Sản xuất hạt giống và công nghệ hạt giống - Chương 6

CHƯƠNG 6: SỨC SỐNG VÀ BỆNH HẠT GIỐNG Sức sống hạt giông là tổng toàn bộ đặc tính xác định toàn bộ khả năng của hạt trong hoạt động sống, thực hiện trao đổi chất hoặc mất vật chất và năng lượng trong quá trình nảy mầm và xuất hiện cây con
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sản xuất hạt giống và công nghệ hạt giống - Chương 6 CHƯƠNG 6 S C S NG VÀ B NH H T GI NG 6.1 S c s ng h t gi ng 6.1.1 Khái ni m Năm 1876 Fredrich Noble l n ñ u tiên ñưa ra khái ni m s c s ng, ông gi i thi u m t thu t ng Tricbkraft v i nghĩa là “l c truy n” ho c cư ng ñ c a m m ñ truy n ñ t ý tư ng v s c s ng h t gi ng. Ngoài t l n y m m thì t c ñ và s ñ ng nh t c a s n y m m cũng là m t thông s r t quan tr ng ñ ñánh giá ch t lư ng h t gi ng. ð n năm 1950 h i ngh ki m nghi m h t gi ng Qu c t b t ñ u quan tâm ñ n v n ñ s c s ng h t gi ng. Các phòng thí nghi m Châu Âu và M nh ng năm 1950 ñưa ra nh ng k t qu ki m nghi m n y m m chưa th ng nh t và Frank cho r ng có th do s khác nhau v khái ni m và phương pháp ki m nghi m n y m m c a các phòng thí nghi m này. Các phòng thí nghi m Châu Âu xây d ng tiêu chu n ki m nghi m n y m m v i h t ñ u trong ñi u ki n t i ưu, môi trư ng ñ c thù là g ch v n và ñ t ñ ñánh giá s c s ng h t gi ng. Các phòng ki m nghi m c a M s d ng n n ñ t g n như Châu Âu ñ ki m nghi m ñánh giá s c kho cây con. Có s sai khác giá tr t l n y m m trên ñ ng ru ng và trong phòng ki m nghi m, s sai khác này có th do hai y u t : Th nh t ki m nghi m trong phòng ñư c th trong ñi u ki n môi trư ng, ñ m, ánh sáng và các ñi u ki n khác t i ưu, trong khi trên ñ ng ru ng ph thu c vào ñi u ki n t nhiên, do v y t l này m m trong phòng bao gi cũng cao hơn trên ñ ng ru ng. Th hai n y m m trong t nhiên cũng sai khác v i trong phòng ki m nghi m vì h t b hư h ng trong quá trình gieo ñi u ki n t nhiên, hơn n a trên ñ ng ru ng ch xác ñ nh n y m m hay không n y m m mà không ñánh giá s c kh e m m và cây con ho c ti m năng d tr c a h t. Chính ñi u này g i ý r ng c n có phương pháp ki m nghi m s c s ng h t gi ng ñ cung c p thông tin v ch t lư ng h t gi ng. ð nh nghĩa v s c s ng h t gi ng ñã ñư c ñ xu t và ñ n năm 1972 Haydecker và Perry,1978... Hi p h i ki m nghi m h t gi ng qu c t “ International Seed Testing Association” ñ nh nghĩa: “S c s ng h t gi ng là t ng toàn b ñ c tính xác ñ nh ti m năng c a h t trong ho t ñ ng s ng, th c hi n ho t ñ ng trao ñ i ch t ho c m t v t ch t và năng lư ng trong quá trình n y m m và xu t hi n cây con” Năm 1979 U ban phân tích s c kho h t gi ng Qu c t ñưa ra ñ nh nghĩa khác “ S c s ng h t gi ng là ñ c tính c a h t xác ñ nh ti m năng n y m m nhanh, ñ ng nh t và phát tri n thành cây con bình thư ng dư i ñi u ki n r ng trên ñ ng ru ng” Như v y các khái ni m ph n ánh 4 kh năng c a h t: + Ho t ñ ng trao ñ i ch t ph n ánh: Quá trình sinh hoá và ph n ng hoá h c khác trong quá trình n y m m như ph n ng enzim ho t ñ ng hô h p c a h t. + T l n y m m cao, ñ ng nh t và sinh trư ng cây con + T l nhú cây con, ñ ng nh t và sinh trư ng c a cây con trên