, ph©n bè réng kh¾p thÕ giíi, ®Æc biÖt ë vïng «n ®íi. HiÖn nay thÕ giíi ® ph¸t hiÖn kho¶ng 60 lo i, trong ®ã cã mét sè lo i ph©n bè réng nh− Heterodera avenae, H. crucierae, H. glycine v H. trifolii. §Æc biÖt 2 lo i tuyÕn trïng b o nang khoai t©y l Globodera rostochiensis v G. papilla ph©n bè réng v g©y h¹i kh¾p thÕ Trư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây ñ i cương --------------------------------------------------- 137 giíi. Mét sè lo i chØ ph©n bè giíi h¹n ë vïng khÝ hËu nãng nh− H. sacchari trªn c©y mÝa v lóa v H. oryzae trªn lóa v chuèi. C¸c lo i kh¸c th−êng cã diÖn ph©n bè hÑp. Cho ®Õn nay ch−a ph¸t hiÖn thÊy lo¹i tuyÕn trïng n y ë c©y trång ViÖt Nam nãi chung v khoai t©y nãi riªng, trõ mét sè ph¸t hiÖn vÒ sù cã mÆt cña nhãm tuyÕn trïng n y ë c©y rõng ViÖt Nam. MÆc dï vËy, theo chóng t«i, cÇn ®Ò phßng kh¶ n¨ng lan cña chóng tõ ngo i v o n−íc ta. §Æc tr−ng sinh häc ë hÇu hÕt c¸c lo i tuyÕn trïng Heterodera Êu trïng në ra tõ trøng v tÊn c«ng c©y chñ bëi sù kÝch thÝch b»ng c¸c chÊt tiÕt ra cña rÔ thùc vËt chñ. Tuy nhiªn, mét sè yÕu tè kh¸c nh− ®é Èm cña ®Êt, ®é tho¸ng khÝ, nhiÖt ®é v tËp tÝnh nghØ còng cã vai trß quan träng ®Õn mïa në cña Êu trïng tuæi 2. Khi Êu trïng tuæi 2 (IJ2) në ra tõ trøng, chóng di chuyÓn vÒ phÝa rÔ vËt chñ v t×m ra ®iÓm thÝch hîp th−êng ®Ønh rÔ hoÆc chåi bªn n¬i sinh ra rÔ con ®Ó x©m nhËp v o trong rÔ. Sau khi x©m nhËp tuyÕn trïng di chuyÓn theo v¸ch gi÷a c¸c tÕ b o vá rÔ vÒ phÝa m¹ch dÉn, gÇn víi phÇn gç s¬ cÊp. T¹i ®©y tuyÕn trïng dïng kim hót ch©m chäc c¸c tÕ b o bao quanh cho ®Õn khi ®iÓm dinh d−ìng ®−îc lùa chän v tiÕt men tiªu hãa cña tuyÕn thùc qu¶n l−ng v o tÕ b o t¹o th nh c¸c tÕ b o sinh d−ìng. Sau khi dinh d−ìng tuyÕn trïng ph×nh ra rÊt nhanh v lÇn lét x¸c cuèi cïng còng ®−îc kÕt thóc, h×nh th nh con c¸i d¹ng bÐo phÞ h×nh cÇu v con ®ùc h×nh giun. Con c¸i chøa ®Çy trøng v trë th nh mét bäc trøng gäi l nang (cyst) khi chÕt. Sau ®ã vïng hËu m«n bÞ chäc thñng khi IJ2 në ra tõ trøng. Thêi gian ®Ó ho n th nh mét vßng ®êi nh− vËy kho¶ng 30 ng y, phô thuéc v o ®iÒu kiÖn m«i tr−êng. HÇu hÕt c¸c lo i tuyÕn trïng b o nang sinh s¶n h÷u tÝnh b»ng kiÓu giao phèi b¾t buét. Ngo¹i lÖ lo i H. trifolii kh«ng cã con ®ùc v sinh s¶n kiÓu l−ìng tÝnh. Con ®ùc cña c¸c lo i h÷u tÝnh ®−îc hÊp dÉn t×m con c¸i b»ng c¸c chÊt dÉn dô ®−îc con c¸i tiÕt ra. Sù giao phèi cã thÓ x¶y mét v i lÇn cho mçi thÕ hÖ. Tû lÖ giíi tÝnh kh«ng c©n b»ng cã thÓ do tû lÖ chÕt kh¸c nhau trong nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña m«i tr−êng. Con c¸i th−êng chÕt khi l−îng thøc ¨n gi¶m sót v kh¶ n¨ng c¹nh tranh gi nh n¬i dinh d−ìng bÞ gi¶m. Con ®ùc cÇn Ýt thøc ¨n h¬n con c¸i v chÞu ®ùng tèt h¬n trong quÇn thÓ lín. NhiÖt ®é v ®é Èm l yÕu tè ¶nh h−ëng quan träng ®Õn sù në cña IJ2 ë mét sè lo i. C¸c lo i kh¸c nhau cã kh¶ n¨ng thÝch nghi kh¸c nhau ®èi víi nhiÖt ®é v ®iÒu kiÖn kh« cña ®Êt. NhiÖt ®é thay ®æi lu©n phiªn l yÕu tè quan träng kÝch thÝch sù në cña c¸c lo i Globodera rostochiensis v Heterodera avenae. C¸c lo i quan träng G. rostochiensis v G. papilla. L hai lo i tuyÕn trïng b o nang khoai t©y l nh−ng lo i g©y h¹i chÝnh v rÊt quan träng cho khoai t©y ë vïng «n ®íi. Tuy vËy, c¸c lo i n y còng cã thÓ gÆp ë c¸c vïng kh¸c cña thÕ giíi. Nguån gèc ph©n bè cña tuyÕ ...