Sáng kiến kinh nghiệm: Biện pháp khai thác bài tập đọc để dạy Tập làm văn trong môn Tiếng Việt lớp 5

Trong chương trình tiểu học, Tiếng Việt là môn học có nhiều phân môn và có số tiết chiếm tỉ lệ cao nhất. Nhiệm vụ trọng tâm của môn Tiếng Việt là cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng sử dụng Tiếng Việt thành thạo. Đó chính là điều kiện cơ bản, bắt đầu để các em tiếp cận với tri thức của các bộ môn khác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm: Biện pháp khai thác bài tập đọc để dạy Tập làm văn trong môn Tiếng Việt lớp 5 Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp khai thác bài tậpđọc để dạy Tập làm văn trong môn Tiếng Việt lớp 5 I. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong chương trình tiểu học, Tiếng Việt là môn học có nhiều phân mônvà có số tiết chiếm tỉ lệ cao nhất. Nhiệm vụ trọng tâm của môn Tiếng Việt làcung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng sử dụng Tiếng Việt thành thạo. Đóchính là điều kiện cơ bản, bắt đầu để các em tiếp cận với tri thức của các bộmôn khác. Mỗi phân môn ngoài việc thực hiện nhiệm vụ của phân môn đócòn có nhiệm vụ chung của môn Tiếng Việt. Nếu phân môn Luyện từ và câucung cấp, mở rộng vốn từ, rèn kĩ năng dùng từ, đặt câu thì phân môn Tập đọccung cấp các kiến thức văn học, kiến thức đời sống về con người, thiên nhiên.Các bài tập đọc cũng chính là những bài văn thuộc các thể loại khác nhau.Tập làm văn là phân môn tổng hợp tri thức các phân môn đó. Mỗi một bài văncủa các em là một quá trình tích luỹ các kiến thức đã học từ các phân mônkhác. Nếu chỉ dạy với yêu cầu, mục đích của một tiết dạy tập đọc theo chươngtrình thì không thể hướng dẫn học sinh nắm bắt và hiểu hết giá trị nghệ thuậtcũng như nội dung của văn bản nghệ thuật trong phân môn Tập đọc. Do đó sẽkhó giúp các em cảm thụ hết cái hay, cái đẹp của bài tập đọc bởi một bài tậpđọc chính là một văn bản nghệ thuật. Như thế sẽ không giúp các em nắmđược bố cục, trình tự của bài tập đọc để các em học hỏi và vận dụng khi làmbài Tập làm văn. Thiên nhiên và con người Việt Nam luôn là đề tài bất tận cho chúng takhám phá. Vì vậy ở mỗi thể loại văn đều có vô số đề bài yêu cầu học sinh viếtthành những bài văn khác nhau về tả cảnh, tả người… Nhưng với học sinhtiểu học, hiểu biết của các em còn hạn chế, sự tưởng tượng của các em chưaphong phú. Có những cảnh các em chưa được biết đến, có những người cácem chưa được tiếp xúc, có những con vật, cây cối, đồ vật các em chưa đượcnhìn thấy. Vậy nên việc cung cấp cho các em hiểu và biết được vấn đề đóthông qua các bài Tập đọc để làm bài Tập làm văn là một việc làm hết sức cầnthiết. Đây quả là một vấn đề mà những giáo viên trực tiếp giảng dạy nóichung và giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi môn Tiếng Việt nói riêng luônquan tâm trăn trở. Xuất phát từ những lí do trên, qua nhiều năm trực tiếp giảng dạy lớp 5,đặc biệt là dạy môn Tiếng Việt, nhằm góp phần bồi dưỡng năng khiếu Tậplàm văn cho học sinh, tôi quyết định chọn đề tài “Khai thác các bài Tập đọcđể dạy Tập làm văn trong môn Tiếng Việt lớp 5 ”. II. THỰC TRẠNG Cùng với yêu cầu đổi mới hiện nay, giáo viên phải tạo môi trườngkhuyến khích học sinh chủ động và tích cực học tập, thể hiện năng lực