Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một vài phương pháp rèn kĩ năng làm bài văn nghị luận cho học sinh khá, giỏi lớp 7 – Trung học cơ sở

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm giúp học sinh biết cách tìm hiểu đề bài để xác định đúng yêu cầu của đề bài, định hướng làm bài cho đúng với yêu cầu. Hướng dẫn học sinh cách tìm ý cho bài văn nghị luận nói chung và cả hai loại nhỏ: chứng minh và giải thích. Hướng dẫn học sinh cách lập dàn bài, xây dựng các dàn bài đại cương và cả dàn bài chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một vài phương pháp rèn kĩ năng làm bài văn nghị luận cho học sinh khá, giỏi lớp 7 – Trung học cơ sở Một vài phương pháp rèn kĩ năng làm bài văn nghị luận cho học sinh khá, giỏi lớp 7 – Trung học cơ sở A. ĐẶT VẤN ĐỀ Môn Ngữ văn là môn học cực kì quan trọng trong hệ thống Giáo dục vàĐào tạo nước ta. Bởi vì dạy Văn là dạy cách ứng xử, dạy cách làm người. Ngữvăn là công cụ đắc lực trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Đối tượng học sinh ở bậc phổ thông nói chung và học sinh ở Trung học cơsở nói riêng rất hồn nhiên, trong sáng. Các em như vùng đất phù sa màu mỡ phìnhiêu. Người giáo viên cùng toàn xã hội phải có trách nhiệm gieo trồng nhữnghạt giống tốt để thu hoạch những hoa thơm, trái ngọt cả về tri thức và đạo đức.Với môn Ngữ văn, hạt giống tốt về kiến thức văn học không chỉ riêng nội dung ýnghĩa sâu sắc từ mỗi bài học hay một khái niệm Tiếng Việt nào đó, mà học sinhcần phải có được những kĩ năng cần thiết để làm văn một cách thành thạo. Mặtkhác, Văn học từ lâu đã là một bộ môn khoa học xã hội hay, song lại là một mônhọc khiến nhiều học sinh ngại học, ngại viết. Vậy đối với giáo viên giảng dạy bộmôn Ngữ văn, ngoài việc cung cấp nội dung bài dạy theo hướng dẫn của sáchgiáo khoa, sách giáo viên, chúng tôi còn phải rất quan tâm đến phương pháp rènkĩ năng làm văn cho học sinh.I. Lí do chọn đề tài : Đã từ lâu, tôi rất quan tâm đến kiểu bài Nghị luận trong chương trình Ngữvăn. Đây là một kiểu bài khó trong chương trình Tập làm Văn của cấp Trung họccơ sở. Tôi đã để tâm nghiên cứu và đưa vào thực nghiệm rèn cho học sinh một sốkĩ năng để các em làm tốt hơn một bài văn nghị luận. Đặc biệt, trong năm họcnày, tôi được giao nhiệm vụ giảng dạy môn Ngữ văn lớp 7, năm học đầu tiên họcsinh được làm quen với kiểu bài nghị luận. Với học sinh lớp 7, tư duy lô-gic, tưduy trừu tượng của các em còn non nớt, không muốn nói là còn hạn chế thì việchọc và làm văn nghị luận đối với các em là một việc vô cùng khó khăn. Với cácem, tôi đã rất băn khoăn trăn trở để tìm ra những cách khác nhau, trong đầu tôiluôn đặt câu hỏi cho mình : Phải làm thế nào để giúp các em nắm được và thựchành tốt được những kĩ năng của kiểu bài nghị luận, để các em có thể viết đượcnhững bài văn nghị luận đạt yêu cầu ?1.Cơ sở lí luận: Con người muốn tồn tại trong tự nhiên và trong xã hội bao giờ cũng có yêucầu và cũng cần nhận thức về thế giới. Để nhận thức thế giới, con người khôngchỉ dựa vào những hiểu biết do giác quan mang lại. Là động vật có tư duy, conngười còn biết các tri thức do giác quan mang lại mà phán đoán và suy luận đểnhận thức sâu hơn về thế giới. Dựa trên những phán đoán và suy luận chính xác,con người đã phát hiện ra rất nhiều quy luật của tự nhiên và xã hội. Càng ngày 1 Một vài phương pháp rèn kĩ năng làm bài văn nghị luận cho học sinh khá, giỏi lớp 7 – Trung học cơ sởcon người càng nắm chắc quy luật đó để làm chủ thế giới và cải tạo thế giới.Phán đoán, suy luận – thao tác của tư duy nhận thức con người – là yêu cầuthường xuyên và liên tục của tư duy nhận thức con người. Nhưng tư duy conngười bao giờ cũng gắn chặt với ngôn ngữ và tiến hành trên cơ sở ngôn ngữ. Dođó, văn nghị luận cũng ra đời và phát triển theo yêu cầu nhận thức của con người. Văn nghị luận có thể được xem là phương tiện giúp con người nhận thứcthế giới, nhận thức bằng tư duy lí tính, bằng trừu tượng hóa, khái quát hóa. Nhậnthức con người ngày càng phát triển phong phú thì văn nghị luận cũng phát triểnphong phú và đa dạng. Chúng ta thấy văn nghị luận trong những văn bản triết học xa xưa như“Luận ngữ, Mạnh Tử” (Trung Quốc), trong những luận văn triết học của Hê-ra-clit, A-ri-xtôt (Hi Lạp), chúng ta còn thấy văn nghị luận dưới dạng những tácphẩm văn học như “Hịch tướng sĩ” (Trần Quốc Tuấn), “Bình Ngô đại cáo”(Nguyễn Trãi)… Và chúng ta còn thấy văn nghị luận trong xã luận, bình luận trênbáo chí, trong các công trình nghiên cứu, phê bình văn học. Như vậy, văn nghị luận đã hình thành cách chúng ta một khoảng thời giankhá xa và phát triển cùng với sự phát triển của tư tưởng văn hóa nhân loại. Đếnngày nay, văn nghị luận càng phát triển đến một tầm cao mới. Nó chính là mộtthứ vũ khí khoa học, vũ khí tư tưởng vô cùng sắc bén có thể giúp con người nhậnthức đúng đắn mọi lĩnh vực của đời sống xã hội cũng giúp một phần không nhỏthúc đẩy mọi hoạt động thực tiễn của con người. Chính vì vậy, văn nghị luận là một loại văn đã được đưa vào giảng dạy vàcũng trở thành một nội dung quan trọng trong việc dạy – học văn trong nhàtrường. Văn nghị luận đặt ra những vấn đề tư tưởng, quan điểm về học thuật đòihỏi người học sinh phải tìm ra những hướng giải quyết và từ đó giúp cho các emvận dụng tổng hợp các tri thức đã học được từ tự nhiên đến xã hội, rèn các kĩnăng diễn đạt bằng ngôn ngữ, khả năng ...