Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kinh nghiệm dạy thơ tứ tuyệt Hồ Chí Minh ở khối 7, 8

Sáng kiến kinh nghiệm được thực hiện với mong muốn giúp các em học sinh tiếp thu được nội dung của các bài thơ tứ tuyệt mà Bác viết trong những hoàn cảnh khác nhau, những thời kỳ khác nhau, người giáo viên phải vận dụng, kết hợp tốt các phương pháp dạy học, nhất là các phương pháp theo tinh thần đổi mới của sách giáo khoa. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm: Một số kinh nghiệm dạy thơ tứ tuyệt Hồ Chí Minh ở khối 7, 8MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY THƠ TỨ TUYỆTHỒ CHÍ MINH Ở KHỐI 7, 8.PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀI. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀINhư chúng ta đã biết, Hồ Chí Minh không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại củadân tộc Việt Nam mà còn là một nhà văn, nhà thơ lớn. Trong di sản văn hoácủa Người, tác phẩm văn học giữ một vai trò quan trọng. Hơn nửa thế kỷnay, có biết bao nhà khoa học đã dày công tìm tòi, nghiên cứu và viết nênnhững công trình khoa học, tôn vinh giá trị thẩm mỹ được thể hiện từ cáchình tượng nghệ thuật mà cây bút xuất sắc Nguyễn Aùi Quốc - Hồ Chí Minhđã tạo nên. Ở nhà trường phổ thông các tác phẩm văn học của Hồ Chí Minhđặc biệt là những bài thơ tứ tuyệt đã trở thành nguồn cảm hứng giảng dạy học tập của nhiều thế hệ giáo viên và học sinh. Có biết bao nhà giáo và cácem học sinh từng rung động trước những áng thơ tứ tuyệt đặc sắc của Ngườimà viết nên những tiểu luận sắc sảo, những bài văn làm lay động lòngngười.Mặt khác, thơ tứ tuyệt là một thể thơ cổ với niêm luật chặt chẽ, lời ít ý nhiều,ngôn từ uyên bác nhưng đối tượng của chúng ta chủ yếu là học sinh dân tộcthiểu số, hầu hết các em không hứng thú với việc học văn, cộng với vốn từngữ nghèo nàn, khả năng cảm thụ văn học còn yếu, chưa biết cách phân tíchcác giá trị nội dung và nghệ thuật để hiểu các tác phẩm văn- thơ, nhất là cáiđẹp cái hay trong thơ tứ tuyệt nói chung và trong thơ tứ tuyệt của Bác nóiriêng.Với vai trò là một giáo viên dạy môn Ngữ văn ở bậc Trung học Cơ sở(THCS), tôi cũng muốn đưa ra một vài phương pháp có hiệu quả trong việcgiảng dạy các bài thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh. Đó là lý do tôi chọn đề tàinày.II. MỤC ĐÍCH NHIỆM VỤ VÀ ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI NGHIÊNCỨU ĐỀ TÀI1. Mục đích nhiệm vụThể thơ tứ tuyệt là một trong hai thể thơ đường luật của Trung Quốcmà Hàn Thuyên đã nghiên cứu việc áp dụng vào thơ Nôm của nước ta thế kỷXIV.Ai cũng biết, thơ tứ tuyệt có hình thức rất nhỏ, nhưng lại có nội dungrất phong phú, khối lượng thông tin rất nhiều, mà thực tế nhận thức của họcsinh bậc THCS còn hạn chế. Bởi vậy, muốn các em tiếp thu được nội dungcủa các bài thơ tứ tuyệt mà Bác viết trong những hoàn cảnh khác nhau,những thời kỳ khác nhau, người giáo viên phải vận dụng, kết hợp tốt cácphương pháp dạy học, nhất là các phương pháp theo tinh thần đổi mới củasách giáo khoa. Đó là:- Đổi mới tư duy nhận thức.- Phát huy tính độc lập, tư duy sáng tạo.- Đề cao kỹ năng thực hành, tổng hợp.