Quan điểm về khởi nghiệp sáng tạo nhìn từ kinh nghiệm thế giới và khuyến nghị cho Việt Nam

Bài viết sẽ nêu những quan điểm, đặc điểm về vấn đề khởi nghiệp, đồng thời phân tích, đánh giá những kết quả tìm hiểu kinh nghiệm về khởi nghiệp dẫn tới thành công của một số hệ sinh thái khởi nghiệp trên thế giới, từ đó đưa ra những đề xuất cụ thể để tạo ra môi trường thuận lợi cho hoạt động của startup tại Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quan điểm về khởi nghiệp sáng tạo nhìn từ kinh nghiệm thế giới và khuyến nghị cho Việt Nam QUAN ĐIỂM VỀ KHỞI NGHIỆP SÁNG TẠO NHÌN TỪ KINH NGHIỆM THẾ GIỚI VÀ KHUYẾN NGHỊ CHO VIỆT NAM Võ Thị Vân Khánh* 1 TÓM TẮT: Để khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thành công cần một môi trường “vườn ươm” để các “hạt giống” là các kết quả nghiên cứu có điều kiện “nảy mầm”. Môi trường này được gọi là hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, giúp các Doanh nghiệp khởi nghiệp (DNKN) phát triển. Tuy nhiên hiện nay, DNKN Việt Nam còn gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều DNKN cho rằng, họ rất cần những hỗ trợ ban đầu về dịch vụ, tài chính (vốn) để biến ý tưởng thành mô hình, sản phẩm. Bên cạnh đó, DNKN gặp phải khó khăn từ chính thủ tục hành chính, trong việc thương mại hóa sản phẩm ra thị trường. Đối với các nhà đầu tư mạo hiểm, thủ tục còn phức tạp, chưa có chính sách, cơ chế khuyến khích các nhà đầu tư, các quy định về đầu tư mạo hiểm vốn là thành phần cốt yếu trong hệ sinh thái khởi nghiệp chưa được rõ nét… Bài viết sẽ nêu những quan điểm, đặc điểm về vấn đề khởi nghiệp, đồng thời phân tích, đánh giá những kết quả tìm hiểu kinh nghiệm về khởi nghiệp dẫn tới thành công của một số hệ sinh thái khởi nghiệp trên thế giới, từ đó đưa ra những đề xuất cụ thể để tạo ra môi trường thuận lợi cho hoạt động của startup tại Việt Nam Từ khóa: Khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp khởi nghiệp, hệ sinh thái khởi nghiệp 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Quan điểm về hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở các nước: Hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của một cá nhân, tổ chức hay có thể gọi là Doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (DNKNĐMST) là một khái niệm chung để hiểu là doanh nghiệp mới thành lập hoạt động kinh doanh dịch vụ sản phẩm sáng tạo hoặc chưa thành lập nhưng đang nghiên cứu, triển khai và có kế hoạch kinh doanh ý tưởng sáng tạo mới. Khái niệm về DNKNĐMST ở mỗi quốc gia mặc dù có các cách gọi khác nhau, nhưng đều được hiểu là doanh nghiệp hoạt động trên nền tảng các công nghệ mới. Ở Chi Lê, DNKNĐMST là những công ty có tiềm năng tăng trưởng mạnh mẽ, Peru và Colombia thì xác định dựa trên khả năng hoạt động của doanh nghiệp dựa vào công nghệ thông tin và truyền thông. Singapore xác định doanh nghiệp có hoạt động tập trung vào những ngành, lĩnh vực mà Chính phủ định hướng có mức độ tăng trưởng nhanh như y tế (sinh hóa), công nghệ thông tin, công nghệ đổi mới sáng tạo, công nghiệp bán lẻ, công nghệ tài chính, giáo dục (đào tạo chuyên nghiệp). Còn ở Mỹ, KNĐMST là mang tính chất định hướng công nghệ, có tiềm năng tăng trưởng cao nhưng cũng