Giáo trình bệnh cây đại cương part 8

Tham khảo tài liệu 'giáo trình bệnh cây đại cương part 8', khoa học tự nhiên, nông - lâm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh cây đại cương part 8 (Menbracidae), hä bä phÊn (Aleyrodidae), hä rÖp gi¶ (Pseudococcidae). C¸c bé, hä c«n trïng gåm rÊt nhiÒu lo i. Theo A.Gibbs v B. Harrison (1976) cã kho¶ng 400 lo i v cã thÓ truyÒn h¬n 200 virus kh¸c nhau g©y nhiÒu bÖnh h¹i c©y trång. ChØ riªng rÖp ® o (Myzus persicae) thuéc hä rÖp muéi ® cã thÓ truyÒn tíi 60 bÖnh virus. C¸c lo i rÖp, bä rÇy, bä phÊn,v.v... phÇn lín ®Òu chÝch hót dÞch chøa virus tõ bã m¹ch phloem cña c©y, virus ®−îc truyÒn cã thÓ thuéc nhãm bÒn v÷ng, kh«ng bÒn v÷ng hay nöa bÒn v÷ng tuú thuéc ®Æc tÝnh cña virus thuéc nhãm n o v mèi quan hÖ gi÷a chóng víi c«n trïng. Cã lo i rÖp cã thÓ truyÒn c¶ 3 lo i virus thuéc 3 nhãm, cã lo i chØ truyÒn 1 virus thuéc mét nhãm, ®iÒu n y phô thuéc v o mèi quan hÖ sinh häc gi÷a c«n trïng v virus. Cã lo i rÖp khi hót virus persistant nã cã thÓ gi÷ virus c¶ ®êi trong c¬ thÓ, song khi hót virus non - persistant nã chØ gi÷ virus ë tuyÕn n−íc bät trong kho¶ng 15 gi©y ®Õn 30 phót nh− rÖp ® o, bä rÇy (Nephotettix apicalis) cã thÓ gi÷ virus bÖnh lóa lïn qua c¬ thÓ c¶ ®êi v cã thÓ truyÒn qua trøng tíi 7 ®êi sau. Tuæi cña c«n trïng còng rÊt quan träng, nãi chung c¸c c«n trïng tõ tuæi 3 - 5 cã kh¶ n¨ng truyÒn bÖnh nhiÒu h¬n c¸c c«n trïng cßn non. c) NhÖn truyÒn virus thùc vËt NhÖn thuéc lo i t¸m ch©n, chóng cã mËt ®é kh¸ cao trªn c¸c c©y ký chñ nh−ng ph¹m vi ký chñ cña nhÖn hÑp h¬n c¸c lo i c«n trïng kh¸c. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶, nhÖn l m«i giíi truyÒn mét sè lo i thuéc hä eriophyidae, cã kÝch th−íc kho¶ng 0,2mm, ®©y l nh÷ng lo i nhÖn rÊt nhá v cã ph¹m vi ký chñ hÑp. Lo i nhÖn hä Tetranyhidae cã kÝch th−íc d−íi 1mm cã ph¹m vi ký chñ kh¸ réng. Lo i Tetranychus telarius (Schultz, 1963) hay lo i T. urticac (Koch) cã thÓ truyÒn virus PVY. Lo i nhÖn Aceria tulipae truyÒn virus g©y bÖnh kh¶m säc l¸ lóa m×, chóng cã thÓ chÝch hót trong 15 phót. Virus kh«ng truyÒn qua trøng nhÖn (Slykhui, 1955). d) Virus truyÒn bÖnh nhê tuyÕn trïng Cã h¬n 20 virus ®−îc truyÒn nhê tuyÕn trïng, c¸c gièng Trichodorus, Paratrichodorus, Longidorus gièng Xiphinema... C¸c lo i tuyÕn trïng th−êng truyÒn nh÷ng virus kh«ng bÒn v÷ng nh− bÖnh ho¸ n©u sím ®Ëu H Lan (Pea early browning), bÖnh gißn l¸ thuèc l¸ (Tabacco rattle virus) truyÒn bÖnh b»ng nh÷ng tuyÕn trïng tr−ëng th nh cña hai gièng Trichodorus v Paratrichodorus. Mét sè gièng tuyÕn trïng cã thÓ gi÷ trong cã thÓ chóng mét thêi gian kh¸ d i, mét v i th¸ng thËm chÝ h ng n¨m (Van Hoof, 1970). C¸c nhãm Tobraviruses, Nepoviruses l nh÷ng nhãm virus th−êng truyÒn bÖnh nhê tuyÕn trïng. e) BÖnh virus truyÒn nhê nÊm Mét sè lo i nÊm g©y bÖnh c©y, trong qu¸ tr×nh g©y bÖnh x©m nhËp v o c©y khoÎ cã kh¶ n¨ng mang theo virus thùc vËt x©m nhËp v g©y bÖnh cho c©y, ®Æc biÖt l c¸c lo i nÊm Trư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây ñ i cương --------------------------------------------------- 120 sèng d−íi ®Êt nh− nÊm Olipidium, Polymyxa