Để từ đó các em học tốt hơn các bài thơ tứ tuyệt, rung cảm sâu sắcnội dung và nghệ thuật của thơ Bác Hồ.2. Đối tượng học sinhHọc sinh THCS là đối tượng hiếu động, học sinh với lứa tuổi này vừatò mò, thích tìm hiểu, vừa nghịch nghợm lại ham chơi. Các em chưa tự giáctrong học tập, không thích sự gò bó, chưa biết tự tìm tòi để mở mang kiếnthức. Việc tham khảo sách, báo, tài liệu để mở mang kiến thức qua cácphương tiện khác cũng hầu như không có. Việc tiếp thu học thuộc, nắm chắcbài cũng chưa cao. Nếu có đọc sách báo thì thường là các loại truyện tranh,truyện có tính bạo lực, kinh dị, không có tác dụng gì trong việc học văn. Mộtsố em thì tìm mua các loại sách theo dạng bài mẫu, các bài chọn lọc, các loạisách học tốt để chép, để đối phó với thầy cô khi cần. Bởi vậy, các em càngchây lười, ỷ lại, ít tư duy. Cho nên chất lượng hocï tập của bộ môn còn thấp,còn rất nhiều em yếu kém.3. Phạm vi nghiên cứuNghiên cứu về phương pháp giảng dạy có hiệu quả thơ tứ tuyệt HồChí Minh ở khối 7, 8 tại trường Phổ thông Dân tộc nội trú Tây Nguyên.III. CHẤT LƢỢNG KHẢO SÁT ĐẦU NĂM HỌCNăm học 2010 - 2011, Tôi được phân công giảng dạy khối lớp 8, vớisĩ số 30 em. Chất lượng khảo sát đầu năm là:ĐiểmSố lượng%Giỏi00%Khá26,7%Trung bình2066,7%Yếu, kém826,6%Nguyên nhân: Phần đông là học sinh Dân tộc thiểu số, đại đa số các emkhông hứng thú với việc học văn, hơn nữa vốn từ ngữ của các em còn rấtnghèo nàn, cảm thụ văn học yếu, chưa biết phân tích để hiểu các tác phẩmvăn - thơ, đặc biệt là cái hay, cái đẹp trong thơ tứ tuyệt nói chung và trongthơ tứ tuyệt của Bác nói riêng.IV. CÁC TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU1 - Cuốn: Sách giáo viên ngữ văn 7.2 - Cuốn: Sách giáo viên ngữ văn 8.3 – Cuốn : Sách thiết kế bài giảng 7, 8 (Nguyễn Văn Đường chủ biên)3 - Cuốn: Nhật ký trong tù.4 - Cuốn: Vẻ đẹp thơ văn Hồ Chí Minh.5 - Thực tế giảng dạy trong vài năm nay.PHẦN II: NỘI DUNGI. CƠ SỞ LÝ LUẬNQua quá trình dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS, việc cảm thụcác tác phẩm văn học nói chung, thơ nói riêng và nhất là các bài thơ tứ tuyệtcủa Bác. Học sinh phải tổng hợp cả ba phân môn: Văn; Tiếng Việt; Tập làmvăn. Vì vậy, người giáo viên giảng dạy phải vận dụng, kết hợp nhịp nhàngcác phương pháp: Diễn dịch; quy nạp; thực hành luyện tập. Các em học tốtcác bài thơ tứ tuyệt của Bác là điều kiện cũng cố kiến thức phân môn Tiếngviệt về vốn từ Hán và các yếu tố Hán việt, về câu, từ, nhịp, cách gieo vần vàcấu trúc bài thơ tứ tuyệt. Vì thơ của Bác, nhất là các bài thơ trong tập “Nhậtký trong tù”, Bác viết bằng chữ Hán.Qua việc học các bài thơ Bác, các em hiểu sâu sắc thêm về một tâmhồn lớn, về nhân cách vĩ đại của Người.II. CƠ SỞ THỰC TIỄNTrong thực tế, qua việc học tập của các em tôi thấy: các bài thơ tứtuyệt ngắn, nên các em dễ thuộc, song không phải các em nào cũng đọc tốt,đọc hay và đọc đúng. Nhiều em đọc chưa tốt. Các em vẫn chưa thấy hết cáihay, cái đẹp trong nội dung tư tưởng và giá trị nghệ thuật của tầng bài. Bởivì các em:- Chưa nắm chắc nguồn gốc và kết cấu của thơ tứ tuyệt.- Chưa hiểu hết nghĩa của các từ Hán và các yếu tố Hán Việt trongtừng bài.- Chưa hiểu hết nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn của thơ.- Những bài thơ phiên âm tiếng Hán, khó đọc, khó thuộc.- Vốn từ ngữ của các em còn nghèo nàn ...Đó là những vấn đề trong suốt quá trình giảng dạy. Tôi đã tổng hợpđưa ra và vận dụng các biện pháp giảng dạy nhằm giúp các em tiếp thu bàitốt hơn.III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN ĐỀ TÀIĐể nâng cao chất lượng và hiệu qu ...