Rèn luyện kĩ năng phát hiện và xử lí tình huống sư phạm trong dạy học toán ở tiểu học

Để giúp sinh viên được làm quen và rèn luyện cách xử lí các tình huống sư phạm một cách khoa học và có hệ thống, bài báo đã phân loại các tình huống sư phạm điển hình theo tri thức toán cơ sở cùng quy trình phát hiện và xử lí tình huống sư phạm, giúp sinh viên có sự định hướng đúng đắn trong việc nâng cao kĩ năng nghề nghiệp đáp ứng được các tiêu chuẩn của người giáo viên trong thời đại mới, nâng cao chất lượng dạy học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Rèn luyện kĩ năng phát hiện và xử lí tình huống sư phạm trong dạy học toán ở tiểu học 12, SốTr.4,35-48 2018 Tạp chí Khoa học - Trường ĐH Quy Nhơn, ISSN: 1859-0357, Tập 12, SốTập 4, 2018, RÈN LUYỆN KĨ NĂNG PHÁT HIỆN VÀ XỬ LÍ TÌNH HUỐNG SƯ PHẠM TRONG DẠY HỌC TOÁN Ở TIỂU HỌC NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO Khoa Giáo dục Tiểu học và Mầm non, Trường Đại học Quy Nhơn TÓM TẮT Kĩ năng xử lí tình huống sư phạm nảy sinh trong hoạt động dạy học nói chung và dạy học Toán nói riêng ở Tiểu học, là một trong những kĩ năng sư phạm đặc thù cần rèn luyện cho sinh viên ngành Giáo dục tiểu học. Đây là một kĩ năng khó đòi hỏi sự vận dụng tổng hợp kiến thức về chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy học và kiến thức toán cơ bản. Nếu sinh viên không biết cách xử lí tình huống hoặc xử lí tình huống không đạt yêu cầu sẽ đem lại kết quả dạy học không mong muốn. Thực tế, sinh viên chưa có cơ hội được rèn luyện kĩ năng xử lí tình huống sư phạm trong dạy học Toán vì thời lượng chương trình đào tạo không cho phép. Để giúp sinh viên được làm quen và rèn luyện cách xử lí các tình huống sư phạm một cách khoa học và có hệ thống, bài báo đã phân loại các tình huống sư phạm điển hình theo tri thức toán cơ sở cùng quy trình phát hiện và xử lí tình huống sư phạm, giúp sinh viên có sự định hướng đúng đắn trong việc nâng cao kĩ năng nghề nghiệp đáp ứng được các tiêu chuẩn của người giáo viên trong thời đại mới, nâng cao chất lượng dạy học. Từ khóa: Phương pháp dạy học toán Tiểu học, kĩ năng sư phạm, phân loại tình huống sư phạm, xử lí tình huống sư phạm. ABSTRACT Training Skills of Detecting and Treating Pedagogical Situations in Elementary Mathematics Teaching The ability of handling pedagogical situations in teaching activities in general and in teaching mathematics in particular is one of the distinctive skills that needs to be equipped to primary education students. This is a difficult skill that requires a comprehensive application of curricular knowledge, textbooks, teaching methods, and basic mathematical knowledge. If students do not know how to handle unexpected situations well, the quality of teaching is affected. To help students be acquainted with and practice how to handle situations in a scientific and systematic manner, the study classifies typical pedagogical situations based on mathematical knowledge and pedagogical situations to suggest an appropriate discovery and processing process for students. This is expected to have a good orientation in improving professional skills that meet the standards of teachers in the new age towards improving the quality of teaching. Keywords: Methods of teaching elementary mathematics, pedagogical skills, classifying pedagogical situations, treating pedagogical situations. 1. Đặt vấn đề Hoạt động dạy học nói chung và dạy học môn Toán nói riêng là hoạt động rất phong phú, Email: ngphuongthao3004@gmail.com Ngày nhận bài: 20/5/2018; Ngày nhận đăng: 10/7/2018 35 Nguyễn Thị Phương Thảo đa dạng. Trong quá trình dạy học Toán ở Tiểu học, rất nhiều tình huống sư phạm (THSP) phát sinh không theo một khuôn mẫu nhất định nào đòi hỏi người giáo viên (GV) phải có kĩ năng giải quyết các tình huống (TH) ấy một cách hợp lý nhất nhằm đạt hiệu quả giáo dục mong muốn. Để làm được điều đó, người GV phải có kiến thức toán học chắc chắn, có tri thức về phương pháp dạy học (PPDH) và sự nhanh nhạy trong tư duy, đó là cả một quá trình tự học hỏi, trau dồi và tích lũy kinh nghiệm trong dạy học của người GV. Thực tế, trong quá trình học đại học, sinh viên (SV) ngành Giáo dục tiểu học (GDTH) hầu như chưa được làm quen với các THSP đặc thù của từng môn học, đặc biệt là môn Toán nên khả năng ứng biến và giải quyết các vấn đề phát sinh khi đi thực tập ở trường Tiểu học còn chậm và lúng túng. Nhằm giúp SV có định hướng tốt hơn trong việc hình thành kỹ năng phát hiện và xử lý những THSP nảy sinh trong hoạt động dạy học Toán nhất thiết phải có một tài liệu chuyên sâu về xây dựng các THSP xuất phát từ thực tiễn hoặc giả định. Khi đó, ngoài thời gian rèn luyện trên lớp, SV vẫn có thể tự học, tự rèn luyện kĩ năng phát hiện TH có vấn đề và đề xuất phương án xử lí THSP trong dạy học Toán Tiểu học khi ở nhà. Đây cũng là cơ hội để SV hệ thống hóa, ôn tập lại và lấp đầy “lỗ hổng” kiến thức toán cơ sở nếu có. Việc rèn kĩ năng sư phạm này không chỉ giúp SV nắm vững cách giải quyết từng loại TH mà còn rèn luyện kĩ năng xử lí các THSP nói chung để có thể ứng phó với những TH mới mẻ, không lệ thuộc vào những khuôn mẫu có sẵn. Qua đó, SV có ý thức bồi dưỡng kĩ năng nghề nghiệp, niềm tin làm hành trang vững chắc trước khi trở thành một nhà giáo thực thụ trong tương lai. 2. Cấu trúc - Đặc trưng cơ bản của THSP trong dạy học Toán ở Tiểu học 2.1. THSP trong dạy học Toán Tiểu học Có nhiều cách diễn đạt khác nhau về khái niệm THSP song chúng ta có thể hiểu một cách đơn giản như sau. THSP trong dạy học Toán Tiểu học là TH có vấn đề nảy sinh trong quá trình dạy học môn Toán ở Tiểu học. Trong THSP đó, ngườ ...