v Spongospora. C¸c nÊm n y th−êng sinh b o tö ®éng (zoospore) ®Ó x©m nhËp v o rÔ c©y khoÎ v g©y bÖnh cho c©y. NÊm Olipidium th−êng truyÒn c¸c lo¹i bÖnh virus: -Virus g©y ®èm chÕt ho¹i thuèc l¸ (Tabacco necrotic virus) -Virus g©y ®èm chÕt ho¹i d−a chuét (Cucumber necrotic virus) -Virus cßi cäc c©y thuèc l¸ (Tabacco stunt virus) NÊm Polymyxa truyÒn bÖnh kh¶m l¸ lóa m× (Wheat mosaic virus) v bÖnh ®èm chÕt v ng g©n c©y cñ c¶i ®−êng (Beet necrotic yellow vein virus). NÊm Spongospora truyÒn bÖnh qu¾t ngän khoai t©y (Potato moptop virus). f) Virus truyÒn bÖnh b»ng d©y t¬ hång Qu¸ tr×nh truyÒn bÖnh n y th−êng x¶y ra chËm, nã phô thuéc v o sù sinh tr−ëng v ph¸t triÓn cña c©y t¬ hång. Trong tr−êng hîp c©y t¬ hång ph¸t triÓn trªn c©y bÖnh nhanh v mäc lan sang c©y khoÎ sím th× bÖnh còng cã thÓ l©y nhanh, ng−îc l¹i, c©y t¬ hång ph¸t triÓn chËm trªn c©y bÖnh th× viÖc truyÒn bÖnh sÏ kÐo d i. Thêi gian kÐo d i tõ 5 – 6 th¸ng hoÆc l©u h¬n. BÖnh th−êng l©y ë cay d¹i, c©y lÊy gç, c©y ¨n qu¶. IX. Phßng trõ bÖnh virus h¹i thùc vËt HiÖn nay trªn thÕ giíi ng−êi ta ® ph¸t hiÖn ra kho¶ng 650 lo¹i virus h¹i thùc vËt (Yohashiro v ctv, 1991), trong ®ã cã nhiÒu bÖnh h¹i cã ý nghÜa kinh tÕ. BÖnh virus kh«ng chØ l m gi¶m n¨ng suÊt c©y trång m cßn l mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y tho¸i ho¸ gièng c©y trång. Theo Reesman A. J., 1970 ë ch©u ¢u virus cuèn l¸ l m gi¶m n¨ng suÊt 50%, virus Y v virus A l m gi¶m n¨ng suÊt 50% víi triÖu chøng nÆng, virus X v virus S l m gi¶m n¨ng suÊt 25%. BÖnh virus h¹i c chua l m gi¶m n¨ng suÊt tõ 15 – 25% (Broadbent, 1976), bÖnh virus h¹i thuèc l¸ l m gi¶m thiÖt h¹i 5,2 triÖu ®« la trong n¨m 1978 t¹i nam Carolina (Gooding v Main, 1981). BÖnh kh¶m l¸ c©y ngò cèc g©y thiÖt h¹i −íc tÝnh tõ 3 – 14 triÖu USD (Sill v ctv, 1955) ë Mü. BÖnh Tungro ë Philipines n¨m 1971 ® g©y thiÖt h¹i trªn nöa triÖu tÊn thãc,v.v. §èi víi c©y l©u n¨m nh− cam, chanh, mËn, lª, t¸o bÖnh virus kh«ng nh÷ng l m mÊt hoÆc gi¶m n¨ng suÊt, chÊt l−îng qu¶ m cßn l nguån bÖnh nguy hiÓm cho nh÷ng n¨m sau. Virus cã thÓ truyÒn qua tiÕp xóc cã häc, qua h¹t gièng, hom gièng, nu«i cÊy m«, c«n trïng m«i giíi, nÊm, tuyÕn trïng, thùc vËt th−îng ®¼ng ký sinh,... Do tÝnh chÊt g©y h¹i chñ yÕu trong hÖ m¹ch dÉn, kh¶ n¨ng ph¸t t¸n nhanh chãng qua con ®−êng trao ®æi gièng v sù truyÒn lan cña c«n trïng m«i giíi nªn bÖnh cã møc ®é ph¸t triÓn m¹nh, dÔ g©y th nh dÞch. §©y l mét trong nh÷ng lo¹i bÖnh khã phßng trõ, c¸c biÖn ph¸p ho¸ häc Ýt cã t¸c dông. 9.1. C¸c biÖn ph¸p phßng trõ bÖnh virus h¹i thùc vËt Trªn thÕ giíi nhiÒu biÖn ph¸p phßng trõ bÖnh virus h¹i thùc vËt ® ®−îc ¸p dông nh− lo¹i bá nguån bÖnh, tiªu diÖt c«n trïng m«i giíi, diÖt cá d¹i, lu©n canh c©y trång, dïng Trư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây ñ i cương --------------------------------------------------- 121 gièng s¹ch bÖnh hoÆc gièng chèng bÖnh, chÞu bÖnh. Dùa v o ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i virus g©y h¹i, ®Æc tÝnh c©y trång ng−êi ta ® ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p phßng trõ cho tõng nhãm bÖnh theo kh¶ n¨ng t ...