Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục bảo vệ môi trường trong dạy học môn vật lí THPT

Quá trình dạy học tích hợp được hiểu là một quá trình dạy học trong đó toàn thể các hoạt động học tập góp phần hình thành ở học sinh những năng lực rõ ràng, có dự tính trước những điều cần thiết cho học sinh, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập tương lai, hoặc nhằm hòa nhập học sinh vào cuộc sống lao động (Xavier Roegiers (1996)). Mục tiêu cơ bản của tư tưởng sư phạm tích hợp là nâng cao chất lượng giáo dục học sinh phù hợp các mục tiêu giáo dục của...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm " Giáo dục bảo vệ môi trường trong dạy học môn vật lí THPT " Giáo dục bảo vệ môi trường trong dạy học môn vật lí THPT (Nguyễn Văn Khải) I.- Phương pháp tích hợp GDMT qua dạy học môn vật lí ở THPT1.1.- Khái niệm về dạy học tích hợp Quá trình dạy học tích hợp được hiểu là một quá trình dạy học trong đó toàn thể cáchoạt động học tập góp phần hình thành ở học sinh những năng lực rõ ràng, có dự tính trướcnhững điều cần thiết cho học sinh, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập tương lai, hoặcnhằm hòa nhập học sinh vào cuộc sống lao động (Xavier Roegiers (1996)). Mục tiêu cơ bảncủa tư tưởng sư phạm tích hợp là nâng cao chất lượng giáo dục học sinh phù hợp các mụctiêu giáo dục của nhà trường. Dạy học tích hợp hướng tới việc tổ chức các hoạt động học tập trong đó học sinh họccách sử dụng phối hợp những kiến thức, những kĩ năng trong các tình huống gần với cuộcsống và có ý nghĩa. Cụ thể là cần kết hợp một cách hữu cơ, có hệ thống các kiến thức (kháiniệm) thuộc các môn học khác nhau thành một nội dung thống nhất, dựa trên cơ sở các mốiliên hệ về lí luận và thực tiễn được đề cập trong các môn học đó. Dạy học tích hợp hướng tới thiết lập mối quan hệ giữa các khái niệm khác nhau củacùng một môn học cũng như của các môn học khác nhau, hướng tới đào tạo học sinh có nănglực đáp ứng được thách thức lớn của xã hội ngày nay là có được khả năng huy động có hiệu quả những kiến thức và năng lực của mình để giải quyết một cách hữu ích một tình huống xuất hiện, hoặc có thể đối mặt với một khó khăn bất ngờ, một tình huống chưa từng gặp.Tưtưởng sư phạm đó gắn liền với việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề, phát triển năng lực sáng tạo của học sinh trong quá trình dạy học. Từ những lý do trên, việc vận dụng tư tưởng dạy học tích hợp vào quá trình dạy học làrất cần thiết, là một xu hướng của dạy học được nhiều nước trên thế giới quan tâm thực hiện. ở Việt Nam, dạy học tích hợp cũng đ ã được nghiên cứu và vận dụng từ những năm 60nhưng đến nay vẫn chưa trở thành phổ biến. Hiện nay dạy học tích hợp cũng đ ã được nghiêncứu vận dụng ở nhiều môn học như Ngữ Văn, Sinh học, Hóa học…trong đó có việc tích hợpcác nội dung GDMT vào dạy học các bộ môn ở trường phổ thông. Các dạng vận dụng dạy học tích hợp GDMT vào các môn học ở trường phổ thông hiệnnay thường là: Hình thức liên hệ ( permeation): là hình thức tích hợp khi các kiến thức GDMT - không được nêu rõ trong sách giáo khoa (SGK), nhưng dựa vào kiến thức của bài học, giáo viên có thể bổ xung các kiến thức về môi trường ( như các hiện tượng, số liệu về tình trạng môi trường, sử dụng môi trường…) vào bài giảng trên lớp dưới hình thức các ví dụ , cũng có thể tổ chức các tình huống học tập ở đó học sinh vận dụng kiến thức vào thực tế có liên quan tới vấn đề môi trường sinh thái; Hình thức lồng ghép (infusion): Với hình thức này, trong chương trình và SGK có - các kiến thức môn học cũng chính là kiến thức về môi trường được tích hợp với nhau ở các mức độ khác nhau.1.2. Giáo dục môi trường qua dạy học môn vật lí ở bậc THPT Ngày nay vấn đề ô nhiễm môi trường, phá vỡ cân bằng sinh thái đ ã là vấn đề quan tâmchung của nhân loại. Vì vậy, người ta coi vấn đề môi trường là một trong các vấn đề toàncầu. Nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường đã được xác định chủ yếu là do các hoạt độngcủa con người: phá rừng, sản xuất công, nông nghiệp, giao thông vận tải, sinh hoạt, dân sốtăng nhanh… Trong b ối cảnh phát triển của xã hội loài người, bài toán:phát triển bền vữngđã được đặt ra để giải quyết. Phương châm của phát triển bền vững được nêu lên là: Sự pháttriển thỏa mãn những nhu cầu trong hiện tại không làm xâm phạm đến khả năng làm thỏamãn nhu cầu của các thế hệ tương lai. ở bậc THPT, mỗi môn học có vị trí khác nhau trong vấn đề thực hiện GDMT. Có nhiềumôn học có thuận lợi do đối tượng bộ môn liên quan nhiều đến vấn đề môi trường sinh tháinhư: sinh học, địa lý, hóa học, giáo dục công dân. Các môn học khác như vật lý, mặc dùkhông có các chủ đề nghiên cứu riêng về vấn đề môi trường sinh thái, song đều có thể tìmđược cơ hội đưa vấn đề GDMT vào nội dung bài học. Điều quan trọng GV phải được chuẩnbị các hiểu biết về vấn đề môi trường, hiểu sâu kiến thức bộ môn.- Một số định hướng nội dung GDMT khi dạy học vật lý ở trường THPT: Theo định nghĩa về môi trường của Chương trình môi trường Liên Hiệp quốc (UnitedNation Enviroment Program (UNEP)): Môi trường là tập hợp các yếu tố vật lý, hóa học,sinh học, kinh tế xã hội, tác động lên từng cá thể hay cả cộng đồng. Việc phân tích cấu trúcmôi trường theo khoa học môi trường cho thấy các yếu tố vật lý có vai trò rất quan trọng.Như vậy, môn vật lý ở trường phổ thông có thể khai thác nhiều cơ hội để tích hợp các nộidung GDMT, có thể nêu ra một số tr ...