từng cánhân nhằm khơi dậy trong học sinh tính tò mò, tự khám phá để tìm ra nhữngkiến thức mới. Học sinh là nhân vật trung tâm của quá trình dạy học còn giáoviên có quyền lựa chọn phương pháp cho từng bài học. Tránh nói nhiều, tránhlàm thay học sinh, cần tổ chức cho học sinh cùng làm việc dưới sự hướng dẫncủa giáo viên đó là xu hướng chung của đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên, qua thực tế giảng dạy cũng như qua dự giờ đồng nghiệp,bản thân tôi nhận thấy có những khó khăn nhất định so với yêu cầu đổi mớihiện nay trong môn Tiếng Việt. Nguyên nhân chủ yếu là: Về phía học sinh: Đa số các em rất ngại học phân môn Tập làm văn vì đây là môn học đòihỏi phải dùng ngôn ngữ viết để trình bày bài làm của mình nhưng vốn từ ngữcủa các em còn rất hạn chế. Tập làm văn là một môn học đòi hỏi học sinh phải thực sự có năngkhiếu mới có kĩ năng viết văn nhưng thực tế học sinh rất ít em có khả nănglàm được điều đó. Bài viết của các em còn khô khan, trình tự sắp xếp còn lộnxộn, bố cục thiếu chặt chẽ, bài văn chưa có trọng tâm. Mặt khác, khả năng cảm thụ văn học của các em chưa cao. Chưa biếtsử dụng các biện pháp nghệ thuật vào trong bài viết của mình nên hầu hết cácbài văn đều chưa có cảm xúc và chưa lôi cuốn người đọc. Một số học sinh còn phụ thuộc vào bài văn mẫu, áp dụng một cách máymóc, chưa biết vận dụng bài mẫu để hình thành lối hành văn của riêng mình.Phần lớn học sinh thường dùng lời cô hướng dẫn để viết thành bài văn củamình Về phía giáo viên: Tiếng Việt là môn học khó, nhất là phân môn Tập làm văn đòi hỏingười giáo viên phải có kiến thức sâu rộng, phong phú, phải có vốn sống thựctế. Trong chương trình môn Tiếng Việt lớp 5, giữa Tập đọc và Tập làmvăn có mối quan hệ mật thiết với nhau. Cụ thể trong cùng một tuần, cứ sau haitiết Tập đọc là đến tiết Tập làm văn. Các bài Tập làm văn thường gắn với chủđiểm đang học ở các bài Tập đọc. Trong những bài văn, bài thơ, đoạn vănmẫu trong phân môn Tập đọc, phân môn Tập làm văn, tác giả đã sử dụngnhiều biện pháp tu từ như: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, đảo ngữ, điệpngữ, điệp từ,… nhưng một số giáo viên chưa hiểu hết tác dụng của nó. Hầu hết giáo viên dạy Tập đọc chỉ dừng lại ở mục tiêu cơ bản của tiếtdạy là luyện đọc và trả lời câu hỏi theo yêu cầu sách giáo khoa chưa đi sâuvào hướng dẫn các em cảm thụ hết cái hay cái đẹp từ các biện pháp nghệthuật mà tác giả đã sử dụng để làm toát lên nội dung của bài. Chưa hướng dẫnhọc sinh nhận dạng xem bài Tập đọc đó thuộc thể loại văn gì. Không ít giáo viên chưa hiểu hết tầm quan trọng của phân môn Tập đọcvà Tập làm văn, còn xem nhẹ môn học này nên trong các buổi học chính khoácũng như các tiết học tăng thêm vào buổi chiều, nhiều giáo viên chưa đầu tưnội dung bài soạn. Một số giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học cho các tiết học tăng thêmvào buổi thứ hai và lên kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi vào các tiết học ởbuổi ngoại khóa nhưng không biết dạy nội dung gì? Dạy như thế nào? Trước thực trạng đó, tôi thiết nghĩ mình cần phải thay đổi cách thứcdạy học mới để góp phần nâng cao hiệu quả phân môn Tập làm văn. III. ĐỐI TƯỢNG, CƠ SỞ, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu Khối lớp 5 ...