Sắc màu tâm linh trong địa danh Việt Nam qua yếu tố giai thoại và truyền thuyết

Từ sự biết, sự hiểu, sự lưu truyền những giá trị truyền thống dân tộc, thông qua những giai thoại và truyền thuyết gắn với địa danh, với những sắc màu linh thiêng hóa, thần thánh hóa, nhiều giá trị mang tính truyền thống tín ngưỡng bản địa và những giá trị tôn giáo và cả những giá trị giao lưu, tiếp biến văn hóa với các dân tộc, các quốc gia khác trong diễn trình lịch sử của dân tộc đã được bộc lộ, được cộng hưởng và lan tỏa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sắc màu tâm linh trong địa danh Việt Nam qua yếu tố giai thoại và truyền thuyết TAÏP CHÍ ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 21 - Thaùng 6/2014 SẮC MÀU TÂM LINH TRONG ĐỊA DANH VIỆT NAM QUA YẾU TỐ GIAI THOẠI VÀ TRUYỀN THUYẾT NGUYỄN ĐĂNG KHÁNH (*) TÓM TẮT Từ sự biết, sự hiểu, sự lưu truyền những giá trị truyền thống dân tộc, thông qua những giai thoại và truyền thuyết gắn với địa danh, với những sắc màu linh thiêng hóa, thần thánh hóa, nhiều giá trị mang tính truyền thống tín ngưỡng bản địa và những giá trị tôn giáo và cả những giá trị giao lưu, tiếp biến văn hóa với các dân tộc, các quốc gia khác trong diễn trình lịch sử của dân tộc đã được bộc lộ, được cộng hưởng và lan tỏa. Sự hiện hữu của những yếu tố linh thiêng hóa, tâm linh hóa trong giai thoại và truyền thuyết ở mỗi một địa danh, thực sự đã gắn bó, hòa quyện vào đời sống tinh thần người Việt, đáp ứng nhu cầu con người từ hai phương diện niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo và sự chuyển hóa tâm thức, thực hành các nghi lễ truyền thống. Đây chính là cơ sở tạo nên vẻ đẹp, sức hấp dẫn, thu hút, sức lan tỏa đặc biệt của chiều văn hóa tâm linh trong địa danh. Từ khóa: thần thánh, tín ngưỡng bản địa, tâm linh, giai thoại, truyền thuyết. ABSTRACT From the knowlegeable understanding of traditionally national values handed down by one generation to another, depicted through anecdotes, legends tied with place - names colorfully legendized and deified, exist the values that hold native belief and religion, as well the exchangeable values of culture with other peoples or states in the course of national history that have been displayed and resonated. The existence of the diefication and legend elemments in anecdotes and stories in different place- names have been closely harmonized and connected with the spiritual life of the people of Viet Nam, meeting the human requirement on both belief, and religion as well the spiritual evolution and the practice of traditional rituals. It is the basics that form the beauty and attraction, and spread out the spiritual dimention of the place names. Keywords: deities and saints, native belief, anecdotes, legends 1. DẪN NHẬP* kích tâm linh được thẩm thấu qua những Lẽ thường, khi nhắc đến tâm linh, truyện tích, giai thoại và truyền thuyết gắn người ta nghĩ ngay đến một cái gì đó thiêng với những tên gọi của những đối tượng địa liêng, vô hình, phi thực và mang tính vĩnh lí-nhân văn cụ thể. Trong đó, những yếu tố cửu. “Tâm linh là cái thiêng liêng cao cả giai thoại và truyền thuyết đã góp phần làm trong cuộc sống đời thường, là niềm tin nên phần hồn của mỗi đối tượng địa lí-nhân thiêng liêng trong cuộc sống tín ngưỡng văn ấy, tạo nên một không gian tâm linh tôn giáo” [2, 11]. Với trường hợp các địa trong địa danh để cho mọi giá trị tinh thần danh, điều đó là rõ nét nhất, rõ đến mức có của bản sắc văn hóa dân tộc Việt được bộc thể nhìn thấy được cả chiều kích, một chiều lộ và lan tỏa. Nhờ đó, những sắc màu đẹp đẽ của bức họa về địa danh trở thành biểu (*) TS, Khoa Văn hóa – Du lịch, Trường Đại học Sài Gòn 27 SẮC MÀU TÂM LINH TRONG ĐỊA DANH VIỆT NAM QUA YẾU TỐ GIAI THOẠI VÀ TRUYỀN THUYẾT trưng cho những giá trị cao đẹp của hồn giáo; 2) Có giai thoại, truyền thuyết lâu đời thiêng sông núi, của lòng kính ngưỡng, tri gắn với đối tượng địa danh đó và được nhân ân tổ tiên và các vị tiền nhân, các bậc thần, dân kính ngưỡng, lưu truyền; 3) Có không bậc thánh, các bậc tổ mẫu, của sự ngưỡng gian thiêng được bao quyện bởi khung cảnh vọng đối với những sự hi sinh cao cả và đối thâm nghiêm, huyền tịch. Khi hội đủ những với cuộc đấu tranh chống lại các thế lực tự điều kiện của ít nhất một trong ba yếu tố nhiên và xã hội vì sự bình yên của cuộc này, mỗi đối tượng địa danh lúc ấy sẽ không sống, của sự cao cả đối với tình yêu đôi lứa, còn đơn thuần chỉ có chiều kích vật lí mà đã tình anh em, cha con, chồng vợ... Tất cả đều vượt thoát trở thành một đối tượng nhân văn đã được thiêng hóa, linh hóa, thần thánh có chiều kích tâm linh, mở ra những chiều hóa. Bởi vậy, bên cạnh vẻ đẹp của không sâu của sự suy tưởng, suy nghiệm, những gian tự nhiên, nhiều địa danh trong hệ thống sắc màu mang tính chất thiêng hóa và luôn địa danh Việt Nam còn lan tỏa bằng vẻ đẹp ánh lên vẻ đẹp của sự ngợi ca những giá trị của chiều kích không gian tâm li ...