ñ ng ru ng Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 92 http://www.ebook.edu.vn + Kh năng nhú cây con trong ñi u ki n phù h p 6.1.2 Các y u t nh hư ng ñ n s c s ng h t gi ng Hình thành và phát tri n h t tr i qua m t lo t các giai ño n t phát tri n hình thành qu h t, tích lu dinh dư ng, chín, làm khô, ng ngh . M i m t giai ño n có nh ng thay ñ i v hình thái và sinh lý có th thay ñ i ti m năng c a h t. T i th i ñi m h t ñ t kh i lư ng t i ña t i ña g i là giai ño n chín sinh lý. Cũng t i th i ñi m này ti m năng s c s ng và n y m m t i ña. Tuy nhiên t i th i ñi m chín sinh lý h t có ñ m cao không an toàn cho b o qu n cho nên ph i ñ m b o quá trình chín sau thu ho ch v i hàm lư ng nư c th p s b gây h i cơ h c m c nh nh t. Th i gian chín sinh lý ñ n thu ho ch h t ñư c b o t n trên cây là r t c n thi t vì không ch là ñ gi m ñ m mà nó còn nh hư ng ñ n ch t lư ng h t. Các y u t nh ch y u hư ng ñ n s c s ng h t gi ng: + Y u t di truy n + Môi trư ng và dinh dư ng c a cây m + Giai ño n chín khi thu ho ch + Kích thư c h t + Kh i lư ng h t + Tính toàn v n c a h t + S hư h ng và tu i h t + Sâu b nh 6.1.2.1 V t ch t di truy n Trong nhi u năm nhà ch n gi ng cây tr ng không chú ý ñ n s c s ng h t gi ng mà ch t p trung c g ng tăng năng su t. Các nhà ch n gi ng cũng c i ti n nh ng ñ c ñi m c a h t như ñ ch c, ch ng ch u sâu b nh, hàm lư ng protein và kích thư c h t. Nh ng y u t này hư ng ñ n kh năng n y m m ñ ng ru ng t t hơn và thư ng cho năng su t cao hơn. Ngoài n y m m bi u hi n lý h c v s c s ng h t gi ng c n quan tâm. S c s ng h t gi ng cũng liên quan ñ n ưu th lai, b i vì các y u t liên quan ñ n s c s ng c a h t ñ u do các nhân t di truy n ñi u khi n. + S c s ng ưu th lai S c s ng ưu th lai là m t t h p các ưu th c a b m di truy n sang th h con lai, có giá tr m t s tính tr ng cao hơn b m . S vư t lên c a con lai bi u hi n cao hơn trong ñi u ki n b t thu n (stress condition) hơn trong ñi u ki n thu n l i.Ví d h t ngô lai, lúa lai có th n y m m và sinh trư ng nhanh hơn h n b m c a chúng. Ti m năng sinh trư ng này do các cơ quan t và h th ng enzim b sung giúp tăng hi u qu h p thu và s d ng carbon. + ð ch c c a h t H t c ng là m t ñ c tính di truy n không phù h p v i công ngh h t gi ng b i vì các bi n ñ ng c c ñoan c a nó trong n y m m và t l ñ u h t, m c dù v y g n ñây xem xét tính tr ng h t c ng trong m t s gi ng cây tr ng nh m giúp b o v và tu i th h t liên k t c a tính tr ng này v i dinh dư ng trong quá trình h p th . H t c ng có th h n ch d dàng n u lai gi a m t dòng h t m m v i m t dòng r t c ng th h F1 là d ng trung gian ho c g n m m, tính th m c a h t th h F2 m c trung Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình S n xu t gi ng và công ngh h t gi ng----------------------- 93 http://www.ebook.edu.vn bình gi a hai b m . K t qu này ch ra r ng tính tr ng h t c ng ñư c ñi u khi n b i m t vài gen. Kyle và Randall, 1963 . Ki m nghi m h t gi ng c a loài ñ u c a mi n c c B c và Mexican cho th y l loãn là v trí hút nư c c a ñ u mi n B c trong khi ñ u Mexican hút nư c s ng và r n h t. Tí ...