Sáng kiến kinh nghiệm: Khám phá các bài toán mới bằng tình huống gợi vấn đề

Sáng kiến kinh nghiệm "Khám phá các bài toán mới bằng tình huống gợi vấn đề" có kết cấu nội dung gồm 3 phần, giới thiệu đến các bạn những nội dung về các bài toán có nhiều tình huống, xây dựng bài toán mới từ bài toán ban đầu, một vài phương án khám phá bài toán trong chương 1 hình học 11 thông qua việc đặt tình huống gợi vấn đề cho học sinh,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm: Khám phá các bài toán mới bằng tình huống gợi vấn đề SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT HOÀNG MAI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMKHÁM PHÁ CÁC BÀI TOÁN MỚIBẰNG TÌNH HUỐNG GỢI VẤN ĐỀ Môn : Toán Tác giả: Chu Viết Tấn SĐT: 0989202955 Năm học: 2011- 2012 0 MỤC LỤC TrangPhần I. Đặt vấn đề …………………………………………………. 1Phần II. Nội dung……………………………………………………… 2 I. Những con đường sáng tạo bài toán mới:………… ……………… 2 1. Khái niệm về tình huống gợi vấn đề……………………… 2 2. Các cách tạo tình huống gợi vấn đề:………………………. 3 II. Nội dung cụ thể………………………………………………… 4 1. Bài toán có nhiều tình huống……………………………… 4 2. Xây dựng bài toán mới từ bài toán ban đầu………………… 6 3. Một vài phương án khám phá bài toán trong chương I hình học11 thông qua việc đặt tình huống gợi vấn đề cho học sinh …………… 17Phần III. Kết luận …… ….. …………………………………..……. … 22TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………….. … . 24 1 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong quá trình giảng dạy cho các đối tượng học sinh khá giỏi chúng taluôn tìm cách khai thác tư duy sáng tạo của học sinh thông qua các bài toán từmức dễ đến khó. Việc kích thích sự sáng tạo của học sinh không chỉ là dừng ở việcgiải các bài toán khó mà còn, đặt ra cho học sinh các tình huống gợi vấn đề, cácbài toán được suy từ những bài toán đã giải quyết, Tuy rằng việc giải các bài toánđó thậm chí là chưa thể. Từ những bài tập trong sách giáo khoa, giáo viên biết kíchthích học sinh sáng tạo ra các bài tập khác và học sinh giải quyết được các bài toánđó thì đó là thành công của người dạy và cả người học. Trong vấn đề bồi dưỡng học sinh giỏi nhằm phát hiện, đào tạo những họcsinh có năng khiếu toán học và năng lực sáng tạo trong học toán thì yếu tố quantrọng là giáo viên phải tạo được niềm đam mê và phát huy được tính sáng tạo củahọc sinh. Để đáp ứng những yêu cầu trên trong các tiết dạy bồi dưỡng học sinh giỏingười giáo viên phải tạo được các ví dụ nhằm dẫn đến những tình huống mới,những bài toán mới, phải tạo và kích thích học sinh biết khám phá từ cái ban đầuđể sáng tạo ra những kết quả hay hơn mang tầm cao rộng hơn. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài: “ Khám phá các bài toán mới bằng tìnhhuống gợi vấn đề”. Đề tài mà tôi thực hiện có tính mới khác với các bài báo và các nghiên cứucủa các đồng nghiệp khi họ thường chọn theo hướng khai thác từ bài toán ban đầuvà áp dụng thêm các kết quả khác để tạo ra bài toán mới, còn đề tài này tôi khaithác bằng các tình huống gợi vấn đề để tạo ra các bài toán mới. Đề tài được bản thân tự nghiên cứu và áp dụng thực nghiệm tại trườngTHPT Hoàng Mai trong các năm gần đây và có hiệu quả trong việc bồi dưỡng họcsinh giỏi. 2 PHẦN II: NỘI DUNG. Thực trạng hiện nay ở các trường trung học phổ thông không chuyên vấn đềdạy toán cho học sinh đang ở mức độ dạy cho học sinh thi tốt nghiệp và thi đạihọc. Do đó tâm lí của học sinh và cả giáo viên chỉ tập trung dạy và học ở nhữngphần toán phục vụ cho thi tốt nghiệp và đại học, nên việc khai thác thêm nét đẹpcủa toán học từ đó định hình thêm khả năng sáng tạo cũng như năng lực giải toánlà hạn chế. Học sinh chỉ biết làm những dạng toán quen biết, giáo viên cũng chỉdạy những bài toán có phương pháp giải rõ ràng mà ít khi dạy cho học sinh tựkhám phá, tự tìm tòi các bài toán mới hơn từ những bài toán gốc, các phương phápkhái quát hóa, đặc biệt hóa, tương tự chưa được chú ý đúng mức. Mặt khác trong vấn đề bồi dưỡng học sinh giỏi của các trường THPT khôngchuyên hiện nay thường nhồi nhét kiến thức học sinh trong một khoảng thời giannhất định (cuối lớp 11 đầu lớp 12 để phục vụ cho các kỳ thi chon học sinh giỏi)mà ít đề cập đến vấn đề phát huy năng lực sáng tạo của học sinh ngay từ ban đầu.Trong chương trình đổi mới sách giáo khoa và phương thức giảng dạy hiện nay,học sinh trong việc chủ động trong mọi hoạt động học tập và lĩnh hội tri thức, việckích thích tính học tập chủ động của học sinh là rất cần thiết trong từng tiết dạy lýthuyết và đặc biệt là tiết luyện tập, ôn tập đòi hỏi người giáo viên luôn luôn sángtạo trong từng bài dạy từng tiết dạy để tránh việc thông báo kiến thức, chữa bàitâp qua đó học sinh thấy hứng thú và chủ động tìm tòi cái mới từ cái đã có.I. Những con đường sáng tạo bài toán mới:1. Khái niệm về tình huống gợi vấn đề Tình huống gợi vấn đề trong dạy học là một tình huống thõa mãn các điềukiện : - Tồn tại một vấn đề, tức là khó khăn đối với học sinh ...