Phương tiện ngôn ngữ thể hiện cảm xúc tích cực trong các tác phẩm văn học của Marc Levy

Đề tài nghiên cứu tập trung tìm hiểu các phương tiện ngôn ngữ thể hiện ý niệm cảm xúc tích cực trong một số tác phẩm văn học tiếng Pháp của Marc Levy dưới góc nhìn của ngôn ngữ học tri nhận trên cơ sở phân tích định tính và định lượng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phương tiện ngôn ngữ thể hiện cảm xúc tích cực trong các tác phẩm văn học của Marc Levyv TRAO ĐỔI PHƯƠNG TIỆN NGÔN NGỮ THỂ HIỆN CẢM XÚC TÍCH CỰC TRONG CÁC TÁC PHẨM VĂN HỌC CỦA MARC LEVY NGUYỄN HỮU TÂM THU* * Đại học Ngoại ngữ - ĐH Đà Nẵng  nhtthu@ufl.udn.vn Ngày nhận bài: 10/5/2018; ngày sửa chữa: 23/6/2018; ngày duyệt đăng: 20/8/2018 (Nghiên cứu này thuộc đề tài mã số B2016-DN05-07 do Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Đại học Đà Nẵng tài trợ) TÓM TẮT Trong thực tế giảng dạy tiếng Pháp, đặc biệt là dạy đọc hiểu các trích đoạn văn học và việc học bộ môn văn học Pháp, chúng tôi nhận thấy sinh viên gặp rất nhiều khó khăn trong việc hiểu đúng các ngữ đoạn thể hiện cảm xúc của nhân vật. Trong khi đó, ý niệm cảm xúc được thể hiện một cách đa dạng thông qua ngôn ngữ. Đôi khi một động từ chỉ hành động hay một đoạn tả cảnh xung quanh nhân vật cũng có tác dụng mô tả tâm trạng, tình cảm, cảm xúc của nhân vật trong ngữ cảnh cụ thể đó. Đề tài nghiên cứu tập trung tìm hiểu các phương tiện ngôn ngữ thể hiện ý niệm cảm xúc tích cực trong một số tác phẩm văn học tiếng Pháp của Marc Levy dưới góc nhìn củangôn ngữ học tri nhận trên cơ sở phân tích định tính và định lượng. Từ khóa: ẩn dụ ý niệm, cảm xúc tích cực, ngữ dụng, ngữ nghĩa, phương tiện ngôn ngữ 1. ĐẶT VẤN ĐỀ vật trong các đoạn trích. Cảm xúc được thể hiện đa dạng trong ngôn ngữ, đôi khi chỉ một từ đơn lẻ Việc học ngoại ngữ đòi hỏi người học có các cũng có thể diễn tả đầy đủ cảm xúc nhân vật trongkiến thức về mặt ngôn ngữ đồng thời cũng phải một ngữ cảnh cụ thể. Trong trường hợp khác, mộtnắm bắt các yếu tố ngoài ngôn ngữ, phi ngôn ngữ động từ chỉ hành động hay một đoạn tả cảnh xungđể có thể hiểu đúng điều người khác muốn diễn đạt. quanh cũng có tác dụng mô tả tâm trạng, tình cảm, cảm xúc của nhân vật trong ngữ cảnh đó. Trong quá trình giảng dạy tiếng Pháp, đặc biệtlà trong bộ môn Văn học Pháp, chúng tôi nhận thấy Trong khuôn khổ báo cáo này, chúng tôi tậprằng, sinh viên gặp nhiều khó khăn trong việc đọc trung tìm hiểu cách thức thể hiện ý niệm cảm xúchiểu các trích đoạn văn học dẫn đến việc không tích cực trong tiếng Pháp dưới góc nhìn ngôn ngữhoàn thành các yêu cầu môn học đặt ra. Yếu tố gây học tri nhận dựa trên cứ liệu trích từ hai tác phẩmcản trở cho sinh viên nhiều nhất trong trường hợp văn học của Marc Levy (Et si c’était vrai… và Oùnày là các cấu trúc chỉ tình cảm, cảm xúc của nhân es-tu?). KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ76 Số 15 - 9/2018 TRAO ĐỔI v 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Phương tiện biểu đạt 2.1. Cơ sở lý luận Các nhà ngôn ngữ học theo định hướng ẩn dụ tri nhận phân biệt 4 nhóm ẩn dụ ý niệm cơ bản sau đây: 2.1.1. Ngôn ngữ học tri nhận Ẩn dụ ý niệm cấu trúc (métaphore structurelle); Khái niệm Ẩn dụ ý niệm bản thể (métaphore ontologique): Ngôn ngữ học tri nhận (NNHTN) phát triển ẩn dụ vật thể (métaphore d’entités) hay ẩn dụtừ những năm 1980 dựa trên ảnh hưởng của các chất (métaphore de substance), ẩn dụ vật chứangành học thuộc khoa học tri nhận. Lý Toàn Thắng (métaphore du contenant), nhân cách hóa (la(2009) định nghĩa NNHTN “là một trường phái personnification);ngôn ngữ học hiện đại, tiến hành nghiên cứu ngônngữ trên cơ sở vốn kinh nghiệm về sự cảm thụ của Ẩn dụ ý niệm định hướng (métaphore orientationnelle);con người về thế giới khách quan cũng như cáicách thức mà con người tri giác và ý niệm hóa các Ẩn dụ ý niệm đường dẫn(métaphore du conduit).sự vật và sự tình của thế giới khách quan đó”. • Ẩn dụ ý niệm cấu trúc Theo Trần Văn Cơ (2008), “đối tượng nghiêncứu chính là mối quan hệ giữa ngôn ngữ và các quá Trần Văn Cơ (2007) định nghĩa ẩn dụ cấu trúctrình tư duy của con người trên cơ sở kinh nghiệm là loại ẩn dụ khi nghĩa (hoặc giá trị) của một từvà suy luận logic”. Hay nói cách khác, năng lực tri (hay một biểu thức) này được hiểu (được đánh giá)nhận của con ng ...