RỐI LOẠN CÂN BẰNG ACID - BASE

1. Giải thích được cơ chế điều hòa cân bằng acid-base trong cơ thể.2. Trình bày được khả năng điều chỉnh của cơ thể trong những trường hợp rối loạn cân bằng acid-base.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
RỐI LOẠN CÂN BẰNG ACID - BASERỐI LOẠN CÂN BẰNG ACID - BASE ThS. Đỗ Hoàng Long Bộ môn Sinh lý bệnh - Miễn dịch Khoa Y, Trường ĐH Y Dược Cần Thơ MỤC TIÊU BÀI GIẢNG1. Giải thích được cơ chế điều hòa cân bằng acid- base trong cơ thể.2. Trình bày được khả năng điều chỉnh của cơ thể trong những trường hợp rối loạn cân bằng acid- base.I. CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA CÂN BẰNG ACID-BASE Hệ thống đệm Rối loạn cân bằng acid và base Hô hấp Thận1.1 Vai trò của hệ thống đệm- Định nghĩa: Hệ thống đệm là hệ thống các chất hóa học bao gồm một acid yếu và một muối base của nó, có khả năng trung hòa những acid mạnh hơn- Các hệ đệm phổ cập trong cơ thể: + hệ đệm bicarbonate: HCO3- / H2CO3 + hệ đệm phosphate: HPO4 2- / H2PO4- + hệ đệm hemoglobin: Hb - / HHb + hệ đệm plasma proteins: Pr - / HPr1.2 Vai trò của phổi Tăng hoặc giảm hô hấp sẽ làm tăng hoặc giảm H2CO31.3 Vai trò của thận - Tái hấp thu HCO3- đã được lọc - Tái tạo lại HCO3- thông qua hệ đệm phosphate II. RỐI LOẠN CÂN BẰNG ACID-BASE2.1 Nhiễm toan Nhiễm toan là tình trạng tăng nồng độ ion H+ của dịch ngoại bào làm cho pH máu có khuynh hướng giảm2.2 Phân loại  Dựa theo mức độ nặng nhẹ của bệnh: - Nhiễm toan còn bù - Nhiễm toan mất bù  Dựa theo nguyên nhân: - Nguyên nhân hô hấp - Nguyên nhân chuyển hóa Nhiễm toan hô hấp Nhiễm toan hô hấp là tình trạng nhiễm toan đa số là do lượng CO2 trong cơ thể tăng quá cao. Nguyên nhân: + Ức chế trung tâm hô hấp do dùng thuốc + Hẹp hoặc tắc các đường dẫn khí + Liệt hô hấp do tổn thương hành não. GIẢM THÔNG KHÍ Cơ chế bù trừ ↑ Pco2 trong máu↑ [H+] ← (CO2 + H2O → H2CO3 → H+ HCO3 - ) → ↑[ HCO3 - ] máu↓ pH máu SỰ BÙ TRỪ Ở THẬN ↑ acid cố định = ↑ (NH3- + H+ → NH4) ↑ (HPO4 + H+ → H2PO4- ) ↑ bài tiết acid qua nước tiểu ↑ tái sinh bicarbonate ↑ pH máu Biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng + Thần kinh: nhức đầu, lú lẫn, lơ mơ, co giật, hôn mê. + Tu ần hoàn: giãn mạch, giảm sức co cơ tim. + Cận lâm sàng: Pco2↑, ↑[ H+ ] và ↓ pH máu. Hậu quả Nếu nhiễm toan càng nặng thì càng dễ dẫn đến nhiễm toan mất bù và ức chế trung tâm hô hấp gây ngừng thở Nhiễm toan chuyển hóa Nhiễm toan chuyển hóa là tình trạng nhiễm toan do tăng lượng acid không bay hơi trong cơ thể bởi sự mất base hoặc sự giảm bài tiết acid của thận. Nguyên nhân: + Đái đường tụy + Nhịn đói kéo dài + Suy thận + Mất nhiều kiềm Cơ chếMẤbùT BASE hoặc THÊM ACID trừ ↓ [ HCO3 - ] ↑ [H+] ↓ pH máu SỰ BÙ TRỪ CỦA PHỔI SỰ ĐIỀU CHỈNH CỦA THẬN ↑ thông khí ↑ acid cố định ↓ Pco2 = ↓ CO2 + H2O ↑ (NH3- + H+ → NH4) ↑ (HPO4 + H+ → H2PO4- ) ↓ H2CO3 ↓ H+ ↑ bài tiết acid qua nước tiểu ↑ tái sinh bicarbonate ↑ pH máu Biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng + Hô hấp: nhịp thở Kussmaul + Tuần hoàn: giãn mạch, giảm sức co cơ tim, n ếu +n ặầ Th ng n thì kinh: ặể cónth ẫấ ngdc ến tụ npđtính thểếdtẫáp t huy có n đvà ếnsuy lú tim lẫn, lơ +m Hệơ xvà ươhôn ng: mê loãng xương hoặc loạn dưỡng + Cxậươ ng sàng: ↓ [ HCO - ], ↑[ H+ ] và ↓ pH máu. n lâm 3 Hậu quả Nếu nhiễm toan càng nặng thì dễ dẫn đến tình trạng nhiễm toan mất bù và ức chế thần kinh trung ương gây co giật và hôn mê.2.3 Nhiễm kiềm Nhiễm kiềm là tình trạng tăng HCO3- ở dịch ngoại bào làm cho pH máu có khuynh hướng tăng2.4 Phân loại  Dựa theo mức độ nặng nhẹ của bệnh: - Nhiễm kiềm còn bù - Nhiễm kiềm mất bù  Dựa theo nguyên nhân: - Nguyên nhân hô hấp - Nguyên nhân chuyển hóa Nhiễm kiềm hô hấp Nhiễm kiềm hô hấp là tình trạng nhiễm kiềm do đào thải quá nhiều CO2 qua phổi Nguyên nhân: + Kích thích trung tâm hô hấp do thuốc, sốt ho ặc các +b ệnh Thi ếuởoxy nãoở mô + Tăng thông khí do hysteria + Sử dụng hô hấp hổ trợ (máy thở) quá mức. ...