Sáng kiến kinh nghiệm - Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh

Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là một trong những nhiệm vụ quan trọng của cải cách giáo dục cũng như cải cách cấp trung học phổ thông. Hiện nay vấn đề đổi mới PPDH nói chung cũng như đổi mới PPDH hóa học nói riêng đã được pháp chế hóa trong điều 28, Luật Giáo dục: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm - Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2011- 2012 -----------I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Đổi mới phương pháp dạy h ọc (PPDH) là m ột trong nh ững nhi ệmvụ quan trọng của cải cách giáo d ục cũng nh ư c ải cách c ấp trung h ọcphổ thông. Hiện nay vấn đ ề đổi mới PPDH nói chung cũng nh ư đ ổi m ớiPPDH hóa học nói riêng đã đ ược pháp ch ế hóa trong đi ều 28, Lu ật Giáodục: “Phươ ng pháp giáo dục phổ thông ph ải phát huy tính tích c ực, t ựgiác, chủ động, sáng t ạo c ủa h ọc sinh, phù h ợp v ới đ ặc đi ểm c ủa t ừnglớp học, môn học; bồi d ưỡng phương pháp t ự h ọc, kh ả năng làm vi ệctheo nhóm; rèn luy ện kĩ năng v ận d ụng ki ến th ức vào th ực ti ễn; tác đ ộngđến tình cảm, đem l ại ni ềm vui, h ứng thú h ọc t ập cho h ọc sinh (HS)”.Việc dạy học không ch ỉ d ừng lại ở vi ệc truy ền th ụ ki ến th ức mà quantrọng hơn là dạy cho h ọc sinh ph ương pháp t ự h ọc, t ự chi ếm lĩnh ki ếnthức. Hóa học là một môn khoa học vừa lí thuy ết v ừa th ực nghi ệm v ớinhiều kiến thức trừu tượng và được ứng dụng rộng rãi trong đời sống.Trong các PPDH tích cực, phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy (SĐTD) sẽgiúp học sinh hệ thống hóa kiến thức, xác định được kiến thức cơ bản từđó đạt hiệu quả cao trong học tập. Mặt khác sử dụng phương pháp sơ đồtư duy còn giúp học sinh rèn luyện, phát triển tư duy logic, kh ả năng t ựhọc, phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh không chỉ trong học tậpmôn Hóa học mà còn trong các môn học khác và các vấn đề khác trong cuộcsống. Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn đề tài: “Xây dựng và sửdụng sơ đồ tư duy trong dạy học phần ôn tập, luyện tập hóa học cơsở lớp 10 nâng cao nhằm nâng cao chất lượng dạy và học hóa học ởtrường Trung học phổ thông ”.II. PHẠM VI ÁP DỤNG - Phạm vi áp dụng: Nghiên cứu các chương 1, 2, 3 và 4 thuộc phầnhóa học cơ sở lớp 10 nâng cao. -1- - Phạm vi và khả năng nhân rộng: Nghiên cứu các chương còn lạithuộc phần hóa học cơ sở lớp 10 nâng cao, khối 11 và 12.III. GIẢI PHÁP Giải pháp thực hiện: Trong quá trình dạy học hóa học, nếu giáo viên(GV) xây dựng và sử dụng sơ đồ tư duy một cách hợp lý và sáng tạo cácbài dạy học, tổ chức cho HS tham gia các hoạt động học tập tích cực vàhứng thú hơn để các em tự chiếm lĩnh kiến thức cho bản thân thì ch ấtlượng bài dạy học sẽ được nâng cao. Qua đó bằng việc sử dụng sơ đồ tưduy trong các bài dạy học, GV đã từng bước rèn luyện cho HS một trongcác