có nguy cơ rủi ro cao. Theo nghiên cứu của Marmer, Hermann và Berman (2011)1, tiến trình khởi nghiệp gồm 6 bước: (1) 2 Khám phá; (ii) Xác nhận; (iii) HIệu quả; (iv) Quy mô; (v) Tối đa hóa lợi nhuận và (vi) Gia hạn hoặc từ chối. Bài học kinh nghiệm từ nghiên cứu này cho thấy: giai đoạn Khám phá luôn mất nhiều thời gian hơn các giai đoạn còn lại để định hình nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng đối với sản phẩm. Đây cũng là giai đoạn cần vốn để thực hiện, mặc dù số vốn cần thiết cho giai đoạn Khám phá không nhiều (số vốn tăng trong giai đoạn Xác nhận và không có sự thay đổi trong giai đoạn HIệu quả, nhưng sẽ là lớn nhất ở giai đoạn mở * Khoa Quản trị kinh doanh, Học viện Tài chính, Hà Nội, Việt Nam. Tel.: +8498371788,3 E-mail address: thanhhuyenqttc.vcu@gmail.com 1 Startup Genome Report – A new framework for understanding why startups succed – copyright 2011 794 HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC TẾ KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO QUỐC GIA rộng Quy mô), tuy nhiên do chưa định hình sản phẩm và mới chỉ là giai đoạn khởi đầu, ý tưởng nên doanh nghiệp rất khó có thể kêu gọi được vốn để thực hiện giai đoạn này. Theo nghiên cứu của Cvijanovie và Sruk (2008), DNKNĐMST phải trải qua 5 giai đoạn: thử nghiệm, khởi nghiệp, mở rộng, tái cấp vốn, bán một phần doanh nghiệp. Trong giai đoạn đầu, vốn thường từ các sáng lập viên, bạn bè hay gia đình, khoản vay từ các quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc doanh nghiệp phi tài chính. Điều này cũng được khẳng định trong kết quả nghiên cứu của Sanyal và L.Mann (2010)1. 2. ĐẶC ĐIỂM CỦA HOẠT ĐỘNG KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO DNKNĐMST cũng có các đặc điểm như các doanh nghiệp truyền thống, song cũng có những đặc điểm riêng. Cụ thể: Tính đột phá, sáng tạo: DNKNĐMST được hình thành dựa trên sự đột phát, sáng tạo. Tính đột phá, sáng tạo thể hiện ở điểm DNKNĐMST tạo ra một sản phẩm khác biệt, chưa từng có trên thị trường, hoặc tạo ra một giá trị tốt hơn so với những thứ có sẵn hoặc đi vào những ngành nghề lĩnh vực chưa từng có tiền lệ trước đây. Như vậy, so với doanh nghiệp truyền thống, để hình thành DNKNĐMST cần phải có ý tưởng và có thời gian nuôi dưỡng ý tưởng, thử nghiệm ý tưởng trên thị trường. Trong khi DNKNĐMST – đặc biệt là một cá nhân khởi nghiệp rất cần có vốn, cơ sở vật chất để thực hiện. Tính tăng trưởng: Đối với một doanh nghiệp truyền thống từ khi mới thành lập cũng cần phải trải qua giai đoạn 6 bước như nghiên cứu của Marmer, Hermann và Berman (2011). Đối với DNKNĐMST cũng cần phải trải qua các bước tương tự. Tuy nhiên, ở giai đoạn Quy mô trở đi, tốc độ tăng trưởng của DNKNĐMST sẽ rất nhanh so với doanh nghiệp truyền thống. Đây cũng là giai đoạn doanh nghiệp cần nhiều vốn để thực hiện. Tính rủi ro: DNKNĐMST xuất phát điểm từ thực hiện ý tưởng kinh doanh mới nên có độ rủi ro cao hơn so với các doanh nghiệp khác. Mức độ thành công của DNKNĐMST thấp. Nguyên nhân dẫn đến mức độ rủi ro cao có thể là do thị trường, thiếu vốn, do trình độ quản trị, nguồn nhân lực, mô hình đội nhóm làm việc,… Đó cũng là vấn đề gây e ngại cho nhà đầu tư khi quyết định đầu ...