Sáng kiến kinh nghiệm: Phân loại và phương pháp giải nhanh các bài tập về giao thoa sóng cơ Vật lí 12

Với hình thức thi trắc nghiệm đòi hỏi các em học sinh phải trả lời các câu hỏi trong thời gian rất ngắn và phải chọn đáp án thật chính xác. Làm thế nào để đáp ứng được các tiêu chí này? Mời quý thầy cô và các bạn cùng tham khảo tài liệu Sáng kiến kinh nghiệm: Phân loại và phương pháp giải nhanh các bài tập về giao thoa sóng cơ Vật lí 12.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm: Phân loại và phương pháp giải nhanh các bài tập về giao thoa sóng cơ Vật lí 12 Phân loại và phương pháp giải nhanh các bài tập về giao thoa sóng cơ Vật lí 12 PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI NHANH CÁC BÀI TẬP VỀ GIAO THOA SÓNG CƠ VẬT LÍ 12I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong quá trình dạy học Vật lí 12 lớp cơ bản ở trường THPT Võ TrườngToản tôi thấy hầu hết các em không thích học mônVật lí. Các em cho rằng mônhọc này khó, khi làm bài tập có quá nhiều công thức để nhớ, hiểu và vận dụng.Chính vì thế một số bộ phận không nhỏ các em học sinh không đam mê học mônVật lí dẫn đến kết quả học tập của các em chưa cao. Kiến thức Vật lí 12 có nhiều phần khó trong đó phần giao thoa sóng cơ là mộttrong những phần khó và rộng, học sinh rất dễ nhầm lẫn dẫn đến một số bộ phậnhọc sinh lớp 12 không nắm vững kiến thức, vận dụng làm bài tập chưa thành thạo.Mặt khác trong những năm gần đây, hầu hết các Sở Giáo Dục, các trường THPTđều lựa chọn ra đề kiểm tra môn Vật lí theo hướng trắc nghiệm khách quan, kì thitốt nghiệp THPT và ĐH – CĐ, đề thi môn Vật lí cũng vậy. Với hình thức thi nàyđòi hỏi các em học sinh phải trả lời các câu hỏi trong thời gian rất ngắn và phảichọn đáp án thật chính xác. Làm thế nào để đáp ứng được các tiêu chí này? Đó làphải phân dạng các bài tập và đưa ra phương pháp giải một cách nhanh nhất, chínhxác nhất. Chính vì thế tôi quyết định lựa chọn đề tài “Phân loại và phương phápgiải nhanh các bài tập về giao thoa sóng cơ Vật lí 12” Giao thoa sóng cơ là một lĩnh vực rất rộng, trong đề tài này tôi chỉ đề cập đếncác dạng bài tập cơ bản về giao thoa sóng cơ trong sách giáo khoa Vật lí 12, trongsách bài tập Vật lí 12 cơ bản, các dạng bài tập về giao thoa sóng cơ thường gặptrong các đề thi tốt nghiệp, đại học, cao đẳng.II. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN1. Cơ sở lí luận Môn vật lý là môn nghiên cứu những quy luật, hiện tượng xảy ra trong đờisống. Nếu nắm rõ được các quy luật, hiểu rõ hiện tượng là có thể hiểu và tìm đượchướng giải cho bài toán vật lý. Phần còn lại là áp dụng công thức đã học cùng vớinhững dữ kiện của đề bài, thêm một chút tính toán; học sinh có thể giải bài tập Vậtlý. Điều quan trọng là phải hiểu rõ công thức để không tính sai và tính nhầm. Đối với bộ môn Vật lí ở trường phổ thông, việc vận dụng các kiến thức đãhọc để làm bài tập sẽ giúp học sinh hiểu một cách sâu hơn các quy luật, hiện tượngvật lí, đồng