Sản xuất hạt giống và công nghệ hạt giống - Chương 4

CHƯƠNG 4 TRẠNG THÁI NGỦ NGHỈ CỦA HẠTKhả năng trì hoãn sự nảy mầm của hạt một thời gian là đúng với cơ chế của sự sống. Ở thực vật, trạng thái ngủ của thực vật là một phức hợp
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sản xuất hạt giống và công nghệ hạt giống - Chương 4 CHƯƠNG 4 TR NG THÁI NG NGH C A H TKh năng trì hoãn s n y m m c a h t m t th i gian là ñúng v i cơ ch c a s s ng. th c v t tr ng thái ng c a h t là m t ph c h p và là thách th c ñ i v i các nhànghiên c u phân tích h t. Nó là m t ph n ng thích nghi c a cây tr ng v i môitrư ng. Cây tr ng ñã ñư c thu n hoá lâu bi u hi n tr ng thái ng ít hơn cây hoangd i ho c loài m i thu n hoá. Cây tr ng khi ñã thu n hoá nó v n còn bi u hi n ngngh là m t khó khăn l n cho ngư i s n xu t gi ng và các nhà nghiên c u h t gi ng.M c dù v y m c ñ ng ngh trong m t s trư ng h p l i là mong mu n c a nôngdân và nhà s n xu t h t gi ng ñ ngăn c n n y m m trư c khi thu ho ch ho c trongth i gian b o qu n h t gi ng. Th c ch t khi h t ng ngh mang l i nh ng l i th cơb n sau: - B o t n gi ng - T o thành ngân hàng h t gi ng - ð ng b hoá s n y m m - b o ñ m m t lư ng l n cây tr ng cùng m t th i ñi m cho phát tri n - Phát tán h t gi ng - h t ñư c phát tán nh các loài ñ ng v t di cư thu n l i hơn khi có ng nghMôt s hi u bi t chung s ng ngh ñó ch là tr ng thái ngh c a h t khi chưa có ñi uki n thu n l i cho s n y m m. Tr ng thái này ñư c g i là tr ng thái t m d ng ho tñ ng trao ñ i ch t. M c dù v y tr ng thái ng ñư c xác ñ nh khi m t tình tr ng ngănc n n y m m ngay c trong ñi u ki n môi trư ng thu n l i. M t s cơ ch v t lý vàsinh lý c a tr ng thái ng c a h t, d a trên tr ng thái , m c ñ và nguyên nhân gâycác nhà khoa h c chia ng ngh thành 2 lo i chính là ng sơ c p (primarydormancy) và ng th c p (second dormancy ) Th c ch t khi h t ng ngh mang l i nh ng l i th cơ b n sau: 1. B o t n gi ng 2. T o thành ngân hàng h t gi ng 3. ð ng b hoá s n y m m - b o ñ m m t l ng l n cây tr ng cùng m t th i ñi m cho phát tri n lai xa 4. Phát tán h t gi ng - h t ñ c phát tán nh các loài ñ ng v t di c4.1 Khái ni mNg ngh c a h t (seed dormancy) v i nghĩa chung nh t là tr ng thái ng ng ho tñ ng sinh trư ng b i các nguyên nhân bên ngoài hay bên trong, h t ng ngh làh t không có kh năng n y m m ngay c khi ñi u ki n môi trư ng thu n l i chos n y m m c a h t ñó.Trong t nhiên ng ngh là m t cơ ch giúp nhi u loài th c v t t n t i và s ng sóttrong nh ng mmôi trư ng ñ c bi t. ði u khi n th i gian n y m m khi môi trư ngthu n l i nh t ñ m b o cho s s ng sót c a cây con và cây non tu i. Ng sơ c p c aTrư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 73 http://www.ebook.edu.vnh t là h t không có kh năng n y m m ngay c trong ñi u ki n môi trư ng thu n l ido y u t bên ngoài hay y u t n i t i trong h t và thư ng x y ra giai ño n khi h tcòn trên cây ho c th i gian ñ u sau khi thu ho ch. Ng th c p là có nh ng y u tngăn c n s này m m c a h t khi ñã thu ho ch và trong ñi u ki n môi trư ng phùh p cho n y m m.4.2 Các hình th c ng nghTheo Larry O Copeland, 1995 ng ngh c a h t ñư c phân thành hai nhóm là ngsơ c p và ng th c c p, trong ng sơ c p l i ñư c phân làm hai hình th c ng ngo isinh và ng n i sinh4.2.1 Tr ng thái ng sơ c p Ng sơ c p là hình th c ng ph bi n nh t và ñư c chia làm hai hình th c là ng n i sinh và ng ngo i sinh. (1) Tr ng thái ng ngo i sinh Ng ngo i sinh là do các ñi u ki n c n thi t cho s n y m m c a môi trư ng bên ngoài không phù h p như ánh sáng, nhi t ñ , không khí... ho c do c u trúc c a v h t không th m nư c và không khí d n ñ n tr ng thái ng ngh c a h t, nói cách khác hình th c ng này liên quan ñ n ñ c tính c a v h t. (2) Ng n i sinh Ng n i sinh là d ng ng ph bi n nh t c a h t, là ñ c tính di truy n c a h t do các y u t bên trong h t như ñ chín c a phôi, các ch t ñi u ti t sinh trư ng, quá trình trao ñ i ch t chưa hoàn thành ho c không phù h p cho s n y m m. Ví d h t ng ngh do nh hư ng m nh b i quá nhi u ch t c ch ph i lo i b ho c gi m ñi trư c khi n y m m. Hình th c ng n i sinh không gi ng ng ngo i sinh yêu c u s bi n ñ i c a v h t mà yêu c u ph i có nh ng bi n ñ i sinh lý trong h t . ð thay ñ i sinh lý trong h t ngư i ta có th s d ng ch t ñi u ti t sinh trư ng, thay ñ i nhi t ñ , phơi n ng s gi m b t ng n i sinh c a h t.4.2.2 Ng th c pNg th c p do s cư ng b c quá m c c a ñi m t i h n trong chu i trao ñ i ch thư ng ñ n s n y m m ho c có th do cân b ng ch t kích thích và ưc ch sinhtrư ng không phù h p4.2.3 H th ng phân lo i khác v ng nghM t h th ng phân lo i ng ngh c a h t “ quan sát toàn b h t” c a Marianna G.Nikolaeva phân lo i ñư c xác ñ nh b ng hình thái và sinh lý c a h t trên cơ s nàyC. Baskin and J. Baskin (1998; 2004) ñ ngh m t h th ng phân lo i ng ngh hoànch nh bao g m 5 lo i ng ngh c a h t. 1) Ng sinh lý (Physiological dormancy-PD), PD là hình th c ph bi n các lo i h t c a cây h t tr n và cây h t kín. Ng sinh lý có th chia làm ba m c ...