Sáng kiến kinh nghiệm KHAI THÁC SỬ DỤNG THIẾT BỊ THÍ NGHIỆM HIỆN CÓ VÀ TỔ CHỨC CHO HỌC VIÊN THAM GIA LÀM ĐỒ DÙNG DẠY HỌC NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Vật lí là một môn khoa học thực nghiệm, hầu hết kiến thức vật lí đều rút ra từ quan sát, thí nghiệm. Ngay cả những định luật hay lí thuyết vật lí là kết quả của suy luận logic với sự khái quát cao độ, cũng chỉ trở thành kiến thức vật lí khi đã được thí nghiệm kiểm chứng. Chính vì thế, trong dạy học vật lí giáo dục thường xuyên (GDTX) cấp trung học phổ thông (THPT), thí nghiệm được giữ một vai trò rất quan trọng. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm " KHAI THÁC SỬ DỤNG THIẾT BỊ THÍ NGHIỆM HIỆN CÓ VÀ TỔ CHỨC CHO HỌC VIÊN THAM GIA LÀM ĐỒ DÙNG DẠY HỌC NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG " KHAI THÁC SỬ DỤNG THIẾT BỊ THÍ NGHIỆM HIỆN CÓ VÀ TỔ CHỨC CHO HỌC VIÊN THAM GIA LÀM ĐỒ DÙNG DẠY HỌC NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ------ Trương Công Phi Trung tâm GDTX TP. Huế1. ĐẶT VẤN ĐỀ Vật lí là một môn khoa học thực nghiệm, hầu hết kiến thức vật lí đều rút ra từquan sát, thí nghiệm. Ngay cả những định luật hay lí thuyết vật lí là kết quả của suyluận logic với sự khái quát cao độ, cũng chỉ trở thành kiến thức vật lí khi đã được thínghiệm kiểm chứng. Chính vì thế, trong dạy học vật lí giáo dục thường xuyên (GDTX)cấp trung học phổ thông (THPT), thí nghiệm được giữ một vai trò rất quan trọng. Việc tạo nguồn thí nghiệm phục vụ cho việc dạy học cho các trường trung họcphổ thông từ trước đến nay rất phong phú, còn sự đầu tư trang bị đồ dùng d ạy học(ĐDDH) nói chung và thiết bị thí nghiệm nói riêng cho các trung tâm GDTX bước đầuđã được quan tâm. Trong những năm gần đây, các công ty thiết bị trường học ở trungương đã cung ứng và các trư ờng học đã nghiệm thu một lượng ĐDDH khá nhiều, kịpthời đáp ứng cho việc đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) môn vật lí; Đặc biệt làviệc tổ chức các tiết thực hành ở chương trình GDTX cấp THPT. Tuy nhiên, dạy học là một quá trình mang tính sáng tạo; trong đó giáo viên cóthể nảy sinh làm các ĐDDH đơn giản, từ các nguyên vật liệu tận dụng với giá rẻ, cóthể nhân mẫu một cách dễ dàng, nhanh chóng. Chính các nước phát triển, mặc dùtrang thiết bị ở nh à trường tương đối đầy đủ, họ cũng khuyến khích giáo viên tự làmĐDDH theo hư ớng này. 50 Bên cạnh việc tự làm ĐDDH của giáo viên, học viên ở ngành GDTX là một lựclượng cộng tác viên rất tích cực trong việc làm một số ĐDDH cho giáo viên.2. THUẬN LỢI, KHÓ KHĂN 2.1. Thuận lợi + Chương trình GDTX cấp THPT hiện nay đ ã đưa vào một số tiết thí nghiệmthực hành b ắt buộc, nên ngành giáo dục đã quan tâm trang bị tương đối đầy đủ cácthiết bị thí nghiệm để các TTGDTX có điều kiện tốt để thực hiện chức năng thínghiệm trong bộ môn vật lí. + Ngành học GDTX với lực lượng học viên khá phong phú về các ngành nghềhọ đang làm như: May, đan, mộc, cơ khí, điện... Họ vừa đi làm, vừa đi học, nên việclàm ra các sản phẩm ĐDDH theo gợi ý hay thiết kế của giáo viên là lợi thế của họ. 2.2. Khó khăn + Thiết bị thí nghiệm phục vụ cho chương trình thay sách vật lí GDTX cấp THPTđược trang bị không kịp thời, nên việc thực hiện các thí nghiệm bước đầu gặp khó khăn. + Về tự làm ĐDDH: Học viên ở TTGDTX phải dành nhiều thời gian cho côngviệc làm ăn sinh sống, bận rộn việc gia đình, nên tranh thủ để làm theo yêu cầu củagiáo viên, quả là một việc khó khăn; họ phải cố gắng sắp xếp thời gian một cách hợplý cho công việc.3. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 3.1. Khai thác sử dụng thiết bị thí nghiệm hiện có ở TTGDTX, để tổ chức cáctiết thí nghiệm thực hành. Trước đây, ch ương trình vật lí BTTHPT không có tiết thực hành, nên việc đầutư thiết bị thí nghiệm cho các TTGDTX rất hạn chế. Cũng vì lí do này, nhìn chunggiáo viên ít quan tâm đến việc sử dụng thiết bị thí nghiệm trong dạy học. Hiện nay,chương trình vật lí GDTX cấp THPT mới đã có tiết thí nghiệm bắt buộc, n ên việc đầutư trang bị, sử dụng thiết bị thí nghiệm để dạy học vật lí có quan tâm hơn. Ở 51TTGDTX Hu ế đ ã được trang bị thiết bị thí nghiệm tương đối đầy đủ để thực hiện cáctiết thí nghiệm thực h ành và thí nghiệm chứng minh, biểu diễn trên lớp. Trong năm h ọc vừa qua, hòa nh ịp tron g không khí đ ổi mới ph ương phápd ạy học vật lí, TTGDTX Huế đ ã xây d ựng một phòng thí nghiệm d ành cho b ộm ôn v ật lí. Phòng thí nghiệm đ ư ợc trang bị khá đầy đủ b àn gh ế, tủ, kệ giá đểch ứa và trưng bày các thiết bị thí nghiệm vật lí , có đ ủ chổ ngồi thoải mái cho cảlớp đến thực h ành . Phòng có đủ các ph ương tiện nghe nh ìn lắp đặt cố định, n ênrất thuận lợi cho giáo vi ên hư ớng dẫn họ c viên làm thí nghiệm thực h ành. Chínhvì th ế năm học vừa qua, TTGDTX Huế đ ã th ực hiện đầy đủ các tiết thực h ànhcho học viên các kh ối lớp 10, 11 và 12 . 3.2. Tổ chức cho học viên tham gia tự làm ĐDDH: Để thực hiện tốt việc đổi mới trong việc dạy học môn vật lí, học viên phảichuyển vai trò là người thu nhận thông tin một cách thụ động sang vai trò chủ độngtích cực tham gia tìm kiếm kiến thức. Còn giáo viên phải chuyển từ vai trò truyềnthông tin sang vai trò tổ chức, hướng dẫn và giúp đỡ học viên tự m ình tìm phá kiếnthức mới. V ...