thời hình thành kĩ năng so sánh, phân tích, tổng hợp…từ đó tư duy củacác em sẽ được phát triển hơn. Đặc biệt việc vận dụng bài tập Vật lí sẽ giúp các emcũng cố kiến thức một cách có hệ thống và trong các tình huống cụ thể các em cóthể giải quyết yêu cầu một cách nhanh gọn và chính xác. Đã có nhiều tác giả đề cập đến việc giải bài tập vật lí chương Sóng cơ Vật lí12 như: “Phân loại và phương pháp giải chi tiết bài tập trắc nghiệm Vật lí 12” củacác tác giả Trần Thanh Bình, “Hệ thống kiến thức chương sóng âm và sóng cơ”Trường THPT Võ Trường Toản Giáo viên: Lê Thị Thúy 1 Phân loại và phương pháp giải nhanh các bài tập về giao thoa sóng cơ Vật lí 12của tác giả Huỳnh Thế Xương , “Phương pháp giải nhanh các bài toán Vật lí” củacác tác giả Trần Ngọc – Trần Hữu Giang, “Giải toán tự luận và trắc nghiệm daođộng và sóng cơ học” của tác giả Lê Văn Thông….. Tuy nhiên các tài liệu này thường nói một cách chung chung, việc phân dạngbài tập còn ít và chưa thật cụ thể theo từng dạng. Chính vì thế, đề tài “Phân loại và phương pháp giải nhanh các bài tập vềgiao thoa sóng cơ Vật lí 12” sau đây sẽ phân loại một cách cụ thể, đồng thờihướng dẫn phương pháp giải nhanh để đáp ứng được với các kì thi kiểm tra trắcnghiệm trong trường THPT, kiểm tra học kì, thi tốt nghiệp, ĐH - CĐ2. Cơ sở thực tiễn2.1. Thuận lợi Được sự quan tâm và chỉ đạo sâu sát của Sở GD và ĐT, BGH trường THPTVõ Trường Toản và tổ chuyên môn. Sự giúp đỡ của các đồng nghiệp. Sự phối hợp của học sinh lớp 12A7, 12A10, 12A13 trường THPT Võ TrườngToản, hầu hết các em đều chăm ngoan, năng nổ, nhiệt tình mặc dù lực học của cácem chưa cao.2.2. Khó khăn Là giáo viên trẻ, kinh nghiệm chưa nhiều, lần đầu viết sáng kiến kinh nghiệmcòn nhiều bỡ ngỡ Môn học Vật lí là một môn học khó, hầu hết các em ở lớp cơ bản của trườngTHPT Võ Trường Toản không chọn thi tốt nghiệp nên trong quá trình dạy học cácem lơ là, ít chú trọng. Là một trường học ở vùng sâu, vùng xa nên điều kiện học tập của các em cònchưa đầy đủ, một số thiết bị học tập thiếu, một số dụng cụ thí nghiệm đã hỏng hoặccó độ chính xác không cao.III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI1. Phương pháp chung + Phân dạng bài tập. + Trình bày phương pháp giải nhanh một cách ngắn gọn. + Ví dụ minh họa.2. Phân loại và phương pháp giải nhanh các bài tập về giao thoa sóng cơ2.1. Dạng 1. Viết phương trình sóng tổng hợpa. Phương pháp Xét hai nguồn kết hợp A và B có phương trìnhTrường THPT Võ Trường Toản Giáo viên: Lê Thị Thúy 2 Phân loại và phương pháp giải nhanh các bài tập về giao thoa sóng cơ Vật lí 12 u A  a cos(t  1 ) và u B  a cos(t  2 ) Điểm M cách A khoảng d1 = AM; M cách B khoảng d2 = BM. Độ lệch pha của hai nguồn là   2  1Phương trình sóng tổng hợp tại M  d  d1    d 2  d1 1   2  u M  2a cos  2  cos  t      2     2  *TH1: Hai nguồn A, B dao động cùng pha Phương trình dao động tổng hợp tại M do A, B truyền đến là  d 2  d1    d 2  d1   u = uAM + uBM = 2acos    cos  t   ...