Quan hệ giữa pháp luật với hương ước trong quản lý làng xã dưới triều Nguyễn (1802-1884)

Bài viết trình bày nhà nước chú trọng tổ chức bộ máy quản lý nhà nước làng xã; mối quan hệ giữa pháp luật với các hương ước, lệ làng và mô hình quản lý làng xã dưới thời phong kiến theo cơ chế kép.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quan hệ giữa pháp luật với hương ước trong quản lý làng xã dưới triều Nguyễn (1802-1884)QUAN HE GIUA PHAP LUAT V 6 l H U C W G U d C TRONG QUAN LY LANG X A D U 6 l TRIEU NGUYEN (X80Z-I884) PHAM THI NGOC THU NGUYEN DUY BINH HUtNH BA L O C L ang xa Viet Nam mdt thtfc the xa hdi dac biet, la te bao quan trgng ddivdi sfl ton tai va phat trien cua dat ntfdc. Vi Vua Gia Long xac dinh rat rd vi tri, vai trd cua lang xa trong Chieu dinh dieu Id htfdng dang cho cac xa dan Bic Ha: Ntfdcvay, cac nha ntfdc quan chu Viet Nam ludn la hgp cac lang ma thanh. Ttf lang ma d^ncd nhtfng chii trtfdng, chinh sach va qui ntfdc, day dan nen tuc, vtfdng chinh Idydinh chat che n h i m thtfc hien quan ly lang lang lam trtfdc (1). Giai doan ttf 1802 denxa mdt each hieu qua. Md hinh quan Iy 1830, de quan ly lang xa, nha ntfdc da tienlang xa dUdi thdi phong kien dtfdc td chtfc hanh vide kiem tra hg tich b Bac Thanh, sotheo mdt cd che kep, chinh quyen b lang xa lieu cho biet co 23 phu, 100 huyen, 848vtfa do nha ntfdc td chflc, quan Iy theo qui tdng, 6.280 xa, thon, phtfdng, van, trai,djnh, nha ntfdc lai cho phep lang xa cd sach. Sddinh thtfc nap la 193.389 ngtfdi. Soquyen ttf quan; nha ntfdc dung phap luat de dinh trong so thUdng hanh cila trieu Le laquan Iy, lai cho phep lang xa sil dung 268.990 ngtfdi, den khi lam lai hg tich, dannhtfng qui tfdc le lang Iam cdng eu dieu nhieu ngtfdi gian xao, khai so khdng thUc.hanhd lang... So dang len, vua (Gia Long) thay so dinh kem di khdng b i n g long, nhtfng nghi nfldc Xuat phap ttf ed che quan ly co truyen mdi binh dinh, chinh tri nen rdng rai, ndnneu tren, khi nghien ctfu ve quan ly lang tam de dd (2). Ve to chtfc xa d tridu vua Giaxa dtfdi trieu Nguyin, tac gia mudn tra ldi Long, Vu Qudc Thdng nhan dinh: hoang decau hdi, trieu Nguyin da xii ly nhtf the Gia Long tranh dgng den cac cd chd xa, conao mdi quan he gitfa phep vua va le the bdi Ie cd che xa ay da trai qua mgt sUlang trong quan ly lang xa Viet Nam b tien hda lau dai, dat tdi mdt ddn vi on dinh.the ky XIX? Theo dd, nhflng ngtfdi dtfng dau cac xa, hay 1. Nha nitdc chii t r o n g t o chufc bo xa trudng dtfdc b i u len bdi ngtfdi dan trongm a y q u a n ly l a n g xa xa ciia hg (3).* TS. Khoa Lich sii • Trtfdng DHKHXH&NV - DHQG Tp, HCM PGS.TS. Khoa Lich sif - Trtfdng DHSP Ha Noi•• ThS. Khoa Lich sil - TrUdng DHKHXH&NV- DHQG Tp. HCMQuan h& giiJra phAp luat vcri huong u6c... Ttf 1831 ddn 1945, trigu Nguydn da b i t lam viec dtfdc 3 nam xet ra gidi giang thitay vdo vide to chtfc, eung co quyen ltfc ciia tau xin khen thtfdng, ngtfdi nao hdn kemminh trong ca ntfdc, ddc bidt la cd nhtfng tham d thi each di (5).chinh sdch cu thi vdi viec quan ly lang xa. Nha nfldc quy dinh chat che viec b i u LyNam 1831, vua Minh Mang cho cai each trudng va cac phu viec eho Ly trUcing tronghanh chinh toan didn ttf trung Udng den xa dtfa theo sd dan dinh. Ly trtfdng nhatdia phtfdng. Ttf sau cugc cai each, he thong thiet phai cd mdt so tdi san nhat dinh vacd quan hanh chinh va quan lai cac cap can can, nhanh nhen. Ngoai dieu kien tren,dtfdc td chflc thd^ng nhat, chat che, bao gom Ly trtfdng phai dtfdc chinh vien Cai tdng4 cdp: cap tinh, dtfdi tinh cd phu va huyen; cung dan chung sd tai dong thdi b i u cii.dtfdi huydn cd tong va xa. Trong do tong la Mgi cong viec trong lang xa Ly trtfdng phai mdt cip hanh chinh trung gian gifla huydn chiu trach nhiem ttf viee binh, Itfdng, thueva xa. Xa la don vi hanh chinh cap ed sd khda, phu phen tap dich, den an ninh, xetcua nha ntfdc, cd vai trd ttfdng ddi dgc lap xfl kien tung nho... Neu Ly trtfdng sau 12 vdi trung tfdng. nam lam viec khong tham nhung va de lai dieu tieng xau gi thi dtfdc lang xa thUdng ttf Vd bd may quan lai, b cac cap hanh ...