phương pháp tự học có hiệu quả. 1. Khái niệm sơ đồ tư duy: Sơ đồ tư duy là một công cụ tổ chức tưduy nền tảng và đơn giản, là phương tiện ghi chép đầy sáng tạo và hiệuquả, sử dụng màu sắc, từ khóa và hình ảnh để mở rộng và đào sâu ý tưởng. Sơ đồ tư duy thể hiện ra bên ngoài cách thức mà não b ộ chúng tahoạt động. Đó là liên kết, liên kết và liên kết. Sơ đồ tư duy có cấu trúc cơ bản là các nội dung được phát tri ểnrộng ra từ trung tâm, rồi nối các nhánh chính tới hình ảnh trung tâm và n ốicác nhánh cấp hai với nhánh cấp một, nhánh cấp ba với nhánh c ấp hai....Điều này giống cây xanh trong thiên nhiên với các nhánh tỏa ra t ừ thân c ủanó. 2. Cách tạo sơ đồ tư duy: • Viết tên chủ đề ở trung tâm, hay vẽ một hình ảnh phản ánh chủ đề. • Từ chủ đề trung tâm, vẽ các nhánh chính. Trên mỗi nhánh chính vi ếtmột khái niệm, phản ánh một nội dung lớn của chủ đề, viết bằng CHỮ INHOA. Nhánh và chữ viết trên đó được vẽ và viết cùng m ột màu. Nhánhchính đó được nối với chủ đề trung tâm. Chỉ sử dụng các thuật ngữ quantrọng để viết trên các nhánh. • Từ mỗi nhánh chính vẽ tiếp các nhánh phụ để viết tiếp những nộidung thuộc nhánh chính đó. Các chữ trên nhánh phụ được vi ết b ằng ch ữ inthường. • Tiếp tục như vậy ở các tầng phụ tiếp theo. -2-3. Ứng dụng của sơ đồ tư duy trong dạy học Ứng dụng trong tóm tắt nội dung và ôn tập thi cử -3-Ứng dụng trong làm việc tổ, nhóm -4- Ứng dụng trong nghiên cứu khoa học 4. Cách xây dựng sơ đồ tư duyXây dựng sơ đồ tư duy bằng phần mềm MindjetMindManager Pro 8.0 Mindjet MindManager Pro 8.0 là phần mềm được sử dụng khá rộngrãi, đây là phần mềm dành cho cho các doanh nghiệp và cá nhân. Đ ặc bi ệt,Mindjet thích hợp với GV, HS, sinh viên cần sơ đồ hóa bài giảng hoặc đềtài nghiên cứu. Mindjet MindManager Pro 8.0 giúp sắp xếp công việc mộtcách thông minh, sáng tạo và bớt tốn thời gian hơn bằng cách theo dõi nhómcông việc, tổ chức và truyền thông tin một cách có hiệu quả. Mindjet h ỗ -5-trợ xuất ra nhiều định dạng, từ các định dạng ảnh thông dụng đến PDF,DOC, HTML, TXT, XML đến định dạng riêng của chương trình (.mmap). 5. Xây dựng và sử dụng sơ đồ tư duy cho các bài học ôn tập, luyện tậpNhiệm vụ và cấu trúc của bài ôn tập, luyện tập Bài luyện tập giúp HS tái hiện lại các kiến th ức đã học, h ệ th ốnghóa các kiến thức hóa học được nghiên cứu rời rạc, tản mạn qua một sốbài, một chương hoặc một phần thành một hệ thống kiến th ức có quan h ệchặt chẽ với nhau theo logic xác định. Từ các hệ thống kiến thức đó giúpHS tìm ra được những kiến thức cơ bản nhất và các mối liên hệ bản chấtgiữa các kiến thức đã thu nhận được để ghi nhớ và vận dụng chúng trongviệc giải quyết các vấn đề học tập… Cấu trúc các bài luyện tập trong SGK hóa học đều có hai ph ần: ki ếnthức cần nắm vững và bài tập. Phần kiến thức cần nắm vững đã được tómtắt cơ bản trong SGK. Do đó khi dạy h ọc các bài luy ện tập, GV có th ể yêucầu từng HS (hoặ ...