Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp giải các dạng bài tập Vật lý 12 – Dao động cơ - Sóng cơ, sóng âm

Hiện nay, khi mà hình thức thi trắc nghiệm khách quan được áp dụng trong các kì thi tốt nghiệp và tuyển sinh đại học, cao đẳng thì yêu cầu về việc nhận dạng để giải nhanh và tối ưu các câu trắc nghiệm, đặc biệt là các câu trắc nghiệm định lượng là rất cần thiết để có thể đạt được kết quả cao trong kì thi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm " Phương pháp giải các dạng bài tập Vật lý 12 – Dao động cơ - Sóng cơ, sóng âm "  Phương pháp giải các dạng bài tập Vật lý 12 – Dao động cơ - Sóng cơ, sóng âm  Trang 1 A - PHẦN MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. Hiện nay, khi mà hình thức thi trắc nghiệm khách quan đ ược áp dụng trong các kì thi tốt nghiệp vàtuyển sinh đại học, cao đẳng thì yêu cầu về việc nhận dạng để giải nhanh và tối ưu các câu trắc nghiệm,đặc biệt là các câu trắc nghiệm định lượng là rất cần thiết để có thể đạt đ ược kết quả cao trong kì thi.Trong đề thi tuyển sinh ĐH và CĐ năm 2010, môn Vật Lý có những câu trắc nghiệm định lượng khá khómà các đ ề thi trước đó chưa có, nếu chưa gặp và chưa giải qua lần nào thì thí sinh khó mà giải nhanh vàchính xác các câu này. Để giúp các em học sinh nhận dạng được các câu trắc nghiệm định lượng từ đó có thể giải nhanh vàchính xác từng câu, tôi xin tập hợp ra đây các bài tập điển hình trong sách giáo khoa, trong sách bài tập,trong các đ ề thi tốt nghiệp THPT, thi tuyển sinh ĐH – CĐ trong những năm qua và phân chúng thànhnhững dạng cơ bản từ đó đ ưa ra phương pháp giải cho từng dạng. Hy vọng rằng tập tài liệu này giúp íchđược một chút gì đ ó cho các quí đồng nghiệp trong quá trình giảng dạy và các em học sinh trong quátrình kiểm tra, thi cử. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI ÁP DỤNG 1) Đối tượng sử dụng đề tài: Giáo viên d ạy môn Vật lý lớp 12 tham khảo để hướng dẫn học sinh giải bài tập . Học sinh học lớp 12 luyện tập để kiểm tra, thi môn Vật Lý. 2) Phạm vi áp dụng: Phần dao động cơ, sóng cơ, sóng âm của chương trình Vật Lý 12 – Ban Cơ bản. III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Xác đ ịnh đối tượng áp dụng đề tài. Người viết: Dương Văn Đổng – Trường THPT Nguyễn Văn Linh, Bình Thuận  Phương pháp giải các dạng bài tập Vật lý 12 – Dao động cơ - Sóng cơ, sóng âm  Trang 2 Tập hợp các bài tập đ iển hình trong sách giáo khoa, trong sách bài tập, trong các đề thi tốt nghiệpTHPT, thi tuyển sinh ĐH – CĐ trong những năm qua và phân chúng thành các bài tập minh họa củanhững dạng bài tập cơ b ản. Hệ thống các công thức, kiến thức liên quan và phương pháp giải cho từng dạng. Có lời giải các b ài tập minh họa để các em học sinh có thể kiểm tra so sánh với bài giải của mình. Cuối mỗi phần có các câu trắc nghiệm luyện tập là đ ề thi ĐH – CĐ trong hai năm qua. Người viết: Dương Văn Đổng – Trường THPT Nguyễn Văn Linh, Bình Thuận  Phương pháp giải các dạng bài tập Vật lý 12 – Dao động cơ - Sóng cơ, sóng âm  Trang 3 B - NỘI DUNG I. DAO ĐỘNG CƠ1. Tìm các đại lượng đặc trưng trong dao động điều hòa.* Cá c công thức:+ Li độ (phương trình dao động): x = Acos(t + ). + Vận tốc: v = x’ = - Asin(t + ) = Acos(t +  + ). 2+ Gia tốc: a = v’ = - 2Acos(t + ) = - 2x; amax = 2A.  + Vận tốc v sớm pha so với li độ x; gia tốc a ngược pha với li độ x (sớm pha so với vận tốc v). 2 2 2+ Liên hệ giữa tần số góc, chu kì và tần số của dao động:  = = 2 f. T v2 v2 a2+ Công thức độc lập: A2 = x2 + = 2 4. 2  + Ở vị trí cân bằng: x = 0 thì |v| = vmax = A và a = 0. 2 vmax+ Ở vị trí biên: x =  A thì v = 0 và |a| = amax = 2 A = . A+ Lực kéo về: F = ma = - kx.+ Qu ỹ đạo chuyển động của vật dao động điều hòa là một đoạn thẳng có chiều dài L = 2 A.* Phương pháp giải:+ Để tìm các đại lượng đặc trưng của một dao động điều hòa khi biết phương trình dao động hoặc biếtmột số đại lượng khác của dao động ta sử dụng các công thức liên quan đến những đại lượng đ ã biết vàđại lượng cần tìm rồi suy ra và tính đại lượng cần tìm theo yêu cầu của bài toán.+ Để tìm các đ ại lượng của dao động điều hòa tại một thời điểm t đ ã cho ta thay giá trị của t vào phươngtrình liên quan đ ể tính đại lượng đó. Người viết: Dương Văn Đổng – Trường THPT Nguyễn Văn Linh, Bình Thuận  Phương pháp giải các dạng bài tập Vật lý 12 – Dao động cơ - Sóng cơ, sóng âm  Trang 4Lưu ý: Hàm sin và hàm cos là hàm tuần ho àn với chu kỳ ...