Quan niệm về chữ 'trung' trong văn học nhà Nho Nam Bộ giai đoạn nửa cuối thế kỷ XIX

Văn học nhà nho Nam Bộ phát triển trong bối cảnh đặc biệt của lịch sử dân tộc nửa sau thế kỷ XIX - một giai đoạn có sự chuyển biến lớn trong quan niệm về chữ “trung.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quan niệm về chữ “trung” trong văn học nhà Nho Nam Bộ giai đoạn nửa cuối thế kỷ XIXTAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 22 (47) - Thaùng 11/2016 Quan niệm về chữ “trung” trong văn học nhà Nho Nam Bộ giai đoạn nửa cuối thế kỷ XIX Notion of “faithfulness” in literature by Confucian scholars in Southern Vietnam during the late nineteenth century NCS N uy n N ọc Phú r n i học ồng Tháp Nguyen Ngoc Phu, Ph.D. student The University of Dong ThapTóm tắtVăn học nhà nho Nam Bộ phát triển tron bối cảnh đặc biệt của lịch sử dân tộc nửa sau thế kỷ XIX -một iai đo n có sự chuyển biến lớn tron quan niệm về chữ “trung” ể hiểu hơn về quan niệm này,bài viết luận iải quan niệm về chữ “trung” tron quan hệ với lý t ởn trun quân, lý t ởn ái quốc vàchữ “trung” - nhìn từ óc độ nhận thức, vận dụn nhữn iá trị tích cực đối với thực ti nTừ khóa: quan niệm, trung, văn học nhà nho, Nam Bộ.AbstractSouthern-Vietnamese Confucian literature was developed in the late nineteenth century, during whichthe notion of “faithfulness” had chan ed si nificantly his article discusses the notion of “faithfulness”in comparison between the traditional Confucian virtues of bein “faithful to Kin , devoted to country”and the practical perception and application of “faithfulness” in the historical context of SouthernVietnam during the late nineteenth century.Keywords: notion, faithfulness, Confucian literature, Southern Vietnam. 1. Mở đầu thuẫn Cho nên, chữ “trung” luôn vận “Trung” là khái niệm đ o đức, xuất hành cùn với sự thay đổi của xã hội Khihiện tron các tác phẩm kinh điển của Nho bàn về chữ “trung”, Nho iáo nhấn m nh iáo và th n đ ợc dùn để chỉ lý t ởn đến n uyên tắc chính trị, là quy ph m luântrun quân th i phon kiến Chữ “trung” lý trị quốc và xử thế của con n i Nóimặc dù đã đ ợc hình thành từ rất lâu cách khác, chữ trun đ ợc hiểu là đ nnh n việc bàn luận về nó vẫn khôn hề lối, n uyên tắc đ o đức mà con n i phảiman tính chất l c điệu, bởi lẽ, tron có bổn phận iữ ìn, đó là nhân sinh quan,nhữn mối quan hệ iữa bề tôi với vua, bề quan niệm sốn phải tuân theo Chữ truntôi với nhân dân luôn nảy sinh nhữn mâu thể hiện t t ởn chỉ đ o tron việc trị 114quốc và phản ánh t t ởn của iai cấp quân đ ợc đặc biệt coi trọn , khôn ítphon kiến c m quyền Vì thế, văn học nhà n i đặt hai chữ “trung quân” lên hàngnho là bộ phận cơ bản và quan trọn tron đ u nh n một số nhà nho yêu n ớc nửavăn học Việt Nam th i trun đ i, bộ phận cuối thế kỷ XIX đ i hỏi phải coi trọn chữvăn học này hiện c n đặt ra nhiều vấn đề “trung” nh n phải trun với n ớc, vìc n tìm hiểu, n hiên cứu ây là iai đo n iúp vua chủ yếu để iúp n ớc, iúp dânvăn học mà Nam Bộ đã rơi vào vòng thuộc Quan niệm này khôn bị rơi vào n n “nguđịa của thực dân Pháp, nhân dân ta phải trung”, vì thế chỉ trun với vua khi vuachịu sự xâm lăn của ph ơn ây và sốn biết thi hành nhân n hĩa, tức phải biết lotron bi kịch của chế độ thực dân nửa cho dân, cho n ớc Có thể nói, t t ởnphon kiến ron iai đo n này có biết trun quân tích cực của các nhà nho ắnbao anh hùng vì trun với n ớc đã xả thân với l n yêu n ớc th ơn dân nên tronđể đấu tranh iữ n ớc, thể hiện thái độ thơ văn của họ thể hiện rõ ý thức, tráchc ơn quyết bất hợp tác đối với kẻ thù và nhiệm của mình đối với đất n ớc, phảihết l n vì đất n ớc quê h ơn Ở iai luôn ìn iữ “đạo trung”.đo n tr ớc, nhân dân tập họp chun quanh Sán tác của các nhà nho Nam Bộ nửachính quyền, t o nên bức t n thành sau thế kỷ XIX cũn chịu sự chi phối bởichốn n o i xâm C n iai đo n này có sự quan niệm Khổn M nh, biểu hiện ra thànhchuyển biến lớn tron quan niệm về chữ luân th n đ o lý nên đã vận dụn cáctrun của các nhà nho Nam Bộ nửa sau thế khái niệm, ph m trù, nhữn chuẩn mực củakỷ XIX ron đó có nhiều quan niệm, Nho iáo nhằm đáp ứn yêu c u của th inhữn t t ởn phản ánh th i thế và quan đ i Cho nên, tron bối cảnh triều N uy nniệm về chữ trun đ ợc đặt ra đối với các suy von thì nhữn chuẩn mực ấy n àynhà nho Nam Bộ nửa sau thế kỷ XIX càn tỏ ra bất lực tron việc định h ớnQuan niệm này có sự chuyển biến, thay đổi hành vi con n i Vì vậy, quan niệm vềtr ớc khi t ...