Sai số trong hóa học phân tích - Chương 7

Tài liệu tham khảo giáo trình Sai số trong hóa học phân tích - Chương 7 Đảm bảo chất lượng và kiểm tra chất lượng
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sai số trong hóa học phân tích - Chương 7 Chương 7 ð M B O CH T LƯ NG VÀ KI M SOÁT CH T LƯ NG7.1. Khái ni m v ñ m b o ch t lư ng và ki m soát ch t lư ng (QA/QC) K t qu phân tích c a phòng thí nghi m (PTN) r t quan tr ng trong ho t cácñ ng ki m tra ch t lư ng s n ph m, ki m tra s ô nhi m môi trư ng và trong r t nhi uho t ñ ng khác. Vì v y, m i k t qu phân tích do PTN ñưa ra c n ph i ñư c ki m soátch t lư ng và ñ m b o ch t lư ng. Do ñó, ñ có ñư c k t qu t t, tin c y thì trong quá trình ti n hành thí nghi m,PTN ph i xây d ng và áp d ng h th ng ch t lư ng, trong ñó có s ñan xen, k t h pc a các ho t ñ ng QC, theo yêu c u c a ISO/IEC Guide 25_ TCVN 5958: 1995. Yêuc u chung v năng l c c a phòng th c nghi m/ hi u chu n, hi n nay ñã ñư c chuy nthành m t tiêu chu n qu c t mang tên ISO/IEC 17025: 1999 g m hai nhóm yêu c ul n: yêu c u v qu n lý và yêu c u v k thu t như trong b ng 7.1 B ng7.1 : Yêu c u v qu n lý và k thu t khi ti n hành QA/QC. Yêu c u v qu n lý: Yêu c u v k thu t 1. T ch c. 1. Yêu c u chung 2. H th ng ch t lư ng. 2. Nhân s . 3. Ti n nghi và ñi u ki n môi trư ng. 3. Ki m soát tài li u. 4. Xem xét yêu c u, ñ ngh và h p ñ ng. 4. Phương pháp th nghi m, hi u chu n và phê duy t phương pháp 5. H p ñ ng ph v hi u chu n và th nghi m. 5. Thi t b . 6. Liên k t chu n ño lư ng. 6. D ch v mua s m và ngu n cung c p. 7. D ch v khách hàng. 7. L y m u. 8. Khi u n i. 8. Qu n lý m u th nghi m, hi u chu n. 9. ð m b o ch t lư ng k t qu 9. Ki m soát công vi c th nghi m ho c th hi u chu n không phù h p. nghi m và hi u chu n. 10. Bi n pháp kh c ph c. 10. Báo cáo k t qu . 11. Bi n pháp phòng ng a. 12. Ki m soát h sơ. 13. ðánh giá n i b . 14. Xem xét c a lãnh ñ o. Ki m soát ch t lư ng ( quality control- QC) là các ho t ñ ng ñư c k ho ch hóañ ñánh giá, x lý ki m soát s li u phân tích, th nghi m nh m cung c p các ñi uki n và bi n pháp k thu t c n thi t ñ giám sát và ki m soát ch t lư ng c a m t quátrình nào ñó trong s n xu t hay nghiên c u khoa h c nh m ñ m b o ch t lư ng chos n ph m, ñ ng th i phát hi n các sai sót ñ tìm cách kh c ph c các sai sót ñó ñ m 81b o thu ñư c k t qu ñúng mong mu n và cung c p s li u có ch t lư ng c a s nph m khi ban hành. ð m b o ch t lư ng ( quality assurance-QA) là thu t ng dùng ñ ch t t c cácho t ñ ng c n thi t ñ duy trì ch t lư ng k t qu phân tích. Các ho t ñ ng QA nhhư ng ñ n nhi u lĩnh v c như t ch c, ñào t o, thi t b , phương pháp...Nói cách khác,QA là toàn b h th ng qu n lý ñ ñ m b o cho s thành công c a các ho t ñ ng ñ mb o ch t lư ng và ki m soát ch t lư ng. H th ng QA là ñi u ki n tiên quy t cho vi ccông nh n PTN. Tóm l i QA/QC là m t lo t các thao tác c n ph i ñư c tuân th nghiêm túc k tkhi l y m u ñ n khi phân tích, ñ có th ñưa ra ñư c nh ng s li u ñáng tin c y vàñư c ki m soát.7.2. Các ñi u ki n ti n hành QA/QC Th c hi n QA/QC trong PTN phân tích th c ch t là xây d ng h th ng qu n lých t lư ng và t ch c th c hi n các bi n pháp ki m soát, x lý, ñánh giá và hi u ch nhcác s li u.7.2.1. Năng l c qu n lý và th c thi công vi c c a phòng thí nghi m . PTN ph i thi t l p m t h th ng ch t lư ng ñư c th hi n b ng h th ng các vănb n, tài li u, g i chung là ‘h th ng tài li u ch t lư ng’. H th ng này bao g m: s taych t lư ng; các qui ñ nh; th t c ñi u hành nh ng ho t ñ ng; quá trình có tính ch tchung c a phòng thí nghi m; các qui ñ nh; tài li u có tính ch t ch d n công vi c cth . Và PTN ph i có m t cơ c u t ch c, trách nhi m và ngu n nhân l c, có các ñi uki n và bi n pháp ñ th c hi n qu n lý ch t lư ng và v n hành ñư c h th ng nàytrong toàn b ho t ñ ng c a mình. PTN ph i ñ nh kỳ ti n hành ñánh giá n i b theo các th i h n (thư ng là m tnăm) và th t c ñã ñ nh ñ ki m tra xem ho t ñ ng c a PTN có liên t c tuân th cácyêu c u c a h th ng ch t lư ng hay không. Cán b qu n lý ch t lư ng có trách nhi ml p k ho ch và t ch c ñánh giá theo chương trình ñã ñ nh. Khi vi c ñánh giá pháthi n ra nh ng nghi ng v hi u qu c a các ho t ñ ng ho c v s ñúng ñ n c a các k tqu phân tích, ño, th , PTN ph i ti n hành các ho t ñ ng kh c ph c k p th i , ph ithông báo b ng văn b n cho các cơ s có liên quan bi t v nh ng sai sót này ñ hi uch nh chúng. Lãnh ñ o PTN ph i ñ nh kỳ (thư ng là m t năm) xem xét l i h th ng qu n lý,ch t lư ng và các ho t ñ ng phân tích, ño, th c a PTN ñ ñ m b o s phù h p liênt c và tính hi u qu c a chúng và ñưa ra nh ng thay ñ i ho ...